Qazaqstanǵa memlekettik saparmen kelgen Qytaı Halyq Respýblıkasynyń Tóraǵasy Sı Szınpın Qazaqstannyń halyqaralyq arenadaǵy orta derjava retindegi konstrýktıvti rólin qoldady.Bul týraly kórshi el jetekshisi eki eldiń resmı delegasıalarynyń qatysýymen keńeıtilgen quramda kelissóz júrgizý barysynda aıtty, - dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Esterińizge sala ketsek, shildeniń 2 kúni Qazaqstanǵa memlekettik saparmen Qytaı Halyq Respýblıkasynyń Tóraǵasy Sı Szınpın keldi. Qazaqstandyq sarapshylardyń aıtýynsha, osy memlekettik sapary arqyly Sı Szınpın Qazaqstannyń abyroıyn joǵary deńgeıge kóterip otyr.
«Sı Szınpıniń memleket jetekshisi retinde aldyna qoıǵan úlken maqsattarynyń arasynda Qazaqstanmen júrgiziletin saıasatqa erekshe mán berilip otyr. Jalpy Orta Azıa memleketterine degen kóńili bir bólek, Qazaqstanǵa degen kóńili bir bólek. Sol sebepten arnaıy memlekettik saparmen kelip, Shanhaı yntymaqtastyq uıymyn samıtine qatysyp, osy arqyly Qazaqstannyń abyroıyn kóterip, Qazaqstanmen qarym-qatynasy erekshe ekenin kórsetip otyr. Bir jaǵynan muny óz halqyna kórsetip otyr, ekinshi jaǵynan kúlli dúnıejúzine. Qytaı men Qazaqstannyń qarym-qatynasy osyndaı deńgeıde ekenin, strategıalyq áriptestiktiń joǵary deńgeıde ekenin kórsetip tur. Ol Reseıge de bir jaǵynan belgi berip tur, «qyzym saǵan aıtam, kelinim sen tyńda» degen qazaqtyń maqalyndaı. Ekinshi jaǵynan, jalpy eki basshylar arasynda, ıaǵnı bizdiń Qasym-Jomart Toqaevpen Sı Szınpınniń arasynda erekshe, joǵary deńgeıdegi qarym-qatynasy, bir-birine degen syı-sııapatyn kórsetip tur, saıası tulǵa retinde bir-birin jaqsy qabyldaıdy. Bir jaǵynan bul áriptestik, mysaly Amerıkamen bir básekelestikke túsedi, saýda soǵysy jaǵdaıynda emes. Qazaqstanmen jaqsy saýda qatynas júrgizetin, sondaı úlken tulǵa bolyp kórinedi. Sondaı qarym-qatynasty bizdiń Qasym-Jomart Toqaev birneshe adammen ustanady, aıtyp ketsem bul osy Sı Szınpın jáne Túrkıa jetekshisi Redjep Erdoǵan. Olardyń Qazaqstanǵa degen kózqarasy durys, Qazaqstanǵa degen kóńil kúıleri de durys. Basqa jetekshilermen de bizdiń prezıdenttiń qarym-qatynasy jaman emes,árıne, biraq osy eki eldiń basshylarymen erekshe bir deńgeıde.
Bir jaǵynan bul Qytaıdyń óziniń aldyna qoıǵan saıasatyna, aldyna qoıǵan maqsattarynda Qazaqstannyń orny erekshe ekenin kórsetip tur, ekinshiden, jalpy Sı Szınpın óziniń jeke tulǵa retinde Qazaqstanǵa talaby durys. Men oılaımyn olar barlyq deńgeıde bir birin qoldaıdy»,- deıdi saıasattanýshy Bórihan Nurmuhamed.
