«Sosıal-demokrattar» partıasynyń lıderi, Atambaevtyń senimdi adamy bolǵan Temirlan Sultanbekov eki eks-prezıdenttiń arasyndaǵy eregestiń neden týyndaǵanyn aıtty dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Aıta ketsek, Qańtar oqıǵasynan Atambaev ta qalys qalmady. Dúr kóterilgen halyqqa qoldaý bildirgen ol, qazaqtildi aýdıtorıanyń yqylasyna bólendi. Qańtar dúrbeleńi týraly aıta kele, Nazarbaev ekeýiniń arasy sýyp ketkenin eske saldy.
«Onymen 2016 jyldyń qyrkúıeginen beri qyrǵıqabaqpyz. Aralaspaımyz, at quıryǵyn úziskenimizge bes jylǵa jýyqtady...», – dedi atyshýly Atambaev.
Já, dálik. Sonda 2016 jyldyń qyrkúıeginde qandaı, nendeı oqıǵa boldy? Osy arada sóz kezegin Sultanbekovke bersek.
Búı deıdi ol:
«Atambaev Qazaqstannyń eks-prezıdentine albatydan-albaty soqtyqqan joq. 2017 jyldyń qazanynda Nazarbaev týraly qazaq halqynyń kókeıinde júrgen aqıqatty aıtty. Alaıda ekeýiniń arasy oǵan deıin buzylǵan.
2016 jyldyń qyrkúıeginde baýyrlas eldiń basshylary bitispes dushpanǵa aınaldy.
Dál sol jyly, sol aıda qyrǵyz jerinde Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyny ótti. Ulttyń rýhy oıanyp, eldiń eńsesi kóterilip qaldy.
Qyrkúıektiń bel ortasynda Bishkekte TMD-ǵa múshe memleketterdiń basshylary bas qosty. Kelesi kúni Atambaev 60-qa toldy. Sharaǵa qatysqandaryń kópshiligi Atambaevtyń mereıtoıyn atap úshin Bishkekte taǵy bir kúnge túnep qaldy.
Atambaev asta-tók toı jasaǵan joq.
Mereıtoıynda baýyrlas, kórshiles elderdiń basshylaryn 1916 jylǵy qýǵyn-súrgin qurbandaryna arnap, arnaıy salynǵan Ata – beıit memorıalyna alyp júrýdi jón dep tapty. Rásim boıynsha TMD prezıdentteri memorıalǵa gúl shoǵyn qoıýǵa tıis edi».
Sultanbekovtyń sózin osy aradan úzeıik. Az-kem anyqtama:
«Ata-Beıit» qýǵyn-súrgin qurbandary memorıal kesheni 2000 jyly salynǵan. Qyrǵyzstandaǵy 1930 jyldaǵy stalındik qýǵyn-súrgin qurbandary kómilgen el aýmaǵyndaǵy jalǵyz zırat. Qazir munda 137 kisiniń súıegi jatyr. Bári bir túnde atylyp, osy jerge astyrtyn kómilgen. Al týǵan-týystaryna Sibirge jer aýdaryldy, kezdesýge bolmaıdy dep tek 20 jyldan keıin ǵana atylǵany týraly anyqtama berilgen.
Qurban bolǵandar arasynda qyrǵyzdyń mádenıet mınıstri Asanbaı Jamansarıev, aǵartý mınıstri Osmanqul Alıev, saýda mınıstri Tórequl Aıtmatov, Qyrǵyzstandaǵy Alashorda partıasynyń jetekshisi Ábdikerim Sydyqov sıaqty qyrǵyz halqynyń sút betine shyǵar qaımaqtary bar.
Jalpy Stalınniń jandaıshaptary qyrǵyzdarǵa da qyrǵıdaı tıgen. Memorıaldyq keshenniń basshylyǵy taratqan málimetke qaraǵanda 20 myńnan astam qyrǵyz Qyzyl qyrǵynnyń qurbany bolǵan.
...
