Eger sizge ishki týrızm unaıtyn bolsa jáne jazdyń sońǵy aıynda ýaqytty qalaı ótkizýdi oılap júrseńiz, onda tamasha usynys – 13 tamyzda Qostanaıda qalanyń 145 jyldyǵyna arnalǵan merekelik sharalar bastalady, dep habarlaıdy Dalanews.kz. 

Ákim Marat Júndibaev qala qonaqtary kelgen sátte – áýejaıdan (aıtpaqshy, tolyq jóndeýden ótken) jáne saparjaıdan bastap-aq merekelik kóńil-kúıdi sezindirýge ýáde berdi. Barý-barmaýdy ózińiz sheshińiz, biraq Qostanaıdyń týǵan kúnin qandaı aýqymda atap ótetinin biz bilip aldyq.

Astyq ólkesi

Kóptegen adamdar Qostanaıdy Qazaqstannyń astyq ólkesi retinde tanıdy. Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev Reseımen aımaqaralyq forýmda sóılegen sózinde qalany dál osylaı sıpattady:

"Búgingi aýyl sharýashylyǵyna arnalǵan forýmnyń Qazaqstannyń naǵyz astyq ólkesinde ótip jatqanynyń sımvoldyq máni bar. Qostanaı oblysy elimizdiń azyq-túlik qaýipsizdigin qamtamasyz etýge zor úles qosýda".

Qostanaılyqtardyń ózderi bul mártebeni maqtan tutyp, elimizdiń asyraýshysy ataǵyn jyldar boıy ustap turýdy armandaıdy. Biraq, baı aýylsharýashylyq tarıhymen qatar, qala mashına jasaý salasyn da damytýda.

Jańa kórnekilik

Birneshe jyl buryn qala «Qazaqstan Detroıty» dep ataldy. Jergilikti turǵyndar munymen kelisedi, óıtkeni olardyń barlyǵynyń derlik dostary nemese otbasy músheleri jergilikti kásiporyndarda jumys isteıdi. Qalada jergilikti zaýyttarda alǵan biliktiliginiń arqasynda ınjener atanǵan jas mamandar turady. Bul Qostanaımen alǵash tanysqanda-aq seziledi. Qonaqtardy oblys ortalyǵyna kire beriste mashına jasaýshy beınelengen úlken túrli-tústi mýral qarsy alady. Mýral áleýmettik jelilerde hıtke aınalyp, qaı qalaǵa baratynyńyzdy meńzeıdi.

Mýraldyń avtory Nıkolaı Selútın bul ıdeıanyń oǵan óte ońaı kelgenin aıtady:

"Men Qostanaıdy basqa qalalardan erekshelendiretin mýral jasaǵym keldi. Qostanaı – mashına jasaý ortalyǵy, sondyqtan men osyǵan toqtalǵandy ​​jón kórdim. Men jergilikti turǵyndardyń reaksıasyna óte rıza boldym, sondyqtan ıdeıa men onyń júzege asyrylýynyń joǵary baǵalanǵanyna óte qýanyshtymyn".

Bul ataq qalaı paıda boldy?

Jastar Qostanaıdyń mashına jasaýdyń astanasy degen ataǵyn maqtan tutady. Qalada avtomobıl ónerkásibi 1982 jyly dızel zaýyty jumys isteı bastaǵan kezde damı bastady. Jergilikti turǵyndar sol jyldary Qostanaıdyń «kelinder qalasy» ataǵyna ıe bolǵanyn da aıtady, óıtkeni munda «Bolshevıchka» iri tigin fabrıkasy jumys istegen (áli de jumys istep tur) deıdi. Estýimiz boıynsha, ol jerden er adamdar da jumys suraǵan eken. Demek, suraýlary jerde qalmady. Táýelsizdik jyldarynda dızel zaýyty qalpyna kele bastady jáne búginde óz salasy boıynsha elimizdiń eń iri eki zaýytyna aınaldy.

Al Allur jáne Agromash zaýyttarynyń jumysshylary Qostanaıǵa qazirgi "Qazaqstan Detroıty" ataǵyn alyp keldi. Ekeýi de óz salalarynda kóshbasshy. Birinshisi – jeńil kólikter shyǵarý boıynsha, al ekinshisi – aýyl sharýashylyǵy tehnıkasyn óndirý salasynda.

Indýstrıadaǵy tabys

Qostanaılyqtardyń qol jetkizgen tabysynyń aýqymyn túsiný úshin statısıkaǵa júgingen jón. Mysaly, bir jarym jyl buryn 2000-ǵa jýyq jumysshy bolǵan Allur zaýytynda búgingi tańda 3500-ge jýyq adam jumys isteýde. Ótken jyly zaýyt 90 myńnan astam avtokólik shyǵardy.

