Atalǵan jetistikti ekologtar men tabıǵat janashyrlary joǵary baǵalap otyr. Oblys ákimi Jetikól jáne «Keńsaı-Qosqorǵan-2» sý rettegishine arnaıy baryp, jaı-kúıimen tanysty.
Úsh jyldan astam ýaqyttan beri Túrkistan oblysynda sý qoımalar salý, aǵyn sýdy molaıtý, kólderdi qalpyna keltirý baǵytynda aýqymdy jobalar júzege asyrylyp jatyr. Túrkistan qalasyna 234 mln. tekshe metr aǵyn sý jetispeıtini anyqtalyp, oblys basshylyǵy, el aqsaqaldary men osy sala mamandarynyń, ǵalymdardyń aqyldasýymen 248,8 mln. tekshe metr aǵyn sý jetkizý joly tabyldy. Sol jobanyń biri – «Keńsaı – Qosqorǵan-2» sý rettegishi. Onyń qurylysy 2021 jyly aıaqtalǵan. Joba aıasynda 30 mln. tekshe metrden astam aǵyn sý jetkiziledi dep josparlanyp, qazirdiń ózinde 14 mln. tekshe metr sý jınalyp úlgerdi.
Ómirzaq Shókeev atalǵan sý rettegishiniń mańynda Kentaý qalasy men qala mańyndaǵy aýyl turǵyndarymen, sharýalarmen kezdesti. Turǵyndar aǵyn sý máselesin sheshý baǵytyndaǵy qaıratkerligi úshin óńir basshysyna alǵystaryn aıtty. Aldaǵy ýaqytta atalǵan sý qoıma tek aýyl sharýashylyǵy ǵana emes, týrızm úshin de paıdaǵa asyrylmaq. Sý sportyn damytýǵa de serpin beredi.
Túrkistan qalasy mańyndaǵy sý nysandaryn áýeden baqylaǵan oblys ákimi Otyrar aýdanyndaǵy Jetikólge baryp, tabıǵat janashyrlary men ınspektorlarmen, ańshylarmen kezdesti.
– Aǵyn sýdy molaıtý, tıimdi paıdalaný baǵytynda asa mańyzdy jobalar júzege asyrylyp jatyr. «Jetikól kólder júıesin jańǵyrtý» jobasynyń qurylysy arqyly 34 shaqyrymǵa bóget jasalynyp, kólge 370 mln m3 sý jiberildi. Búgingi kúnniń ózinde kól aýmaǵynyń faýnasy ózgerip, tabıǵı qustar shoǵyry paıda boldy. Endigi kezekte memleket tarapynan kórsetilgen qoldaýdy tıimdi paıdalanyp, qustar men balyqtardyń kóbeıýine jaǵdaı jasaý qajet. Brakonerlermen kúres kúsheıtilsin. Ekinshi kezekte ańshylyq týrızmin zaman talabyna saı damytqan jón. Osy kólder júıesinde kásipkerlikpen aınalysyp júrgen kásipkerlerge sý kózin orynsyz ári tıimsiz paıdalanýǵa jol berilmeıdi. Ańshylyq týrızmin damytý úshin kelýshilerge tıimdi jaǵdaı jasap, aqparattandyrý máselesin de qolǵa alyńyzdar.
Eń basty mindet – tabıǵat pen sýda tirshilik etetin qustardy, balyqtardy qorǵaý. Jasyl alqaptardy kóbeıtý. Ekinshiden, ańshylyq týrızmin zań talabyna saı damytý da mańyzdy, – degen Ómirzaq Shókeev tabıǵat janashyrlarynyń pikirleri men usynystaryn tyńdady. Atalǵan aýmaqtyń ınfraqurylymyn jaqsartýǵa qoldaý kórsetiletinin jetkizdi.
Mamandardyń aıtýynsha, Jetikólde sý molaıǵan soń qustar men balyqtar sany artqan. Olardyń kóbeıý kezeńinde ańshylyqpen aınalysýǵa jol berilmeıdi. Óńir basshysy men tabıǵat janashyrlary jáne BAQ ókilderi Jetikól júıesindegi kóldi qaıyqpen aralap, tanysyp shyqty. Jalpy Jetikól kólder júıesiniń aýmaǵy shamamen 52 myń gektardan asady. Alqapta birneshe tabıǵı kól ornalasqan. Aımaqta qustar, balyqtarmen qatar jabaıy ańdar da kezdesedi. Jetikólde jalpy aýmaǵy 20 myń gektarǵa jýyq 3 ańshylyq alqaby, balyq sharýashylyǵyn júrgizý oryndary bar. Búginde Túrkistan oblysy men Shymkent qalasynyń ańshylary men balyqshylarynyń súıikti ornyna aınalǵan. Túrkistan oblystyq tabıǵı resýrstar jáne tabıǵat retteýdi paıdalaný basqarmasynyń basshysy Qaırat Ábdýálıevtiń aıtýynsha, oblystyń ekoloıalyq máselelerin keshendi sheshýdiń Jol kartasy bekitilgen. Oblys ákiminiń bastamasymen «Keńsaı-Qosqorǵan-2» jáne «Jetikól kólder júıesin jańǵyrtý» jobasy aıaqtalǵan.
– Jetikólge 500 mln tekshe metrge deıin sý sıady. Eger tolyq kólemde tolatyn bolsa, sý býlanyp, ylǵal kóbeıip, Otyrar aýdany ǵana emes, Túrkistannyń ekologıalyq jaǵdaıy jaqsarady. Óńir basshysy Jetikóldi basqarmanyń baqylaýyna alyp, tabıǵatty qorǵaýdy tapsyrdy. Búginde ınspektorlar reıdterge shyǵyp, brakonerlerge qarsy kúresti kúsheıtip jatyr. Aldaǵy ýaqytta Jetikól – ekologıalyq týrızm ortalyǵyna aınalyp, óńirdiń týrısik áleýeti arta túsedi. Sonymen birge osy sý júıesi arqyly Túrkistandaǵy jasyl beldeýdiń jaǵdaıy da jaqsarady, – deıdi basqarma basshysy.
Túrkistan qalasy mańynda aǵyn sý máselesi sheshilip, jasyl alqap aýmaǵy kóbeıgen soń aýasy tazarǵan. Jol kartasyna sáıkes búginde oblys aýmaǵynda abattandyrý, kógaldandyrý jáne gazdandyrý jumystary qarqyndy júrip jatyr.
