Ǵylym men óndiris
Shyǵys Qazaqstan oblysy elimizdegi óndirisi órkendegen jetekshi aımaq ekeni belgili. Sondyqtan, Shyǵystaǵy árbir jetistik otandyq óndiris pen ǵylymǵa erekshe serpilis beretini aıtpasa da túsinikti.
Jýrnalısermen júzdesýde aımaqtyń ekonomıkalyq damýy jaıynda keńinen sóz qozǵaǵan oblys ákimi Danıal Ahmetov Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń bıylǵy «Qazaqstannyń úshinshi jańǵyrýy: jahandyq básekege qabilettilik» atty Joldaýyn basshylyqqa alyp, aımaq ekonomıkasyn órkendetýge bar kúsh-jigerlerin jumsap jatqandaryn atap ótti.
– Memleket basshysy Nursultan Nazarbaev memleket damýynyń aıqyndyǵyn bıylǵy Joldaýynda el ekonomıkasyn qaı baǵytta damytýdyń baǵyt-baǵdaryn qolmen qoıǵandaı atap kórsetti. Prezıdent óz sózinde álemde tórtinshi ónerkásiptik revolúsıa bastalǵanyn aıtqan edi. Qazir ekonomıkany jappaı sıfrlandyrý tutas salanyń ózgerip, jańa salanyń paıda bolýyna negiz bolyp otyrǵanyn bárimiz bilemiz. Mundaı jaǵdaıda bizder óndiris pen ǵylymnyń arasyn baılanystyryp, ınovasıalyq ekonomıka qurýǵa kúsh salýymyz kerek. Búginde Shyǵys Qazaqstanda bul baǵyttaǵy basty jumystar qolǵa alynyp, naqty jumystar iske asa bastady. Bıylǵy jyldyń alǵashqy toqsanynda oblystyń JİÓ 104 paıyzǵa ósti. Óńir úshin negizgi sala sanalatyn óndiristiń ósimi 141 paıyzǵa jetti, – dedi oblys basshysy Danıal Ahmetov.
Baspasóz máslıhaty barysynda Danıal Kenjetaıuly óndiris pen ǵylymnyń arasyn jaqyndatý úshin qolǵa alǵan naqty sharalary jýrnalıserdiń qyzyǵýshylyǵyn oıatqanyn baıqadyq. Óz kezeginde oblys basshysy Shyǵys Qazaqstan oblysy Memlekettik ýnıversıtetiniń ǵalymdarymen jáne aımaqtaǵy jetekshi óndiris oryndarymen birlesip, mańyzdy tórt birdeı Ǵylymı-zertteý jáne tájirıbelik-konstrýktorlyq jumystardy (ǴZTKJ) iske asyryp jatqandaryn tilge tıek etti.
Áńgime barysynda Danıal Ahmetov búginde álemdik ǵarysh, avıaqurylys salasynda keńinen qoldanylyp júrgen tıtan metalyn stomatologıa salasynda qoldanýǵa qatysty ǵylymı-zertteý jumysyn qolǵa alǵandaryn jýrnalıser qaýymyna jetkizdi.
Aldaǵy ýaqytta Shyǵys Qazaqstan ǵalymdarynyń qolǵa alǵan ǵylymı jumystary tabysty iske asqan jaǵdaıda Qazaqstannyń stomatologtary tis salýǵa qajetti metaldy Ońtústik Koreıadan qymbat baǵaǵa satyp almaı, irgedegi Óskemennen aldyra bastaıtyn kún de alys emes.
Danıal Ahmetov qolǵa alynyp jatqan ǵylymı jobalar arqyly sapaly, básekege qabiletti ónim alýǵa basymdylyq berilgenin tilge tıek etti. Nysanaly ǵylymı jumystardy júzege asyrýǵa 3 mlrd. teńge bólinipti. Osy rette óndiris pen ǵylymnyń arasyn jaqyndatyp, básekege qabiletti óndiris qurýǵa baǵyttalǵan mundaı joba eń alǵash Shyǵys Qazaqstan oblysynda qolǵa alynǵanyn aıta ketýimiz kerek.
Budan basqa Danıal Ahmetov Aqtoǵaı taý-ken metalýrgıa zaýytynda zamanaýı, ınovasıalyq óndiris oshaǵy qurylyp, jylyna 25 mln. tonna ken óńdeıtin deńgeıge jetkenin atap ótti. Dál osyndaı óndiris oshaǵynda 12 myń adam jumys istese, zamanaýı tehnologıalyq jetistikterdi paıdalanyp salynǵan Aqtoǵaıdaǵy jańa óndiris oshaǵynda 1,5 myń adam eńbek etip jatyr eken. Osy bir jaıttan-aq Shyǵys Qazaqstan oblysynda 4,0 Indýstrıaldy jańǵyrý isi sátti júzege asyp jatqanyn baıqaýǵa bolady.