"Biz birte-birte óndirýshiler men brend ıeleriniń senimine ıe bolyp kelemiz. Biz shaǵyn qadamdardan bastap, sapaǵa asa mán berdik. Maqsatymyz – qazaqstandyqtardy joǵary sapaly ónimmen qamtamasyz etý. Birte-birte bizdiń jumysymyzdy iri brendter men avtokólik áýesqoılary moıyndaı bastady», – deıdi óndiristi oqshaýlaý bóliminiń basshysy Ádil Shaıkemelov.

Zaýyttyń arqasynda Qostanaıda álemge áıgili Chevrolet, Kia, JAC, Hongqi, Jetour jáne Skoda markalarynyń kólikterin shyǵarýǵa múmkindik týdy. "Qazaqstannyń avtokólik odaǵy" reıtıńi boıynsha olardyń barlyǵy qazaqstandyqtar arasynda eń tanymal ondyqqa kiredi, al alǵashqy eki brend eń kóp satylatyn úshtiktiń qatarynda.

Jas ınjenerler zaýyttaǵy ortasha jalaqy oblystaǵy ortasha deńgeıden áldeqaıda joǵary ekenin, qazirgi tańda shamamen 378 614 myń teńgeni quraıtynyn aıtady. Qala quraýshy taǵy bir kásiporyn Agromash búkil eldi aýyl sharýashylyǵy tehnıkasymen qamtamasyz etedi, sondyqtan ol tanystyrýdy qajet etpeıdi. Máselen, ótken jyly munda 1200-den astam otandyq traktorlar men kombaındar shyǵaryldy. Al LOVOL markaly traktorlar elde eń kóp satylǵan traktorǵa aınaldy.

Jyl saıyn zaýytta 250 myń birlikke jýyq toraptar men bólshekter shyǵarylady, olardyń bir bóligi óz quıý sehynda jasalady.

"Ótken jyly biz fılıaldyq jelini damytýdyń jańa vektoryn belgiledik, al bıylǵy jyl «Servıs jyly» aıasynda ótýde. Bizde elimizdiń barlyq astyqty aımaqtarynda 200-den astam joǵary bilikti qyzmetkerler jumys isteıtin eń iri servıstik jáne satý jelisi bar. Qazirgi ýaqytta biz fılıaldarymyzdy damytyp, jetildirip, qosalqy bólshekter qoımalaryn keńeıtýdemiz, sonymen qatar qyzmet kórsetý bólimsheleriniń jumysyn odan da tıimdi etýdi kózdep otyrmyz, bul úshin jańa avtokólikter satyp aldyq", - deıdi Agromash holdıń KZ komersıalyq dırektory Nıkolaı Parhomenko.

Jalpy, Qostanaıda iri ınvestorlar tynbaı ıgerip jatqan ındýstrıalyq aımaq ornalasqan. Munda elde óndiristik tóńkeris jasaýǵa ýáde beretin zaýyttar birinen soń biri paıda bolýda.

Munyń syry nede?

Ulttyq statısıka búrosynyń málimetinshe, Qostanaıda 265 myńǵa jýyq adam turady. Al olardyń aıtarlyqtaı bóligi mashına jasaýshy mamandyǵyn ıgergen. Olardy ne yntalandyrady?

Biz zaýyttardyń baspasóz qyzmetinen áleýmettik paket jóninde derekterdi suradyq. Zaýyttar jumyskerlerdi kóptegen qundy usynystarmen qyzyqtyratyny belgili boldy. Zaýyt jumysshylary úshin tegin jol júrý jáne tamaqtandyrý tańsyq emes. Oǵan qosa jumyskerlerge kóptegen seriktesterdiń qyzmetterine jeńildikter beriledi.

Sonymen qatar mashına jasaýshylar birigip, qyzmetkerler men olardyń otbasylaryna arnalǵan 9 qabatty kampýstyń qurylysyn aıaqtady. Jaqyn arada balabaqsha qurylysyn bastaımyz dep ýáde berip otyr.

Taǵy bir erekshe tus – kásiporyndardyń óz qyzmetkerlerin oqytatyndyǵy. Bul isti Allur zaýyty bastady, onyń óz ýnıversıteti bar. Ol eldegi joǵary oqý oryndarymen jáne kolejdermen yntymaqtasady, sonyń ishinde stýdentterdi óz qarajaty esebinen oqytady. Al tájirıbeli sheberler biliktiligin óndiristen qol úzbeı shyńdaıdy.

