Tótenshe jaǵdaı qyzmetkerleriniń eren eńbegi, tolassyz tókken mańdaı teri, azamattardy qutqarý salasyndaǵy adal qyzmeti qashan da maqtaý men joǵary marapatqa, baǵaǵa laıyq. Bul salada kórgeni men túıgeni kóp, birneshe jyldyq eńbek ótili bar mamandar da jeterlik ári olardyń tótenshe jaǵdaılardyń aldyn alýda aıtarlary da bar.
Tótenshe jaǵdaı departamenti mamandarynyń ár kúni bir-birine uqsamaıdy. Degenmen kún saıynǵy maqsat bireý, ol – azamattardyń amandyǵy úshin aıanbaı eńbek etý, tótenshe jaǵdaılardy boldyrmaýǵa kúsh salý, qysqasyn aıtqanda, ýaqyt pen mezgil talǵamaı kez kelgen jaıtqa saqadaı saı bolý. Únemi saq, qyzmetke daıyn júretin qutqarýshylardyń biri – Tótenshe jaǵdaılar mınıstrligine qarasty Shymkent qalasy Tótenshe jaǵdaılar departamenti «Jedel qutqarý jasaǵy» RMM bólimshesinde bas qutqarýshy bolyp jumys atqaratyn – Oljas Baqytuly Mustafa.
Departament qyzmetkeri ár jyldary sýǵa batqan adamdardy, taýda joǵalǵan adamdardy, balaly áıeldi qutqarý jumystaryna, úıindi astyndaǵy adamdardy shyǵarý baǵytyndaǵy sharalarǵa, sel aǵýdyń saldaryn joıý, qulaǵan ǵımarattan adamdardy izdestirý jumystaryna jáne sý tasqyny aýmaǵynan apatty qutqarý jumystaryna qatysqan. Osy oraıda qutqarýshymen suhbattasyp, tótenshe jaǵdaı qyzmetkerleriniń jumysy týraly suradyq.
– Oljas, negizgi mamandyǵyńyzdyń tótenshe jaǵdaı salasyna qatysy bar ma? Ózińiz týraly qysqa aqparat aıta alasyz ba?
– Men 1986 jyly dúnıege kelgendim. №47 Tólegen Tájibaev atyndaǵy mektepte orta bilim alyp, keıin Halyqaralyq kólikter gýmanıtarlyq ýnıversıtetinde bilimimdi jalǵastyrdym. Negizgi mamandyǵym – kólikti paıdalaný jáne júk qozǵalysy men tasymaldy uıymdastyrý.
2008 jyly áskerı boryshymdy ótep bolǵannan keıin Tótenshe jaǵdaılar departamenti bar ekenin bilip, olardyń jumystaryn kórip, sol jumys unap, bos orynǵa jumysqa ornalastym.
– Sonda bul mamandyqty armandadym dep aıta alasyz ba?
– Armandaǵanmyn, biraq jumysqa ornalasyp, qyzyǵyp, adamdardyń ómirin qutqarǵannan keıin ózime óte qatty unady. Qazir armanymdaǵy jumys dep aıtsam da bolady.
– Jalpy adamdar tótenshe jaǵdaı týraly ne bilýi kerek? Osy saladaǵy maman retinde tótenshe jaǵdaıdy qalaı túsindire alasyz?
– Tótenshe jaǵdaı degenimiz – belgili bir jerde bolatyn, adam shyǵynyna adam densaýlyǵyna nemese qorshaǵan ortaǵa zıan keltiretin, adamdardyń tynys tirshiligine áserin tıgizetin apattar, órtter, qaýipti tabıǵı qubylystar.
– Al sizderge belgili bir oqıǵa týraly shaqyrtý túskende ne oılaısyzdar?
– Tótenshe jaǵdaı týraly shaqyrtý túskende jedel baryp, ózimizdiń kásibı deńgeıimizdi kórsetip, adamdardyń ómirin qutqarýdy ǵana oılaısyń.
– Túsinikti, osyndaı shaqyrtýlardyń biri týraly baıandap bere alasyz ba? Qandaı oqıǵa bolyp edi?
– Este qalǵan bir shaqyrylymdy aıtyp bereıin. Saıran Ógem taý shatqalyna shamamen 3500 metr bıiktikke 25 jas shamasyndaǵy er jigit týrısik toppen demalýǵa taýǵa shyqqan. Shyqqan bıiktegi joǵary qysymnan onyń ókpesi qabynyp, júre almaı qalǵan.
Qasyndaǵy týrıser 112 nómirine habarlasyp, bizge shaqyrtý jiberdi. Biz týrıserdi taýyp, alǵashqy medısınalyq kómek kórsetip, 3500 metr bıikten, 5 shaqyrym júris jolymen álpınısik qural jabdyqtardyń kómegimen jerge túsirdik. Osylaısha jigitti qutqaryp, aman-esen alyp qaldyq.
