Aldymen oblys ákimi T.Rysqulov jáne Baızaq aýdandarynda bolyp, ondaǵy masaqty dándi daqyldardy jınaý, sondaı-aq jazǵy dala jumystarynyń iske asý barysymen tanysty.
Jumys sapary T.Rysqulov aýdanyndaǵy «Sháýshen» sharýa qojalyǵynyń tuqym sharýashylyǵyndaǵy joǵary reprodýksıaly bıdaı alqabynda bastaldy. Munda qazir 4 myń gektarǵa jýyq jazdyq bıdaı alqabyna oraq túsken.
Óz kezeginde sharýa qojalyq basshylary oblys ákiminen agrokeshen janynan et óndiretin kásiporyn qurylysyna jer bólý týraly ótinishin bildirdi. Aımaq basshysy aýyl sharýashylyǵy boıynsha salalyq orynbasary men basqarma basshysyna joǵaryda kóterilgen máseleni ýaqyt ozdyrmaı sheshýdi tapsyrdy.
Jalpy, T.Rysqulov aýdanynda bıyl 86 myńǵa jýyq gektar masaqty daqyl orylady. Onyń 36 myń gektary kúzdik bıdaı, 3 myń gektary jazdyq bıdaı, jáne 47 myń gektary jazdyq arpa bolyp tabylady. Masaqty daqyldyń oraǵy aıaqtalǵannan keıin 17 myń gektarǵa jýyq maqsary daqyly jınalady.
Kúni búginge deıin aýdanda 10 myń gektar egistik oryldy. Ondaǵy ortasha ónimdilik 23-24 sentnerdi quraıdy.
Kelesi sátte óńir basshysy Baızaq aýdanyndaǵy «Talap», «Iashar» sharýa qojalyqtarynyń jumysymen tanysty. Jalpy, bıyl oblysta, dándi daqyldardyń ósý kólemi ótken jyldyń esepti kezeńimen salystyrǵanda 5 paıyzǵa artqan. Aǵymdaǵy jyly jambyldyq sharýalar 260 myń gektar alqapqa dándi daqyl ekken. Bul daqyldardyń josparly túsimi gektaryna 23-25 sentnerdi quraıdy.
Baızaq aýdany ákimdiginde ótken jıynda oblys ákimdiginiń basqarma basshylary ózderi jetekshilik etetin salalardaǵy kórsetkishter týraly baıandady. Oblys ákiminiń tikeleı tapsyrmasymen basqarma basshylary týyndaǵan máseleler men olardy sheshý joldaryna toqtaldy.
Máselen, ekonomıka jáne búdjetti josparlaý basqarmasynyń basshysy Gúldana Jaýynbekova aýdan damýynyń byltyrǵy esepti merzimmen salystyrǵanda oń dınamıkasy saqtalǵanymen, oblys pen aýdan ákimi arasynda jasalǵan kelisimge engen 37 ındıkatordyń 21-i boıynsha toqtalyp, monıtorıń qorytyndysyna sáıkes 4 ındıkatorǵa qol jetkizilmegenin atap ótti. Aımaqta aýyl sharýashylyǵy óniminiń kólemi –71,4 paıyzǵa, ósimdik sharýashylyǵy óniminiń kólemi – 7,7 paıyzǵa, mal sharýashylyǵy óniminiń kólemi 89,1 paıyzǵa oryndalǵan. Degenmen, aýdan ákimdigi oblys ákimdiginiń basqarmalary men aýdan jáne Taraz qalasy ákimderiniń arasynda jasalǵan kelisimderge engizilgen 163 ındıkatordyń 9-yn tolyq oryndamaǵan. Jıyn barysynda aýdanda maldárigerlik pýnktteriniń sanyn kóbeıtý, jerdi tıimdi ıgerý, aýyldyq okrýgterdegi tazalyq máseleleri qaralyp, tıisti tapsyrmalar berildi.
