Sovet úkimetinen burynǵy ýaqytta bilimdi, ónerdi qoldaǵan, tutas aýylǵa qamqor bolǵan qazaq baılary ótkeni belgili. Batysta Endrú Karnegı, Genrı Ford, Stıv Djobs sekildi baılar ózgeshe oılaıtyn, halyqshyl mıllıoner retinde málim boldy. Bizde bundaı kisilerdi Qudaıǵa qaraǵan adam deıdi demeseńiz, arnaıy termın joq, al batysta ondaı baılardy social entrepreneur dep ataıdy eken.
Social entrepreneur degendi aýdarsaq, áleýmetı kásipker bolady (qazirgi qazaq sózjasamy «ı» jurnaǵyn kóp qoldanbaı, onyń ornyna «dik», «dyq», «lik», «lyq» jurnaǵyna erekshe belsendilik bergen; týra osy jerde «áleýmettik kásipker» degennen góri, «áleýmetı kásipker» degen durysyraq bolatyn sekildi; osylaı qoldanýǵa ruqsat etińiz, mártebeli oqyrman). Bul, qysqasha aıtqanda, aqshasyn qyzyq pen ataqqa ǵana emes, izgilikke de, nemese tek izgilikke jumsaıtyn, qaıyrymdy, halyqshyl adam degen maǵynany beredi. Qaıyrymdylyqqa aralasyp, mesenat degen ataq alyp júrgenderdiń bári bul kategorıaǵa ene almaıdy. Áleýmetı kásipker, ıaǵnı, social entrepreneur bolý úshin kásibińizdi el qamyna qaraı baǵyttaýyńyz kerek, siz shyǵaratyn ónim nemese usynatyn qyzmetińiz qoǵamǵa paıdaly bolýy tıis. Áleýmetı kásipker qyzmetke múmkindigi shekteýli, az qamtylǵan jandardy alýǵa tyrysady. Qaltasyna túsetin aqshadan buryn, áleýmetke paıda tıgizýdi, odan da buryn zıan tıgizip almaýdy oılaıdy. Olar Genrı Fordtyń myna sózine toqtaıdy: «adam qoǵamǵa qanshalyq paıda tıgizse, týra sonshalyq tabys tabýy shart».
Ishah Adızestiń aıtýynsha, kásibiniń ıdeıasyna berik adam – kásipker, Al Robert Kıosakı ózi aralaspasa da júre beretin kásibi bar adam ǵana kásipker deıdi. Qazaqstanǵa túgel tanylyp, eń baı adamdardyń qataryna kirmese de, joǵarydaǵy eki talapqa tolyq jaýap bere alatyn bir azamatty áleýmetı kásipkerdiń mysaly retinde áńgimelegim kelip otyr. Ol – Jezqazǵan Bıznes jáne Kólik kolejiniń quryltaıshysy Bekzat Altynbekov.
Ol óz ıeligindegi kolej mamandarynyń sapasyn jaqsartpaqqa únemi talpynyp júredi. Onysy stýdentter aldyndaǵy jaýapkershilikti sezingeninen. Jańa bastamalardy qoldap, oǵan múmkindiginshe kómekke muqtaj jastardy tartady. Tapqan aqshasyn jumsarda ózine ǵana qatysty etip emes, aınalasyndaǵylardyń da aqysyn eskerip josparlaıdy. Onyń bul ádetine alys-jaqyn tanystarynyń bári qanyq. Osy jerden biraz lırıkalyq sheginis jasaǵan jón. Óıtkeni, Bekzat Altynbekov jasaǵan árbir izgi istiń astarynda onyń balalyq shaǵynan qalǵan áserler jatady...
Byltyr kúzde Almatydaǵy Abaı atyndaǵy Opera jáne balet teatrynda «Altyn júrek» syılyǵynyń «Bilimge qosqan úlesi úshin» nomınasıasyn alyp turyp bul kisi myna mazmundaǵy sózdi aıtty: «Osy kúnge jetkenim úshin, 41 jas ǵumyrynda bizge úlgi kórsetip ketken Ǵomar ákeme, 37 jasynda 13 balamen jesir qalyp, olardy aman-esen ósirgen asyl anam Qaıynjamalǵa raqmet aıtamyn». Bul on úsh balanyń ortanshysy bolǵan, on bir jasynda ákeden jetim qalǵan balanyń sózi edi.
Aldymda aǵalarym bar ǵoı dep alańsyz ketpeı, keıingi ini-qaryndastary úshin júregi syzdaǵan bala Bekzat oınaýdan erte tıylǵan. Tańerteń tura sala sıyr saýyp, úıdiń ony-muny sharýasyn rettep, tús bolyp qalǵan kezde nan ákelý úshin dúkenge júgiredi eken. Sonda dúkende kezdesken áıelder «Sıyr saýyp kelipsiń ǵoı, aınalaıyn» dep rıza bolysyp jatsa, yńǵaısyzdanyp «Saýǵan joqpyn» deıtin kórinedi. Sıyrdyń jelinin tarta bergennen saýsaqtary appaq bolyp qalatynyn baıqaýǵa ol kezde ómir tájirıbesi jetpegeni ǵoı...
