Búgingi kúni ekiniń biri osy urandy tý etedi. Ár qazaq meniń jalǵyzym dep jar salamyz-aý, biraq uranymyzǵa áreketimiz saı kele me? Ár qazaqty jalǵyzym dep súıip júrsiz be? Árıne, bir-birimizdi jalǵyzym dep janymyzǵa balaǵanymyzǵa ne jetsin. Biraq, ishteı tyjyrynyp, syrttaı baýyrym dep jaqsy kórgenimiz kimge kerek? Osy urandy baýyrlarymyzdyń qany men sanasyna sińire aldyq pa?
«Ár qazaq meniń jalǵyzym» degen urandy ótken aıda qos azamatymyz bar álemge úlgi etip kórsetti. Erejesiz jekpe-jekten Qytaıda ótken halyqaralyq jarys fınalynda jolyqqan Aıbek Nurseıit pen Ǵabıt Turǵanbektiń áreketi qazaqtyń baýyrmaldyǵy men birligin, tektiligin esimizge bir salyp, bizdi de ózge eldi de bir súısindirip tastaǵan edi. Ataq pen aqshaǵa baýyryn satpaǵan eki qazaqtyń erligi talaı qazaqtyń júregine baýyrmaldyq sezimin uıalatqany anyq.
Otandyq BAQ-qa suhbat bergen Aıbek Nurseıittiń: «Alańǵa shyqqan soń Ǵabıt soqqy jasamaı júrdi. Ǵabıttiń maǵan qoly batpaı turǵanyn birden baıqadym da, men de shabýylǵa shyqpadym. Qytaı kórermenniń aldynda qos qazaq bir-biriniń murnyn qanatyp, kózin shyǵaryp jatý jaraspaıdy degen namys boldy. Qansha aqsha berip jatsa da, qazaq ekenimizdi dáleldegimiz keldi» degen sózderi bárimizdi erekshe tolqytty. Qarshadaı ǵana eki azamat, ekeýi eki memlekette ómir súrip jatqan jap jas qazaq balalary qazaqtyń ulttyq sezimine sporttyń da ómirdiń de erjesi men zańdary júrmeıtinin kórsetti. Qos azamatymyzǵa bárimiz súısindik, razy boldyq, maqtandyq. Biraq, olarǵa qarap ózimizdiń keı qylyqtarymyzdan uıalý kereginin umytyp ketken bolýymyz da múmkin.
Iá, biz Aıbek pen Ǵabıttan shynynda uıalýǵa tıistimiz. Aıbek pen Ǵabıt qytaı kórermenderiniń aldyndy bir-biriniń murynyn qanatqysy kelsese, basqalarymyz óz qazaǵymyzdyń aldynda bir birimizdi qan josa qylýdan arlanbaımyz. Óz elimiz, óz jerimizde júrip tap-tapqa, jik-jikke bólinip alyp bir birimizdi talap jeýge daıynbyz. Aýyrýyn jasyrǵannyń ólimi áshkere degen. Búgingi qazaq saıası múddesi, dinlı kózqarasy, rýy men týǵan jeri sıaqty taǵy taǵy neshe túrli tıpteri boıynsha bólinip, bir-birin moındaǵysy da, baýrym dep janyna tartyp, bastaryn qosqysy da kelmeıdi. «Orysqul», «Arapqul», «Shala qazaq», «naǵyz qazaq», «mańgúrt qazaq», ýahabıst, salafı, sopy, tańirshil bolyp bólinip alyp, bir birimizge oǵymyzdy qarsha boratyp otyramyz. Osy maqalamdy jazbas buryn áleýmettik jelide kishikirim zertteýde júrgizip kórdim. Bólingishtiktiń dárejesin kóreıin dep feısbýkta «Ýahabtardyń ultshyldardan baǵy basym» dep bir sóılem jazyp, 7,8 saǵat qoıyp turyp edim. 100 den asa adam unatyp, 50 den asa adam pikir jazyp bir-birin tútip jese, onnan astam adam meni dostyqtan shyǵaryp tastady.
Álıhan Bókeıhannyń, Mustafa Shoqaıdyń da maqalalaryn bólisip júrmin. Alash kósemderiniń maqalaryn oqyp talqamaq turmaq, «unatpaǵan» dostarym meniń qazaqty bólip jazǵan bir sóılemimdi sonsha talqylaǵanyna qaraǵanda bizge birlikten kóri bólingishtik «qasıet» jaqyn sıaqty. Bul árıne úlken indet. Endeshe bul indetten qashan qutylamyz? Ne isteý kerek? Osy suraqtar ár qazaqty oılandyrýy kerekti.
Menińshe, bunyń bári ultty birlikke shaqyratyn ıdeologıanyń joqtyǵynan kelse kerek. Ár qazaqqa eń áýeli álmısaqtan qazaq ekendigin uqtyra almaýymyzdan bolsa kerek. Ulttyq birlikten kóri dinlı kózqarasy men saıası múdesi, bolmasasa rýlyq sanasy basym turady. Bir talaı qazaqqa qazaq degen uǵymdynan kóri naıman, kereı, adaı, alban, shapyrashty, arǵyn, qońyrat, dýlat sıaqty rý ataýlary ardaqty bolyp, qazaq balasyna qaraǵanda naıman balasy naıman balasy ǵana jaqyn baýyr. Al, ásire dinshil baýyrlarymyz úshin namaz oqymaıtyn qazaqtan kóri namazdaǵy ózge ult ókileri barýyr eken. Al bunyń bárine «ár qazaq meniń jalǵyzym» degen urannyń júregi men sanasyna sińe almaýynan
«Birińdi qazaq biń dos, kórmeseń istiń bári bos» demekshi, bir birimizdi dos kórýden de alystap baramyz. Bul kúnde bireý ozyp alǵa shyqsa onyń jankúıerleri men dostarynan baqtalastary men kúnshilderi kobeıedi. Qulargerlerdi Batyrshatar qulatýǵa áýes. Sóıte tura, ár qazaq meniń jalǵyzym deımiz..Sondyqtan, ár qazaq meniń jalǵyz degendi tolyq túsinip sanamyzǵa sińire berýimiz kerek.
Qandaı da bir aǵymnyń bolmasa jiktiń shyrmaýyna shatylmaý úshin rýhymyzdyń berik bolýy kerek. Ol úshin tárbıe tal besikten degendeı, ár ata-anadan bastap balasyn, ár azamat aınalasyna «ár qazaq meniń jalǵyzym» ekenin óz áreketimen kórsete bilýi kerek. Ár azamat ár qazaq meniń jalǵyzym dep urandasa, ári isi uranyna saı bolǵany abzal. Ár azamat birinshi óziniń qazaq ekenin, qazaq ulty aldyndaǵy óz jaýapkershiligin tolyq sezine bilýi kerek. Sonda ǵana ár qazaqty jalǵyzym dep bilesiz.
Maqsat qazaqty jamandaý emes, osy bir bóligishtik ádetti joıyp, bir qazaq bolsaq degen tilek edi.
Turdybek Qurmethan