– Qaı óńirdiń bolsyn órkendeýi úshin barlyq salada mejelegen kórsetkishterge qol jetkizý mańyzdy. Ásirese ekonomıkanyń alǵa jyljýyna eń aldymen, ónerkásip pen aýylsharýashylyq salasy zor yqpal etetini belgili. Osy turǵydan alǵanda, Baızaq aýdanynyń ózge aýdandarmen salystyrǵanda áleýeti joǵary. Biz osyny eskerýimiz kerek. Tek ótken jylmen salystyrǵanda osynsha paıyzǵa óstik dep, birli-jarym ósimdi alǵa tartpaı, aýdannyń áleýetin barynsha paıdalana alsaq, úlken jetistikke jetemiz. Bul oraıda qur sózben is tynbasy anyq. Sol úshin jyl basynda aýdan ákimderi men aýyldyq okrýg ákimderi arasynda tıisti kelisimge negizdelgen qujat qabyldaný kerektigin tapsyrǵan bolatynbyz. Ol qujatta bir jylda nemese jarty jylda qandaı jumystar atqarylý kerektigi, naqty qandaı máseleler sheshilý qajet ekendigi anyq jazylǵany lázim edi. Al bul sizderdiń qujattaryńyzda kórinis tappaǵan, – dedi Asqar Isabekuly.
Oblys ákimi Asqar Myrzahmetovtiń tóraǵalyǵymen dál osyndaı formatta Jambyl aýdanynda ótken jıynda kóptegen máseleler kóterilip, jan-jaqty talqylandy. Jyl basynan bergi alty aıda aýdan ekonomıkasynyń negizgi salalarynda ósimge qol jetkizilgen. Alaıda oblys ákimi men aýdan ákiminiń arasyndaǵy kelisimge engizilgen 37 ındıkatordyń monıtorıń júrgizilgen 21-i boıynsha bes meje oryndalmaǵan.
Sondaı-aq oblys ákimdiginiń basqarmalar men aýdan arasyndaǵy kelisimdegi 163 ındıkatordyń 16-synyń mejelerine qol jetkizilmegen. Jambyl aýdanynda da maldárigerlik pýnktterdiń tapshylyǵy, jerdi ıgerý kóleminiń tómendigi, sharýashylyqtarǵa arnalǵan qudyqtarǵa sýbsıdıa bólý máseleleri kóterilip, olardy sheshý jaıy jan-jaqty sóz boldy. Sol sekildi, kógildir otyn men aýyzsý tartý jaıy da jambyldyqtar úshin kúrmeýi qıyn túıtkilge aınalǵan. Oblys ákimi jaýaptylardy aýdannyń ekonomıkalyq-áleýmettik áleýetiniń artýyna keri áserin tıgizip otyrǵan máselelerdiń sheshimin tabýǵa shaqyrdy.
Asqar Myrzahmetov Qordaı aýdanyna jumys saparynda aýdan aktıvimen kezdesip, ındıkatorlyq kórsetkishterdiń oryndalý barysyn talqylady.
Qordaı aýdanynyń alty aıdaǵy áleýmettik-ekonomıkalyq damý kórsetkishteri kóńilge qonymdy. Alaıda óńir ekonomıkasynyń draıveri sanalatyn aýyl sharýashylyǵy, kásipkerlik pen bilim salalarynda birqatar kemshilikterge jol berilgen.
Máselen, aýyl sharýashylyǵy boıynsha bekitilgen 30 ındıkatordyń jeteýi oryndalmaǵan. Qordaılyq sharýalar qyzylsha men maıly daqyldardy egýdi qunttamaı kelgeni belgili boldy. Sondaı-aq sút baǵytyndaǵy sharýashylyqtarynyń sany jyl sanap eselene túsken óńir sharýalary óz ónimderin osyndaǵy jalǵyz kásiporynǵa ótkizedi. Oǵan qosa aýdannyń sút ónimderine degen suranysyn Almaty men Bishkek qalalarynyń kásiporyndary arzan baǵamen qamtamasyz etedi. Nátıjesinde, jergilikti ónimge degen suranys joǵalǵan.