Bolashaqta Semeıdiń kelbeti qandaı bolady?
Basqosýda Shyǵys Qazaqstan oblysynyń áleýmettik-ekonomıkalyq damý máselelerine keńinen toqtalǵan óńir basshysy:
– Semeı qalasynda mádenı qundylyqtar óte kóp. 2014 jyly qala búdjeti 21 mlrd. teńge bolsa, aǵymdaǵy jyly jıyntyq búdjeti 49 mlrd. teńgege jetip otyr. Búginde qalanyń áýejaıy 10 mlrd. teńgege jańǵyrtylýda. Mundaı jaıt buryn-sońdy bolmaǵan. «Abaı Arena» atty biregeı mádenı-sporttyq keshenniń jobalyq-smetalyq qujattamasyn da aıaqtap qaldyq. Shyndyǵyna kelgende Semeı qalasynyń jalpy ınjenerlik-kommýnıkasıalyq júıesi syn kótermeıdi. Sondyqtan, búginde jańbyr sýyna arnalǵan kárizdiń jobalyq-smetalyq qujaty ázirlenip jatyr, ınjenerlik komýnıkasıalary, sýmen qamtamasyz etý, káriz jáne jylý boıynsha da úlken ister atqarylýda, – dedi. Onyń sózine qaraǵanda, aǵymdaǵy jyldyń ózinde ǵana qalanyń joldaryn salýǵa, aǵymdyq jáne kúrdeli jóndeý jumystaryn júrgizýge 3 mlrd. teńge bólingen. Bul jumystarǵa qalanyń barlyq jol salatyn kompanıalary jumyldyrylǵan.
Sonymen qatar búgingi zamanaýı talaptarǵa tolyqtaı saı keletin «Qaraǵaıly» dep atalatyn shaǵynaýdan da boı kóterýde. «Semeı aqyr sońynda sáýlet-qala qurylysy qundylyqtaryna saı keletin shaǵynaýdanǵa ıe bolǵanyn qalaımyn. SHQO-nyń barlyq qalalarynda jáne Semeıde jańadan salynatyn árbir úıdiń, árbir páterdiń kólik qoıýǵa arnalǵan turaqtary bolady. Júretin joldyń eni 3,6-dan 6 metrge deıin salynady. Iaǵnı, múldem bólek parametrler qoldanylady. Munan bólek, barlyq úılerge japsarlas áleýmettik nysandar bolady», – dedi SHQO ákimi.
Ahmetovtiń aıtýynsha, taıaý aralyqta Semeı qalasy adam tanymastaı ózgeriske ushyraıdy.
– Taıaý aralyqtaǵy qysqa ǵana ýaqyttyń ishinde Semeı qalasynyń tanymastaı ózgeretindigine sendirgim keledi. Semeı qalasyna kelińizder, jaǵalaýdyń qalaı ózgergendigin ózderińiz de kóresizder. Ortalyq alań da ózgeriske ushyraıdy. Aı saıyn jeke ózim bul qalamen aınalysamyn jáne áli kúnge deıin oryn alyp otyrǵan problemaly jerlerdi de naqty bilemin, – dedi ol.
Kólik eksportyn jolǵa qoıǵan oblys
Endi Shyǵys Qazaqstan oblysynda qurastyrylǵan kólikter Tájikstan men Qyrǵyzstanǵa eksporttala bastaıdy. Shyǵys Qazaqstan oblysynyń ákimi Mońǵolıada, Qyrǵyzstanda, Tájikstanda bolyp, Úkimet basshylarymyz bizdiń avtomobılderdiń sol naryqtarǵa shyǵýy jaıynda ýaǵdalastyqqa qol jetkizipti. Ákim tilshilerdiń qazaqstandyq kólikterdi Aýǵanstan naryǵyna jetkizý múmkindigine qatysty saýalyna jaýap berdi.
– Eger bizde Aýǵanstanǵa shyǵý múmkindigi bolsa, onda ózimizde qurastyrylǵan kólikterdi Aýǵanstan naryǵyna da zor qýanyshpen jetkizýge daıynbyz. Biraq, ókinishke oraı ázirshe mundaı belgi baıqalmaıdy. Biraq, biz daıyn ekenimizdi aıtqym keledi. 100-den astam «Nıva» kóligin Qytaıǵa jiberdik. Aýǵanstanǵa da zor qanaǵattanýshylyqpen jibere alar edik, – dedi Danıal Ahmetov.
Nurlan Jumahan