Sonda qarasy kóp otbasy bir túski astyń ózinde tórt bólke nan jeıdi eken. Árıne, bir qozy artyq týsa, bir túp jýsan artyq shyǵady. Biraq pendege tán bir qasıet, moıyndaǵy jaýapkershilikti sezinip, sol úshin ýaıym jeý ǵoı. Shaı ústinde osy bala-shaǵany qalaı ashyqtyrmaımyn, qalaı qatarǵa qosamyn dep áli qyryqqa kelmegen kelinshek ýaıymdap otyrsa, sony erekshe sezip on bir jasar ortanshy ul da qamyǵyp ári shıryǵyp otyrady eken. Shıryqqany ǵoı, ózimnen keıingi balalar basqa úıdiń dastarqanyna qyzyqpasa eken dep, tamaqtyń neshe túrin pisirýdi úırenip, shamasy jetkenshe dastarqandy toltyrýǵa tyrysyp júredi. Solaısha, elgezektigimen kópshilikke jaqqan bala Ǵomar ákesiniń abyroıly atyna kir keltirmeı er jetedi.
Mektepti bitirgen soń, kásibı tehnıkalyq mektepke túspek bolypty. Alaıda anasy úmit etken uly joǵary bilim alsa eken deıdi, sol úshin de emtıhan tapsyrýǵa ýnıversıtetke attandyrady. Sóıtse de, ol joly túsý buıyrmaı tur eken. Oǵan, biraq bozbala Bekzat qýanbasa, muńaımaıdy. Oqýǵa jumsa dep bergen aqshaǵa sol jyly turmysqa shyqqaly jatqan apasynyń toıyna kerekti zattardy alyp, elge qaıtady. Sóıtip, Robert Kıosakı aıtatyn, sátsizdikti qýanyshqa, súrinisti jeńiske aınaldyrý prınsıpin bolashaq kásipker birinshi ret basshylyqqa alady.
Oqýǵa barmaı qalǵan jyly júkshi bolyp jumys isteı bastapty. Degenmen, kóp uzamaı bir kezderi Ǵomar marqumnyń jaqsylyǵyn kórgen aýdandyq gazettiń bas redaktory jumysqa shaqyrǵan eken. Bul jańa ómirdiń, aǵartýshylyq-qaıratkerlik ómirdiń basy edi. Odan azdaǵan jyl ótken soń Bekzat Altynbekov Jezqazǵan qalasyna kelip, «Dıdar» telearnasyna jumysqa turady, taǵy az ýaqyt ótkennen keıin Jezqazǵan ýnıversıtetin tarıh mamandyǵy boıynsha bitirdi. Dıplomy bar maman retinde qyzmet jolyn mektepte bastap, aqyry jekemenshik oqý ordasyn ashady. Bul aralyqta qyzmet jolynan kásip jolyna bet burýǵa sebep bolǵan bir oqıǵa bar...
«Bir joly jumysqa ketip bara jatyp, báteńkemniń baýyn baılamaq bolyp eńkeıgende qan qysymym kóterilip, qulap qala jazdadym», – deıdi Bekzat Ǵomaruly: «Sonda men bir kúni osylaı ólip qalsam, bala-shaǵam kedeılikte qala ma degen oı keldi. Sóıtip, esik aldynan shaǵyn dúken ashtym, sodan qıyndyǵy men qyzyǵy aralas kásip joly bastalyp ketti».
Taǵy sol byltyrǵy jyly jazda osy jezqazǵandyq Bıznes jáne kólik kolejiniń dástúrli jıyny ótti. Serke Qojamqulov atyndaǵy mýzykalyq drama teatrynyń ǵımaratynda kolejdiń ustazdaryna, stýdentterine, sondaı-aq qala mektepterinde oqıtyn oqýshylarǵa Bekzat Altynbekovtiń atynan stıpendıalar tabystaldy. Eń úlken syılyq – páterdiń kilti boldy. Kolejde qyzmet isteıtin erli-zaıypty eki qyzmetkerge Jezqazǵan qalasynan bir bólmeli páterdiń kilti berildi. Shaǵyn bolmasa da jeke baspanaǵa qol jetkizgen adamnyń sahnaǵa shyqqanda tolqyǵannan raqmetti ázer aıtyp, basqa sózge shamasy kelmeı qýanyshtan kúlip jibergenin kóz aldyńyzǵa elestetken bolarsyz.
Osylaısha, bir kezderi ózi qalamaqy úshin jazý jazǵan jas jýrnalıs búginde jastarǵa stıpendıa, ártúrli syıaqy, tipti qalamaqy berip otyr. Endi-endi qaz-qaz basyp ornynan turyp kele jatqan, respýblıkaǵa taraı bastaǵan «Bekzada» jýrnaly osy áleýmetı kásipkerdiń ıeliginde. Aqparattyq keńistikte jaǵymdy málimetterdi kóbeıtýdi kózdegen jýrnal, avtorlaryna qalamaqy berýmen de erekshelenedi.
Bekzat Altynbekov bastaǵan árbir izgi iske sáttilik tileımiz jáne budan da zor jumystar kútemiz.
Arman ÁLMENBET