Memlekettik saparmen kelgen Sı Szınpındi Qazaqstan prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev elorda áýejaıynda qarsy aldy. Mártebeli qonaqty saltanatpen qarsy alý úshin áýejaıda Qurmet qaraýyly rotasy sap túzep turdy. Sondaı-aq, Qazaqstan men Qytaı halyqtarynyń shynaıy dostyǵynyń belgisi retinde balalar eki eldiń jalaýyn jelbiretip, qoshemet kórsetti. Balalar Tóraǵa Sı Szınpın bastaǵan QHR delegasıasyna iltıpat bildirip, qytaı tilinde án shyrqady.
«Sizdiń saparyńyzdyń mán-maǵynasy óte zor, erekshe dep aıtýǵa bolady. Qytaı Halyq Respýblıkasy – tatý kórshi, mańyzdy strategıalyq seriktes ári basty odaqtas memlekettiń biri. Berik dostyqqa jáne ózara qoldaýǵa negizdelgen qazaq-qytaı qarym-qatynasy buryn-sońdy bolmaǵan qarqynmen damyp kele jatyr. Men muny úlken qýanyshpen atap ótemin. Siz Qazaqstan men Qytaıdyń máńgilik jan-jaqty strategıalyq áriptestigin nyǵaıtýǵa zor úles qostyńyz. Muny joǵary baǵalaımyz. Eki eldiń yntymaqtastyǵyn halyqtarymyzdyń ıgiligi úshin jańa deńgeıge kóterý qajet degen bastamańyzdy tolyq qoldaımyn. Búgingi basqosýymyzdy osynyń aıqyn dáleli deýge bolady», – dedi Qazaqstan prezıdenti.
Sı Szınpınniń Aqorda rezıdensıasyna kelgen sáti. Sýret: Prezıdenttiń baspasóz qyzmetti
Óz kezeginde Sı Szınpın qazaq jerinde qurmet kórsetkeni úshin Qazaqstan prezıdentine alǵys aıtty.
«Qurmetti Prezıdent myrza, qymbatty dosym! Meniń saparyma mán berip otyrǵanyńyzǵa rızashylyǵymdy bildiremin. Siz Memleket basshysy qyzmetine kirisken sátten bastap reformalar men eldiń damýyn belsendi ári maqsatty túrde ilgeriletip kelesiz. İshki jáne syrtqy saıasatta tıimdi sharalardyń tutas toptamasyn qabyldadyńyz. Sonyń nátıjesinde elińizdiń jalpy qýaty men halyqaralyq bedeli aıtarlyqtaı artty. Tatý kórshi retinde biz bul jetistikterge shyn júrekten qýanamyz. Byltyr ekeýimiz Sıan men Beıjińde eki ret kezdesip, jańa josparlardy belgiledik. Sondaı-aq «altyn otyz jyldyqta» qytaı-qazaq qatynastaryn qarqyndy damytýdyń negizgi baǵyttaryn aıqyndadyq. Qytaı Qazaqstanmen aradaǵy qarym-qatynasty árdaıym strategıalyq turǵydan jáne uzaqmerzimdi perspektıva deńgeıinde qarastyratynyn rastaǵym keledi. Sondaı-aq kórshiles elderge qatysty ustanatyn óziniń syrtqy saıasatynda Qazaqstanǵa basymdyq beredi jáne Ortalyq Azıadaǵy mańyzdy seriktes el sanaıdy. Qytaı-qazaq baılanystaryn qamtamasyz etýde bizdiń erik-jigerimiz ben ustanymymyz ózgermeıdi jáne konúnktýralyq yqpalǵa ushyramaıdy. Qytaı árqashan Qazaqstanǵa senimdi tirek bolatynyn málimdeımin», – dedi QHR Tóraǵasy.
Eki eldiń qarym-qatynasyn baqylap otyrǵan sarapshylar osy eki memleket ózge elderge úlgi bolyp otyr.
