Bul eldi tatýlyq pen izgilikke bastaıtyn dara jol bolyp qala bermek. Sonyń arqasynda qazaqstandyq árbir azamat úshin urpaqtar sabaqtastyǵy arqyly jetken tatýlyq, birlik, senim men teń quqyqtyq eń mańyzdy qasıetter bolyp qalyptasyp otyr.
Buǵan jol salǵan Elbasynyń bastamasymen qurylǵan Qazaqstan halqy Assambleıasy ekeni belgili. 1995 jylǵy 1 naýryzda Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń Jarlyǵymen qurylǵan Memleket basshysy janyndaǵy konsýltatıvti-keńesshi organ Qazaqstan halqy Assambleıasy búginde el birliginiń altyn arqaýyna aınalyp otyr.
Mundaı ınstıtýtty qurý qajettiligi saıası turǵydan, sondaı-aq jańadan qurylǵan, táýelsiz, polıetnosty, polıkonfessıalyq memlekettiń turaqty damýy talabynan týyndaǵan edi. Atalǵan bastama mádenıetaralyq dıalogty nyǵaıtýdyń jańa kezeńiniń negizin qalap, etnosaralyq qatynastardy damytý máselelerin joǵary deńgeıde sheshýge múmkindik jasaıtyn álemdik tájirıbedegi tyń baǵyt bolyp tabyldy. Jıyrma úsh jyldyq tarıhynda Assambleıa qarqyndy damyp, eleýli ózgeristerdi bastan keshirdi. Onyń damýy barysynda etnosaralyq toleranttylyq jáne qoǵamdyq kelisimniń qazaqstandyq úlgisi qalyptasty. Osy jyldar ishinde Qazaqstan halqy Assambleıasynyń ınstıtýsıonaldyq qurylymy nyǵaıyp, qoǵamdy uıystyrýshy áleýeti tolysty, ol halyq dıplomatıasynyń mańyzdy kúretamyryna aınaldy.
El Prezıdenti Nursultan Nazarbaev atap ótkendeı, «Eń bastysy, kóp ultty Qazaqstan halqy kelisim men tatýlyqta ómir súrýde. Biz osy negizde ǵana damı alamyz». Respýblıka halqynyń sany 18 mln. adamnan asty. Elimizde 130-dan asa ult ókilderi ómir súredi. Olardyń arasyndaǵy kelisim men tatýlyq elimiz úshin sheshýshi mánge ıe. Saıası turaqtylyqtyń tuǵyry da sol kelisim men tatýlyq bolǵandyqtan, Prezıdent te, el bıligi de bul máseleni jiti baqylaýda ustaýda.
Sheteldik sarapshylardyń pikirinshe, Qazaqstan bıligi eldegi barlyq etnostyq toptardyń múddelerin júzege asyrýda jáne sol arqyly etnosaralyq qarym-qatynastardyń úılesimdiligin qamtamasyz etýde salıqaly saıasat júrgizýde. Sol saıasattyń buljytpaı oryndalýy, azamattyq ınstıtýttar men el halqynyń, Eýropadaǵy qaýipsizdik jáne yntymaqtastyq uıymy sekildi halyqaralyq uıymdardyń qoldaýy eldegi etnosaralyq qarym-qatynastyń nyǵaıa túsýine kóp septigin tıgizýde. Qazaqstanda etnosaralyq qarym-qatynastar salasynda irgeli ǵylymı-saraptamalyq jumystar júrgizilýde. Osyǵan oraı 2013 jyly 28 maýsymda L.N. Gýmılev atyndaǵy EUÝ-de «Qazaqstan halqy Assambleıasy» kafedrasy ashylsa, búginde JOO-larda osyndaı kafedralardyń sany 40-qa jetip otyr. Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıtetinde osy 40-shy kafedranyń ashylýy oqý ornynyń ómirindegi eleýli oqıǵa boldy.
– Búginde bizdiń oqý ornymyzda 35 ártúrli etnos ókilderiniń balalary bilim alýda. Osyǵan baılanysty qazir bizde stýdentterdiń shaǵyn Assambleıasy jumys isteıdi. Endi, mine, ýnıversıtetimizde «Qazaqstan Halqy Assambleıasy» kafedrasynyń ashylýy stýdentter arasyndaǵy yntymaq pen birlikti, dostyqty nyǵaıtýǵa, ulttyq mádenıetterdi damytýǵa qyzmet etedi dep senemiz, – dedi rektor Takır Ospanuly Balyqbaev. – Stýdentterimizdiń negizgi bóligi bolashaq pedagogtar bolǵandyqtan, olar erteń mektepke barǵanda jas býyndy halyqtar dostyǵy, ultaralyq qatynas mádenıetine tárbıeleýge tıis. Sondyqtan atalǵan kafedranyń ashylýy ýnıversıtet ómirindegi óte mańyzdy oqıǵa bolǵany anyq. Jýyrda ótken QHA sesıasynda onyń Tóraǵasy, Memleket basshysy N.Nazarbaev osyndaı kafedralardyń búgingi qoǵamdaǵy róline erekshe toqtalǵan bolatyn. Bul kafedralardyń bilim berý, ǵylymı-zertteý, ádistemelik mańyzy orasan. Kafedra eń aldymen bilim berý salasyna basa kóńil bóledi. Biz Assambleıanyń keıbir baǵyttary boıynsha oqý úderisine arnaıy dárister engizemiz. Ǵylym, bilim, saraptama-taldaý qyzmeti, tárbıe berý, azamattyq kelisimdi damytý máselelerimen osy kafedra aınalysady.