Atambaevtyń mereıtoıyn atap ótýge Reseı prezıdenti Pýtın de qatysady. Sultanbekovtyń aıtýynsha Kreml kósemin Ata-beıitke alyp júrý qyrǵyz-orystyń qarym-qatynasyna selkeý túsiredi degen qaýip bolǵan. Memorıaldyń salynýyn Máskeý buǵan deıin de quptamaǵan.
"1916 jylǵy ult-azattyq kóterilis qazaq pen qyrǵyzǵa ortaq edi. Patsha bıligi bas kótergen halyqty aıaýsyz basyp janshydy. Qyrǵyz ben qazaq 200 myń adamynan aıyryldy. 500 myń adam bas saýǵalap, Qytaı asty. Úlgermegenderi ashtyqtan buratylyp, jol ortada jantásilim etti. Ata-babamyzdyń súıegi kómýsiz qaldy.
Atambaev Úrkún degen atpen tarıhta qalǵan tragedıaǵa ádil baǵa berip, jarlyq shyǵardy. Pýtınniń qas-qabaǵyna qaraǵan joq. 2016 jyly Úrkún tragedıasyna 100 jyl tolǵan edi...», – deıdi Sultanbekov.
Atambaevtyń jarlyǵynan keıin Úrkún oqıǵasyna qatysty tyń, tereń zertteý jasalyp, 1916 jylǵy qyrǵynda kómýsiz qalǵan qyrǵyz-qazaqtyń súıegin izdestirý ekspedısıalary bastalǵan.
Sultanbekovtyń aqparatyna qaraǵanda, alǵashqyda Kreml kósemi Ata-beıit memorıalyna bas tartqan. Soǵan qaramaı, Atambaev Pýtındi aıtqanyna kóndirip, aqıqattan qashpaýdy suraǵan.
«Eki eldiń tarıhyndaǵy aqtańdaqty ashyq aıtqanda ǵana, arazdyq umytylady» dep Reseı prezıdentin memorıalǵa barýǵa ıliktirgen.
Osy arada araǵa Nazarbaev kılikken kórinedi.
Pýtın memorıalǵa barýǵa jınalyp jatqanda onyń jolyn Qazaqstannyń Tuńǵysh-prezıdenti kes-kestegen.
«Ata-beıitke barma, bul antıreseılik is-shara» dep azǵyra bastaǵan.
«Qazaqstanda mundaı rásimdi Reseıge syılastyq saqtap ótkizgen joqpyz. Eger men beıit basyna barsam qazaqtar munymdy túsinbeıdi, sebebi biz mundaı jarlyq shyǵarǵan joqpyz. Atambaev naǵyz «nasıonalıst», ult arazdyqty qozdyryp otyr...», – deıdi Nazarbaev.
Sultanovtyń aıtýynsha Nazarbaev munyń bárin Atambaevtyń kózinshe aıtqan. Muny estigende qyrǵyz basshysynyń ashýy terisine syımaı, «ars..» ete qalǵan.
«Mundaı memorıal ornatqyń kelse, kim qolyńdy qaqty? Seniń jasyńdaǵy adam Qudaıdan qorqýy kerek!», – dep jaýap qatypty Atambaev.
...
Eki prezıdenttiń arpyldasyp turǵan biraz baqylǵan Pýtın az-kem oılanyp turyp, aqyry Atambaevtyń sońynan ilesipti.
«Pýtın osy arqyly osynyń parasatyn kórsetti. Nazarbaev álgi jerden kilt burylyp, áýejaıǵa tartty. Astanaǵa ushty. Pýtın beıit basyna baryp gúl shoǵyn qoıdy, artynan Atambaevtyń 60 jasyn atap ótti.
Reseı prezıdentine aıtar alǵysymyz sheksiz. Pýtın osy arqyly eki eldiń qarym-qatynasyndaǵy daýly taqyrypty japty. Bul kisiliktiń kórinisi, adamshylyqtyń belgisi edi. Atambaevtyń tusyndaǵy Qyrǵyzstan eshkimnen kem bolǵan joq. Bul oqıǵany baıandaýyma Qańtar dúrbeleńi túrtki boldy...», – deıdi Sultanbekov.
Ázirlegen, Dýman BYQAI
