Bul jaıt boıynsha isti bolyp jatqan adamdardyń aty-jóni eshbir jerde atalmaıdy, alaıda «Karavan» basylymy olardyń ishinde Qarýly kúshter bas basqarmasynyń aǵa ofıserleri baryn anyqtady. Dalanews.kz osy maqalaǵa qysqasha sholý jasady.
Esterińizge sala keteıik, Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev Sáken Jasuzaqovty «Arys qalasyndaǵy oq-dáriler qoımasynda qaýipsizdikti qamtamasyz etýdegi óz mindetterin tıisinshe oryndamaǵany jáne eleýli qatelikter jibergeni úshin» degen aıyppen qyzmetinen bosatty.
Arys qalasyndaǵy jarylystar men tótenshe jaǵdaıdyń saldaryn joıý kezinde sarbazdardyń qaza bolýy da ózekti bir taqyryptyń betin ashty.
Osyǵan baılanysty tergeýshiler Qorǵanys mınıstrliginde jáne Bas shtabta Reseıde jasap shyǵarylǵan kem degende 30 eski BTR-di kim satyp alýdy talap etkenine qyzyǵýshylyq bildirip, teksergen.
Rasynda, Qazaqstannyń áskerı vedomstvasynda qaı shendi soltústiktegi kórshimizdiń áskerı-ónerkásiptik kesheniniń múddesin qoldaǵan?
Áskerı ǵalymdardyń pikirinshe, bulaısha «eski-qusqymen qarýlaný» shendiler úshin pyshaqtyń júzinde júrgendeı synaqtyń bir túrine, al áskerı qyzmetshiler, kelisimsharttaǵy serjanttar men kishi ofıserler úshin ol úlken tragedıaǵa aınalýy múmkin.
«Gıbrıdtik soǵysqa keńestiń BTR-leri jaramsyz ...»
BTR-80 jáne oǵan uqsas bron tehnıkalardy ótken ǵasyrdyń 50-shi jyldarynda keńestik konstrýktorlar daıyndaǵan. Hımıalyq, bakterıologıalyq jáne ıadrolyq qarýdy qoldaný josparlanǵan kezde. Bul brontehnıkalar óte qolaısyz ári tar, Keńes áskeriniń sarbazdaryn onda kúshtep tyǵatyn, ishinde aýa múlde joq.
Ol kezdegi soldattar strategıalyq mańyzdy eki mindetke ǵana baǵynyshty boldy: jappaı qyryp-joıatyn qarýdan «tirideı» qorǵaý jáne aýqymdy áskerı qımyldar júrgizý.
Biraq qazir zaman basqa, sondyqtan bizdiń qurmetti generaldarymyzdyń Qazaqstan Áskerı ǵylymdary akademıasynyń ǵalymdarynyń tujyrymdarymen kelisetin ýaqyt kelgen sekildi.
Sońǵy 30 jyl ishinde soǵys qımyldarynyń sıpaty, tehnologıalyq progresi, strategıasynyń ózi jáne qazirgi soǵys psıhologıasy túbegeıli ózgerdi.
Reseı Qurlyq áskerleriniń burynǵy bas qolbasshysy, general-polkovnık Aleksandr Postnıkovtyń ózi keńestiń eskirgen qarý-jaraǵy men tehnıkasy (sonyń ishinde BTR da bar) parametrleri boıynsha «zamanaýı gıbrıdtik soǵystarda qoldanýǵa jaramsyz» dep ashyqtan ashyq syn aıtqan.
Endeshe nege túkke jaramsyz ol ótken ǵasyrdyń áskerı tehnıkalaryn Qazaqstan Qarýly Kúshterine ákelip tyqpalap jatyr?
Shyn máninde, bul baıaǵy keńestik BTR-80, tek azdap jańartylǵany bolmasa. Ekıpajǵa arnalǵan oryndary yńǵaısyz ári qaýipsiz. Eger mehanık-júrgizýshi jaraqat alsa, onda ony evakýasıalaý óte qıyn bolady. Qudaı saqtasyn, al ol óletin bolsa, onda ony eshkim almastyra almaıdy. Óıtkeni ishi tar, artyq adam syımaıdy.
Áskerı ǵalymdardyń eskertpesi
Abaı Tasbolatov basqarǵan Áskerı ǵylymdar akademıasy brondy dońǵalaqty tehnıkany zamanaýı soǵys jaǵdaıynda qoldaný jónindegi ǵylymı-zertteý jumystary týraly egjeı-tegjeıli esep jarıalady.
273 betten turatyn ǵylymı eńbekte tereń taldaý men zerthanalyq zertteýlerdiń málimetteri berilgen. Áskerı ǵylym jáne áskerı ister talabyna sáıkes, áskerı tehnıka barlyq tehnıkalyq jetistikter men múmkindikterdi eskere otyryp, yqtımal jaýdy joıýdyń naqty anyqtamalary boıynsha ázirlenedi.
Qazir Qarýly Kúshterde eskirgen BMP men BTR-lar jetip artylady, al áskerı ǵalymdar olardyń negizgi kemshilikterin bylaı dep tizbekteıdi:
«BTR-dyń jalpy ózi jaýǵa kezdeısoq tap bolǵanda, sol sekildi tuqıyldan berilgen soqqyǵa jaýap berýge shamasy jetpeıdi. Odan soń tehnıkanyń brondy korpýsynan, zerthanalyq zertteýler kórsetkendeı, 7,62 kalıbrli bolat oq tesip ótip kete alady, sondaı-aq 8 keli trotıll jarylsa dońǵalaqtarynan da túk qalmaıdy. Desant qajet bolǵan, ásirese jaýyngerlik jaǵdaıda, kólikti tez tastap shyǵa almaıdy».
Áskerı ǵalymdardyń pikirinshe, qazirgi ýaqytta sheteldik tank qurylysy jaýyngerlik tehnıkanyń qorǵanysyn meıilinshe arttyrýǵa basymdyq berýde.
Konstrýktorlar aýyr qarý-jaraq, sýǵa júzý, ushaqqa tıeýge jaramdylyq degen sıaqty talaptardy ony ázirleý kezinde syzyp tastaıdy. Olar eń bastysy tank jáne onyń ishindegilerdiń qorǵanysyn qamtamasyz etýge baryn salady.
Sondyqtan ǵalymdardyń pikirinshe, bizdiń Qarýly Kúshterimizge áskerı saladaǵy taktıka men strategıany, sonyń ishinde satyp alynǵan jabdyq pen qarý-jaraqqa qoıylatyn talaptardy túbegeıli qaıta qarastyrý kerek dep sanaıdy.
Búgingi soǵys - bul jaıaý áskerdiń keń dalada bron tehnıkasymen alǵa jyljýy emes, qazir drondardy qoldana otyryp taý-tasty aldyn-ala timiskilep alatyn, tyldaǵy joǵary tehnologıalyq jetistikterin paıdalanýshylardyń soǵysy.
Nelikten biz jyldan-jylǵa eskirgen áskerı tehnıkalar men qarý-jaraqty satyp ala beremiz, bizdiń úlken aýmaǵymyz ben halqymyzdyń az sany úshin áskerı tehnıkanyń álemdegi sońǵy úlgilerine súıený áldeqaıda tıimdi emes pe?
Sarań eki ret shyǵyndanady degen osy. Basqa endi ne deýge bolady mundaıda?..