Óz kezeginde oblys ákimi bul máseleni retteýdi ýaqyt ozdyrmaı qolǵa alyp, naryqqa áýeli qordaılyq kásiporyndardyń ónimin shyǵarý joldaryn jan-jaqty qaraýdy tapsyrdy. Ázirge jergilikti bılik bul baǵyttaǵy sharýany tıisti deńgeıde úılestire almaýda. Sonymen birge bes aı buryn memlekettik mekemelerdi ornalastyrý úshin bos ǵımarattardy tabý boıynsha naqty tapsyrma alǵan ákimdik áli kúnge talaptyń údesinen shyǵatyn syńaı tanytpaı otyr.
Agrosektordy qarjylaı qoldaý sharalarynda da qordalanǵan másele kóp. Aýdandaǵy egistikpen aınalysatyn 1500 sharýashylyqtyń nebári 8-i ǵana nesıe alýǵa ótinish bergen. Sáıkesinshe, bul sharýalarǵa qarjylaı qoldaý sharalary jaıynda tolyqqandy aqparat usynylmaǵandyǵyn ańǵartady.
Sondaı-aq jıyn barysynda bos jatqan jer telimderin ıgerý, jańa mektep qurylysyna jasalǵan jobalyq-smetalyq qujattardyń baǵasyn ońtaılandyrý jaıy da sóz boldy.
Al Shý aýdanynda oblys ákimi Asqar Myrzahmetovtiń qatysýymen ótken aktıv jıynynda aýdannyń alǵashqy jartyjyldyqtaǵy áleýmettik-ekonomıkalyq damýy talqylandy
Óńirde ekonomıkalyq ósim bar desek te, munda 13 ındıkatorǵa qol jetkizilmedi. Jekelegen salalarda birqatar máselelerde de bar. Atap aıtar bolsaq, agrarly aımaqta aýyl sharýashylyǵy salasynda túıtkil kóp. Munda mejeli 30 ındıkatordyń 7-eýine qol jetkizilmegen. Búginde aýdanda 4471 gektar egistik jer paıdalanýsyz jatyr. Onyń 1200 gektary sýarmaly alqapqa jatady. Sol sekildi, shýlyq sharýalar tyńaıtqysh alýda da belsendilik tanytpaǵan. Bul baǵytta jospar tolyq oryndalǵan. Alaıda mejeli jospar kóleminiń azdyǵy óńir basshysynyń kúmánin týǵyzdy.
– Aýdanda 2700-deı sharýa qojalyǵy bar. Al tyńaıtqyshqa degen suranys bar-joǵy 1300 tonna. Bul qısynsyz ǵoı. Aýdannyń áleýeti joǵary, suranys ta, jospar da soǵan saı bolýy kerek. Bolmashy jospar qoıyp alyp, asyra oryndadyq deý kimge kerek? Baǵasy qymbat deıtindeı satýly emes, tegin tyńaıtqyshty alyp kep, topyraq qunarlylyǵyn arttyryp, mol ónim alýǵa nege yntaly emessizder? Buǵan aýdan, aýyldyq okrýg basshylary atsalysý kerek edi, – dedi oblys ákimi.
Qant qyzylshasyn egý josparlanǵan 2000 gektardyń nebári 600 gektaryna ǵana tátti túbir tuqymy sebilgen. Sý qoımalarynyń jaǵdaıy máz emes.
Aýdan aktıvimen bolǵan kezdesýden agrosaladan ózge de salalardaǵy keleńsizdikter jan-jaqty talqyǵa tústi. Atap aıtqanda, aýyldyq okrýgterdi qatty turmystyq qaldyqtardy ornalastyrýǵa arnalǵan polıgondarmen qamtamasyz etý, sý sharýashylyǵy júıelerin tazalaý, elektr energıasynyń tapshylyǵy aýyz sý, kógildir otynmen qamtamasyz etý máseleleri kóterilip, olardy sheshý jaıy sóz boldy.
Aımaqtaǵy áleýmettik saladaǵy kadr tapshylyǵy oqýshylardyń qashyq jerden qatynap oqýy, keıbir aýyl ákimderiniń óz oryndarynan tabylmaıtyndyǵy, sanıtarlyq tazalyq, jergilikti polısıanyń júıesiz qyzmeti sekildi máseleler de nazardan tys qalǵan joq. Sáıkesinshe, aýdan ákimi óńir basshysynan joǵaryda kórsetilgen kemshilikterdi joıý týraly naqty tapsyrma aldy.