Jańa kafedranyń lentasy qıylyp, esigi aıqara ashylǵan soń QR Memlekettik Ánurany shyrqaldy. Budan soń Qazaqstan Halqy Assambleıasy men Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıteti arasynda Memorandýmǵa qol qoıyldy. Bul Memorandýmda eldegi ulttyq birlik jáne etnosaralyq toleranttylyqtyń qazaqstandyq úlgisin nyǵaıtýǵa jáne jetildirýge baǵyttalǵan ulttyq strategıalyq mindetterdi júzege asyrýǵa qatysý; Ózara árekettestik barysynda memlekettik etnosaıasatty júzege asyrýdy bilim jáne ǵylym turǵysynan qoldaýdy qamtamasyz etý; ǵylymı qoǵamdastyq pen stýdentterdi qoǵamdyq kelisimdi qalyptastyrý úderisine tartý, áleýmettik shıelenis sebepteriniń aldyn alý mehanızmderin jasaý; jastardyń azamattyq qoǵamdastyq sezimin qalyptastyrýǵa baǵyttalǵan patrıottyq is-sharalarǵa, etnosaralyq jáne mádenıetaralyq dıalogqa tartý sıaqty ózekti máseleler qamtylǵan.
Jańa kafedranyń ashylý saltanaty «Prezıdenttiń bes áleýmettik bastamasy – áleýmettik birliktiń tuǵyry» taqyrybyndaǵy dóńgelek ústel basyndaǵy áńgimege ulasty. Bul májiliske Almatydaǵy kóptegen etnomádenı birlestikterdiń ókilderi qatysty. Dóńgelek ústel basyndaǵy suhbatty ashyp jáne júrgizip otyrǵan ýnıversıtet rektory, profesor T.Balyqbaev Qazaqstandaǵy tuńǵysh joǵary oqý orny – Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıtetiniń bıyl atap ótiletin 90 jyldyq mereıtoıy týraly aıta kelip, Qazaqstan Halqy Assambleıasynyń búgingi qoǵamdaǵy róline toqtaldy. Budan keıin sóz alǵan QHA Tóraǵasynyń orynbasary, QHA Hatshylyǵynyń meńgerýshisi Leonıd Andreevıch Prokopenko men QHA kafedralary qaýymdastyǵynyń prezıdenti, ekonomıka ǵylymdarynyń doktory, profesor Anatolıı Afanasevıch Bashmakov QHA kafedrasyn ashqany úshin ýnıversıtet rektory Takır Ospanuly Balyqbaevqa alǵys aıtyp, Qazaqstan memleketiniń damýyndaǵy Assambleıanyń róline toqtaldy jáne Prezıdenttiń bes áleýmettik bastamasyn elimizdiń barlyq etnostary tolyq qoldaıtynyn atap kórsetti.
Jańa ashylǵan QHA kafedrasynyń meńgerýshisi, tarıh ǵylymdarynyń doktory, profesor Georgıı Vasılevıch Kan, Evreı etnomádenı birlestiginiń tóraǵasy Aleksandr Iosıfovıch Baron, uıǵyr etnomádenı ortalyǵynyń tóraǵasy Ahmetjan Bagrımuly Shardınov, «Barbang» kúrd etnomádenı birlestiginiń tóraǵasy Knáz Ibragımuly Mırzoev, «Memlekettik tilge qurmet» qoǵamdyq birlestiginiń tóraıymy Asyly Osman, Sorbonna-Qazaqstan ınstıtýtynyń «Halyqaralyq qatynastar» kafedrasynyń meńgerýshisi, saıası ǵylymdarynyń doktory Jomart Qudaıbergenuly Sımtıkov, Abaı atyndaǵy QazUPÝ Jaratylystaný jáne geografıa ınstıtýtynyń 1 kýrs stýdenti, stýdenttik «Birlik» assambleıasynyń múshesi Ekaterına Kýchýmıdze dóńgelek ústeldiń kún tártibindegi másele boıynsha óz oılaryn ortaǵa saldy.
Myrzahan AHMETOV, Abaı atyndaǵy QazUPÝ Qoǵammen baılanys bóliminiń bastyǵy
