«Sı Szınpın – dıktator. Ol búgingi tehnologıany paıdalanyp qytaı qoǵamyna quldyq qamytyn kıgizgisi keledi. Al Eýroodaq Qytaıdy mańyzdy bıznes áriptes kóredi.
Qazirgi Qytaı basshysy ornatqan júıe, osy júıeniń baǵyt-baǵdary Batystyń qundylyqtaryna qarama-qaıshy», – deıdi Soros.
Aıtýynsha ázir Beıjińmen dostastýǵa Brıtanıa elden erek qulshynyp júr.
«Premer Borıs Djonsonnyń esil-derti Ulybrıtanıany Eýroodaqtan birjolata qol úzdirip, osy odaqtyń erejesine baǵynbaıtyn erkin naryq ekonomıkasyn qurý. Bul onyń qolynan kele qoıýy neǵaıbyl. Búıter bolsa Eýroodaq buǵan jaýap-shara qabyldaıdy.
Brıtanıa Qytaımen iskerlik áriptestik ornatýǵa múddeli. 2010-2016 jyldary eks-qarjy mınıstri Djordj Osborn negizin qalap ketken áriptestikti qaıta qalpyna keltirýge dámeli», – deıdi ol.
Onyń pikirinshe Qytaıdyń tábetin tejep otyrǵan birden-bir el – AQSH.
"Tramp ákimshiligi Qytaıdy strategıalyq qarsylas dep tanydy. Osy eldiń tehnologıalyq alyby Huawei-di jáne taǵy birneshe qytaı kompanıasyn amerıkalyq fırmalarǵa Úkimet ruqsatynsyz alys-beris ornatýǵa tyıym salynǵan "Uıymdar tizimine" engizdi.
Bir áttegen-aıy Tramptyń sózinde pátýá bolmaı tur. Sı Szınpınmen saýdalasyp, ózderi qabyldaǵan zańdy ózderi birneshe ret buzdy.
Huawei-di ilgeride aıtqan «Uıymdar tizimine» engizgizgeli Saýda mınıstrligi Qytaı kompanıasyna qosymsha jabdyqtar jetkizetin amerıkalyq fırmalarǵa qıyndyq týǵyzbaý úshin Huawei-ge ýaqytsha ruqsat berdi (úsh aıǵa deıin).
Huawei – erekshe kompanıa. Onyń negizin qalaǵan Jen Chjenfeı Qytaıdyń halyqtyq azat etý armıasynda ınjenerler sapynda boldy, keıinnen dál osy armıa Chjenfeıdiń alǵashqy tapsyrys berýshisi atandy.
Huawei-diń qabyrǵasy qalanǵan 1987 jyly Qytaıdyń qajetine jaraıtyn tehnologıa túgeldeı syrttan tasymaldanatyn. Jenniń maqsaty jergilikti mamandar kúshimen sheteldik tehnologıany Qytaıdyń ózinde óndirý-tuǵyn. Ol bul maqsatyna jetti.
1993 jyly Huawei telefon stansıalaryna arnalǵan qýatty qurylǵy jasap shyǵardy. Artynsha Qytaıdyń halyqtyq azat etý armıasynan tapsyrys túsip, kompanıa alǵashqy ulttyq telekomýnıkasıa jelisin júrgizýge kiristi.
1996 jyly memleket jergiligi telekommýnıasıalyq qurylǵylar óndiretin kompanıalardy sheteldik baqtalastarynan qorǵaıtyn mem.baǵdarlama qabyldady. Bul da Huawei-di qoldaýǵa baǵyttalǵan shara-tyn.
2005 jyly Huawei kompanıasynyń eksportqa shyǵaratyn ónim kólemi el ishindegi tabysynan asyp tústi. 2010 jyly Fortune jýrnaly Huawei-di álemniń úzdik 500 kompanıasynyń tizimine engizdi.
Qytaı bıligine Sı Szınpın kelgeli Huawei birjolata bas erkinen aıyryldy. Avtonomıa degen aty ǵana qaldy. Basqa da qytaı kompanıalary sekildi ol Komýnıstik partıanyń buıryǵyn oryndaýy tıis.
2017 jylǵa deıin bul sóz júzindegi ýaǵdalastyq retinde saqtalyp keldi, dál osy jyly «Ulttyq barlaý» týraly zań qabyldanyp, qytaı kompanıalarynyń barlyǵy resmı túrde Kompartıaǵa baǵyndy.
Kóp uzamaı Huawei-diń qyzmetkeri Polshada tyńshylyqpen aınalysty degen daýǵa qaldy. Kompanıany tyńshylyqpen aınalysty dep taǵy birneshe el aıyptady.
Ázir Batys úshin tyńshylyqtan kelip-keter bálendeı qaýip joq.
Eýropanyń negizgi ınfraqurylymdary Qytaı tehnologıasyna túgeldeı táýeldi bolyp qalsa astamshyldyq men bopsalaýdyń kókesin sonda kóremiz.
Sı Szınpın basshylyq etetin qazirgi Qytaı Batystyń ǵasyrlar boıy qundylyqtaryn qater tóndirip tur. Kórmes túıeni de kórmes... Eýropadaǵy jetekshi elder Qytaıdan keletin keseldi tolyqqandy baǵalaı almaýda.
Eýroodaqty Qytaıǵa qaraǵanda klımattyń ózgerýi kóbirek tolǵandyrady. Eýropa elderini óz ishinde aýyzbirshilik joq. AQSH-pen qoıyn-qoltyqtasyp Sı Szınpındi tejeýdiń ornyna, Qytaı basshysynyń kóńilin taýyp áýre.
5G jelisinde Huawei-ge qarsy turý Batysqa Ericsson jáne Nokia kompanıalaryn «tiriltip», olardyń básekeles retindegi naryqtaǵy ornyn nyǵaıtý kerek.
Bıyldyń qyrkúıeginde Sı Szınpın EýroOdaqtaǵy 27 eldiń memleket jáne úkimet basshylarymen Leıpsıgtegi EO-Qytaı alańynda júzdesedi.
Eýropalyqtar, senderge eskertem, eger Sı Szınpınniń Tıbettegi, Shyńjańdaǵy jáne Gongonktegi adam quqyǵyn aıaqqa taptaǵan bylyǵyn betine baspasańdar erteńgi kúni ońbaı ókinesińder. Bul tilin tistep qalǵan Batys órkenıetiniń súıegine tańba, al Qytaı basshysynyń saıası jeńisi bolady.
Sı Szınpın koronavırýsti asqyndyryp aldy. Bıleýshi retinde keshirilmeıtin qatelik jiberdi. Onyń basqarýshylyq qabiletiniń tym tómen ekenin Qytaı qoǵamy beske bilip otyr, Saıası búro da Sı Szınpınniń iske alǵysyz basshy ekenin moıyndaýy kerek.
Al Batys saıası mansabyn saqtap qalǵysy keletin qazirgi Qytaı basshysyna sanaly túrde qol ushyn sozbaýy tıis» – deıdi Soros.
Ázirlegen, Dýman BYQAI