Qazir qaladaǵy barlyq mashına jasaý kásiporyndary birigip, joǵary oqý oryndarymen jáne kolejdermen yntymaqtasady, sonymen qatar aqyly óndiristik tájirıbeler uıymdastyryp, qural-jabdyqtar satyp alýda.

Mysaly, jergilikti avtomobıl kóligi kolejinde Quzyrettilik ortalyǵy salyndy. Onda stýdentter dıplomdy alǵannan keıin olardyń jumysynda paıdalanylatyn jabdyqta tájirıbe alyp, is-áreketterdi úırenedi. Buryn-sońdy elde mundaıdy eshkim jasaǵan emes.

Investorlar

Óziniń 145 jyldyq mereıtoıynda Qostanaı barlyq qalalar armandaıtyn, biraq kez kelgenniń qolynan kele bermeıtin nárseni jasady – bul ınvestorlardyń úlken qyzyǵýshylyǵyn týdyrdy. Jáne bul bos sóz emes, óıtkeni Kia tarıhta alǵash ret Koreıa Respýblıkasynan tys jerde birlesken kásiporyn qurýǵa jáne zaýyt salýǵa tikeleıınvestısıa quıdy.

Jalaqysy joǵary 1500 jumys ornyn qurý josparlanyp otyrǵan jańa zaýyttyń óndiristik qýaty jylyna 70 myń avtokólikti quraıdy. Al qyzmetkerler qazirdiń ózinde qundy usynystar arqyly izdestirilýde jáne tartylýda.

Qostanaılyqtardyń ózderi mashına jasaýda bir jumys ornynyń ashylýy sabaqtas salalarda taǵy birneshe jumys ornyn ashýǵa ákeletinin aıtady. Qostanaılyqtardyń alǵa umtylǵany sonsha, olar qazirdiń ózinde Avtokólik bólshekterin shyǵaratyn oqshaýlaý ortalyǵynyń qurylysynyń aıaqtalýyn kútip otyr.

"Biz oryndyqtardy, gaz shyǵarý júıesin, elektr symdaryn lokalızasıalaýdy josparlap otyrmyz, tósenishter de bar, mundaı elementter kishkentaı bolǵanymen, logıstıkany únemdeý turǵysynan alǵanda, bul zattardy 2-3 myń shaqyrymǵa tasymaldamaǵansha, olardy konveıerge jaqyn etip shyǵarǵan durys", - deıdi Allur zaýytyn oqshaýlaý bóliminiń bastyǵy Sergeı Mogılatov.

Hab

Taǵy da, sabaqtas salalar jóninde. Óndiristiń kóp bolǵany sonsha, qala bolashaqta júk kólikteriniń keptelisi bolady dep qaýiptenedi. Kásiporyndar endi óz ónimderin el naryǵyna jáne eksportqa jóneltýge úlgere almaı qalady. Bul máseleniń sheshimi 2022 jyly alǵash ret sóz bolǵan qurǵaq porttyń qurylysy bolmaq. Logıstıkalyq ortalyqty sol iri kásiporyndardyń janynda ornalastyrý josparlanýda.

"Logıstıkalyq ortalyq júk tasymaldaý máselelerin sheship qana qoımaı, sonymen qatar 500 jańa jumys ornyn ashady. Kólik apatynyń aldyn alý úshin, qurylysyn osy jyldyń aıaǵynda nemese kelesi jyldyń basynda bastaý josparlanýda", - deıdi oblys ákimi Qumar Aqsaqalov.

Týǵan kúnińmen!

Osylaısha Qostanaı óziniń 145 jyldyǵyn Qazaqstannyń ındýstrıalyq astanasy retinde beıresmı mártebesimen atap ótýde. Qala turǵyndary ózderiniń dástúrlerin saqtap, astyqty ólke ataǵyn qorǵaı aldy, bolashaqty ta oılap, shaǵyn Otanyn mashına jasaý qalasyna aınaldyrdy.

Qostanaılyqtardyń ózderi qalanyń basty qundylyǵy – halqy ekenin aıtady. Meıirimdi, bir-birine kómektesýge jáne árdaıym qoldaýǵa daıyn. Qostanaı oblysyna da jetken sý tasqyny muny taǵy bir dáleldedi. Astyqshylar men mashına jasaýshylar óńiriniń turǵyndary óz merekelerin maqtanyshpen, bolashaqqa úlken josparlarmen qarsy alady.