بەلگىلى ساياساتتانۋشى دوس كوشىم ايەل قۇقىعىن قورعايتىن ءارى بالا قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ بويىنشا تولىقتىرىلعان زاڭ نورمالارىنا بايلانىستى ءوز ويىن ورتاعا سالدى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz Alash.kz اگەنتتىگىنە سىلتەمە جاساپ.
-دوس مىرزا، تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىققا، ياعني ايەلدەر مەن بالالاردىڭ قۇقىعىنا، قاۋىپسىزدىگىنە قاتىستى زاڭعا قول قويىلدى كەشە عانا. جاڭا زاڭنان كەيىن قازاقستاندا تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىق ستاتيستيكاسى بىردەن تومەندەۋى مۇمكىن بە؟
-جوق، ستاتيستيكا بىردەن تومەندەي قويمايدى. سەبەبى، بۇل زاڭدى ەستىگەننەن كەيىن جابىرلەنۋشىلەر دە، باسقالار دا پوليسياعا، پروكروتۋراعا ارىز جازۋ كوبەيەدى. كەيىن جازا قاتاڭداعان سايىن ستاتيستيكا ءتۇسۋى مۇمكىن. ال زاڭعا قول قويىلعان العاشقى كەزدە ستاتيستيكا ءبىراز ۋاقىت كوتەرىلەدى.
ء-ماجىلىس دەپۋتاتى ەرمۇرات باپي وسى زاڭ تۋرالى "ءبىز بۇل زاڭعا قول قويۋ ارقىلى ەرەكەتەردى تۇقىرتىپ، تومەندەتىپ جىبەرمەيمىز بە؟" دەگەن ويىن ايتىپ ەدى. قالاي ويلايسىز، شىنىمەن، زاڭ تالابى ارقىلى ەر ازاماتتاردى تومەندەتىپ المايمىز با؟
-زاڭ تالابىمەن تولىق تانىسىپ شىققان جوقپىن... مەنىڭ ويىمشا، زاڭدا ەكى جاقتىڭ دا قۇقىعى قورعالۋى، ەكى جاعى دا بىردەي بولۋى كەرەك. ياعني ايەل ادامعا عانا ەمەس، ەر ادامعا زورلىق-زومبىلىق كورسەتكەن ايەلدەر دە زاڭ الدىندا بىردەي جاۋاپقا تارتىلۋى كەرەك. زاڭدا وسى جاعى قاراستىرىلدى ما؟ اڭگىمە سوندا. بۇل زاڭ نورماسىن تەك قانا ەرەكتەرگە پايدالانۋ ءبىرجاقتى بولىپ قالادى.
ال اتالمىش زاڭ ارقىلى ەر ادامدى تومەندەتىپ الامىز دەگەن پىكىرمەن مۇلدە كەلىسپەيمىن. ويتكەنى، ايەل ادامعا قول جۇمساعان، ءالسىز بالالارعا قول كوتەرگەن ادامدى ءوز باسىم ادام دەپ، اكە دەپ سانامايمىن.
بالا كەزىمىزدە توبەلەسىپ وستىك. وزىمنەن ءالسىز، جاسى كىشى اداممەن بەتپە بەت كەلىپ قالسام، قول كوتەرمەيتىنمىن. وزىممەن شامالاس نەمەسە ۇلكەندەۋ بالالارمەن عانا توبەلەستىم. سوندىقتان بالانى ۇرۋدى، ايەلدى سوققىعا جىعۋدى، قالاي ايتساڭىز دا اقتاي المايمىن!
-"قازاق مەنتاليتەتىندە ايەل مەن بالاعا ءبىر شاپالاق سالۋ سونشالىق اۋىر قىلمىس سانالماعان" دەگەن پىكىر بار قوعامدا. مىنا زاڭنان كەيىن اجىراسۋ كوبەيىپ، جەتىم بالا، جەسىر ايەلدەردىڭ سانى ارتىپ كەتپەي مە، قالاي ويلايسىز؟
-قابانباي مەن بوگەنباي قاتىندارىن شاپالاقپەن سالماعان شىعار؟ ءوز باسىم ايەل زاتىنا قول كوتەرۋ، كۇش كورسەتىپ قورقىتۋ دەگەن پىكىرمەن كەلىسپەيمىن. ول ەركەكتىك ەمەس.
ال بالانىڭ مايلى جەرىنەن شاپالاقپەن سالىپ قالۋ كوپ كەزدەسىپ تۇراتىن قالىپتى جاعداي دەپ بىلەمىن. ءبىراق شاپالاق انانىڭ نەمەسە اكەنىڭ بالاسىنا دەگەن اشۋىن، ىزاسىن عانا كورسەتەدى. ارى قاراي بالانىڭ تانىنە جارا سالۋ، فيزيكالىق قىسىم كورسەتۋگە جەتسە، ول قىلمىس. بالانى ۇرىپ-سوعىپ، قورقىتىپ ءوسىرۋ ادامگەرشىلىككە دە جات.
سوندىقتان قاتىندى قاباقپەن، شاپالاقپەن قورقىتۋ دەگەندى دۇرىس كورمەيمىن. ونى داستۇرگە، مەنتاليتەتكە جاتقىزاتىنداردىڭ ءىسىن قۇپتاي المايمىن.
ال وسى زاڭنان كەيىن اجىراسۋ كوبەيىپ، جەتىم-جەسىرلەر سانىنىڭ ارتۋى ابدەن مۇمكىن. بۇرىنعى قازاق بيلەرىنىڭ زاڭى جازاعا ەمەس، ىنتىماققا، بىرىكتىرۋگە قۇرىلعان. كەڭەس ۇكىمەتى بيلەر زاڭىن تۇبىرىمەن بۇزىپ، جازالاۋعا ۇيرەتىپ تاستادى. سونىڭ كەسىرىنەن قيت ەتسە، اجىراسۋ، ءبىرىن ءبىرىن اياماۋ سياقتى جات، جاۋىز مىنەز قالىپتاستى.