«Árıne, Qasym-Jomart Toqaevtyń dıplomatıada tájirıbesi mol. Ekonomıkalyq jáne saıası júıesi ártúrli elder arasyndaǵy beıbitshilik formýlasyn tabýǵa tyrysyp jatqan qazirgi saıası jáne geosaıası jaǵdaıda Qazaqstannyń bastamalary úlken qyzyǵýshylyq týdyrady. Basqa elder úshin ózara tıimdi yntymaqtastyqtyń úlgisi bola alatyn Qytaı men Qazaqstan arasyndaǵy qarym-qatynastar erekshe mańyzdy. Qazaqstan Qytaı tarapynan da qyzyǵýshylyq týdyryp otyrǵan «Bir beldeý, bir jol» jobasyna belsendi túrde qatysýda. Qytaımen dostyq jáne ózara tıimdi qarym-qatynastar beıbit qatar ómir súrýdiń úlgisi bolyp tabylady»,- deıdi qyrǵyzstandyq saıasattanýshy Baqyt Beketaev.
Qytaı Halyq Respýblıkasynyń Tóraǵasy Sı Szınpın Astanada ótetin Shanhaı yntymaqtastyq uıymynyń samıti qarsańynda keldi. Bul kúnderi Qytaı jetekshisi ózge de elderdiń jetekshilerimen kezdesedi, eki jaqty kelissóz júrgizedi.
Sýret: Aqorda
Búgingi tańda Shanhaı yntymaqtastyq uıymyna resmı túrde 9 el múshe, olar: Qazaqstan, Úndistan, Iran, Qytaı, Qyrǵyzstan, Pákistan, Reseı, Tájikstan, Ózbekstan. Alaıda, bıyl uıymnyń elordada ótetin samıtinde Belarýs SHYU-nyń tolyqqandy múshesi bolady. Osylaısha, múshe memleketterdiń sany onǵa jetedi.
«Dúnıejúzinde birneshe daǵdarys bolyp jatyr.Birinshiden, demokratıanyń daǵdarysy dúnıejúzinde. Demokratıalyq elderdiń daǵdarysy bolyp jatyr. Olar Ýkraınada bolǵan jaǵdaıǵa áli tolyq, jaqsy jaýap bere almady áli. Ózderi bólinip, ishteri ydyrap bara jatyr. Sóıtip, birneshe krızıs oryn alyp otyr. Demokratıalyq daǵdarys, Eýropa arasyndaǵy daǵdarys, Qytaımen Batys arasyndaǵy daǵdarys, oǵan Taıaý Shyǵystaǵy daǵdarysty qosyńyz. Sol jaǵynan qaraıtyn bolsaq, Shanhaı yntymaqtastyq uıymy bir turaqty, bolashaǵy bar uıym bolyp tur. Sol sebepten osy samıt sony kórsetip tur. Bul endi áskerı blok emes qoı, ekonomıkalyq yntymaqtastyq jolymen kele jatqan, qaýipsizdik máselesine kóńil bóletin dúnıejúzilik uıym bolyp tur. Bul uıymnyń abyroıy joǵary bolǵandyqtan kóp memleketter bul uıymǵa múshe bolǵysy keledi. Bul uıymnyń samıti Astanada ótip jatqany da mańyzdy.
Meniń oıymsha, bizdiń prezıdenttiń jalpy syrtqy saıasattaǵy tárjirıbesiniń kóptigin, strategıalyq kózqarasyn kórsetip tur. Jaı ǵana qatardaǵy sharany uıymdastyrmaı, úlken sharany uıymdastyrdy, kóterip jatqan máselesi, sheshilip jatqan problemalary, ótkizip jatqan deńgeıi, qonaqtardy kútip alýy, sonyń barlyǵy basqa memleketterge úlgi bolyp tur ǵoı. Shyn máninde ishki saıasatymyzda máselemen problema az emes, biraq júrgizip jatqan syrtqy saıasatymyz óte joǵary », - deıdi qazaqstandyq saıasattanýshy Bórihan Nurmuhamed.