– Al maýsymdyq tótenshe jaǵdaılarǵa qatysty kásibı qutqarýshy retinde mańyzdy keńester bere alasyz ba? Azamattar ne isteýi kerek, neni istemeýi kerek, eń bastysy neni ustaǵany jón?
– Qazirgi qys mezgili qatty bolyp jatyr. Jolda qalyp qoıyp jatqan adamdar óte kóp. 112 nómirinen boran, jabylǵan joldar týraly habarlama keledi.
Sondyqtan qandaı da bir jerge shyǵar kezde aýa raıyn baqylap, lajy bolsa, boran soǵyp turǵan aýa raılarynda jolǵa shyqpaǵan jón.
Taǵy bir aıta ketetinim, alda kóktem kele jatyr. Kóktemde taýǵa serýendeýshilerdiń qatary artady. Odan keıin aldymyzda shomylý maýsymy kele jatyr. Bári shomylýǵa barady.
Al taý týraly aıtar bolsaq, keıbir azamattar ishimdik iship, kishkentaı balalar qaraýsyz qalatyn jaǵdaılar da bar. Eń úlken qatelikter – sol. Balalardy qaraýsyz qaldyrmaý qajet.
Ózderi bilmeıtin jerge taýǵa nusqaýshysyz, bilimdi adamdarsyz shyǵýdyń da qajeti joq. Shomylý maýsymyna toqtalsaq, statısıka boıynsha jylyna orta eseppen elý shaqty adam sýǵa ketedi eken. Onyń jartysy – balalar.
Mundaı jaǵdaı nelikten bolady? Qas pen kózdiń arasynda deıtindeı ýaqytta qadaǵalamasa, balalar túrli áreket jasaýy múmkin. Sondyqtan shomylý maýsymynda balalarǵa saq bolyp, qaraýsyz qaldyrmaý qajet.
Eresekter kóbine ishimdik iship sýǵa túsedi, bir-birin batyrady. Azamattar belgilengen baseınder, sý qoımalarynda, qutqarýshylar bar jerde, boıynan aspaıtyn jerlerde demalǵandary jón.
– Keńesterińizge raqmet! Tótenshe jaǵdaılardan qandaı tájirıbe aldyńyz?
– Tótenshe jaǵdaıǵa qatysty kóptegen shaqyrylymdarda boldym. Taýly aımaqtarda, sýǵa adam batqan kezderde, jol apattarynda, qıraǵan ǵımarattarda qutqarý jumystaryna qatysý ómirlik tájirıbe jınadym. Óz-ózin qalaı saqtaý keregi jóninde jáne adamdarǵa kómektesýge qatysty mol tájirıbem bar.
– Ózińizde tótenshe jaǵdaılar kezinde ishteı qorqynysh bolmaı ma?
– Ár adamnyń qorqynyshy bolady. Men de túrli apattardy, adam ólimin, qandy kórdim. Basynda, árıne, qorqynysh boldy. Keıin ýaqyt óte kele qorqynysh ketedi, tek tájirıbe qalady.
– Al tótenshe jaǵdaı departamentinen ketsem degen oılar bolmady ma?
– Jas kezde jumys óte qyzyq boldy. İs-saparlar, oqý ortalyqtarynda oqýlar bolatyn. Jedel qutqarý jasaǵyna jumysqa kelgeli Qazaqstannyń búkil qalasyn kórdim, Belarýs memleketine biliktiligimdi kóterýge oqýǵa bardym. Odan bólek Qyrǵyzstanǵa da bardym. Bul – óte qyzyq jumys, úırendim, bul saladan ketemin degen oı joq.
– Qutqarýshy qandaı adam bolýy kerek? Belgili bir talaptar qoıyla ma?
– Adam qutqarý úshin sol adamnyń ózi de myqty bolýy kerek. Sporttyq jaǵynan da shynyqqan bolýy qajet. Mindetin atqaryp jatqan kezde, sheshim qabyldaǵanda salqynqandylyq tanytý mańyzdy. Sonymen qatar uıymdastyrýshylyq qabileti jaqsy damyǵan bolý da qajet jáne batyldyq tanyta bilgen de artyqtyq etpeıdi.
– Osy salada atqarǵan eńbegińiz úshin marapattar aldyńyz ba?
– Tótenshe jaǵdaılardyń aldyn alý jáne joıý jónindegi memlekettik júıesin damytýǵa jáne nyǵaıtýǵa belsendi qatysqany jáne Qazaqstan Respýblıkasy tynys tirshiliginiń qaýipsizdigin qamtamasyz etý salasyndaǵy tabystary úshin óńirlik Tótenshe jaǵdaılar departamenti bastyǵynyń Qurmet gramotasyn, Tótenshe jaǵdaılar mınıstri atynan «Qazqutqarý –2022», «Jer –2021» keshendi taktıkalyq oqý-jattyǵýǵa belsendi qatysqany úshin gramota, odan ózge de alǵys hattar, basqa da madaqhattar aldym.
