Májilis depýtaty Ashat Aımaǵambetov elde ózekti bolǵan aıyppul máselesine qatysty pikir bildirdi, dep habarlaıdy Dalanews.kz.

“Aıyppul máselesi – qoǵamda qyzý talqylanyp júrgen taqyryptardyń biri. Buny sıpattaý úshin arnaıy  “Shtrafstan” degen neologızm paıda boldy. Bul uǵym aıyppuldardyń ádil emes ekenin jáne olardyń tek búdjetti tolyqtyrý quraly retinde paıdalanylýyna narazy azamattardyń kózqarasyn beıneleıdi. Degenmen keıbireýi aıyppuldardy tártip pen qaýipsizdikti qamtamasyz etetin mańyzdy qural retinde de sanaıdy. Ókinishke qaraı, kóp adam ákimshilik jazalar júıesi óziniń negizgi maqsatynan (buzýshylyqtardyń aldyn alý jáne túzeý) aýytqyp, búdjet tabysyn arttyrý tásili retinde qabyldap jatyr”, – dep jazdy Aımaǵambetov.

Osyǵan baılanysty depýtat naqty sharalar qabyldaý qajettigin atap ótti.

“Aıyppuldyń maqsaty – jazalaý emes, aldyn alý. Aıyppuldar – búkil álemde quqyq buzýshylyqtardyń aldyn alý jáne ádildikti qalpyna keltirý úshin qoldanylatyn qural. Alaıda olardyń qoldanylýy tek búdjetti toltyrý quraly retinde emes, aqylǵa qonymdy, ádiletti jáne máseleni sheshýge baǵyttalǵan bolýy kerek”, – dep málimdedi depýtat.

Osy tusta Ashat Aımaǵambetov birneshe mysal keltirdi: 

Mektepterge aıyppul salý máselesi

"Úsh aýysymda jumys isteıtin nemese jabdyqtary men jóndeý jumystary jetkiliksiz mektepterge aıyppul salý faktileri bar. Biraq mektep dırektory qarjylandyrýdyń jetispeýshiligi nemese ákimdiktiń jańa úıler salyp, mekteppen qamtamasyz etpeýi sıaqty júıeli máselelerge jaýapty bola almaıdy. Degenmen árbir dırektorǵa 600-900 myń teńge aralyǵynda aıyppul salynady", – dep atap ótti májilismen.

Kólik turaǵyna qatysty aıyppuldar

“Kólik turaǵynyń aqysy – 100 teńge, al ony tólemegen jaǵdaıda aıyppul mólsheri – 200 ese artyq”, – dedi depýtat.

Kólik qyzdyrý úshin salynatyn aıyppuldar

“20 jyl buryn turǵyn úı aýmaǵynda avtokólikti bes mınýttan artyq jylytýǵa tyıym salatyn ákimshilik norma engizilgen bolatyn. Ekologıaǵa qatysty Germanıa tájirıbesimen salystyrýǵa bolady, biraq elimizdiń klımattyq jaǵdaılaryn eskerip, bul máselege saralanǵan kózqaras qajet”, – dep túsindirdi Aımaǵambetov.

Aıyppuldardyń úılesimsizdigi men “shtrafosentrızm” qaýpi.

“Ádiletsiz jáne shamadan tys aıyppuldar aldyn alý fýnksıasyn oryndamaı, kerisinshe júıege degen senimdi álsiretedi. Aıyppuldar búdjettiń negizgi kiris kózine aınalǵan kezde, olardyń bastapqy maqsaty – tártip pen zańdylyqty qamtamasyz etý – qarjylyq paıda tabý múddesine yǵysady”, – dedi depýtat.

Aımaǵambetov máseleni sheshý úshin birqatar usynys jasady:

• Aıyppuldardyń mólsherin ádiltúrde bekitý. Quqyq buzýshylyqtyń aýyrlyǵyna sáıkes bolýy kerek.
• Mektepterge qatysty.Dırektorlardy jazalaý ornyna, bul máseleler qarjylandyrýǵa jaýapty organdar deńgeıinde sheshilýi qajet.
• Usaq quqyq buzýshylyqtarǵa qatysty.Kólik turaǵy sekildi jaǵdaılarda aıyppuldardyń mólsheri jeńildetilgen jáne saralanǵan bolýy tıis.
• Bilim berý komponentin engizý.Keıbir jaǵdaılarda aıyppuldar oqytý sharalarymen qatar qoldanylýy kerek: quqyq buzýshylarǵa arnaıy kýrstar, qoǵamdyq jumystar usynylýy múmkin.
• Aıyppuldardyń maqsatty paıdalanylýy.Aıyppuldardan túsken qarjynyń bir bóligi naqty áleýmettik máselelerdi sheshýge baǵyttalýy tıis. Máselen, bul qarajat mektep salýǵa nemese onkologıalyq aýrýlardy emdeýge jumsalýy kerek. Halyq aıyppuldardyń qoǵam ıgiligi úshin jumsalǵanyn kórýi qajet.
• Nusqaýlyqtarǵa jol bermeý.Ákimshilik aıyppuldar búdjetti toltyrý quralyna aınalmaýy tıis.

Aımaǵambetovtyń aıtýynsha, júıe túbegeıli qaıta qaralyp, reformalanýy qajet.