Al bul qalanyń búgini men erteńi qalaı?
Sonymen, endi 15 jyldan keıin Óskemen qalasyn qandaı ózgerister kútip tur? Qala qalaı túrlenedi?
Bilerimiz, Óskemen qalasyna qatysty josparlanǵan aýqymdy jobalardyń barlyǵy da oryndalmaq.
Biz oqyrman qaýymdy qazirgi jáne 15 jyldan keıingi Óskemenge saıahattap qaıtýdy usynamyz.
Qazirgi Óskemen
Óskemen elimizdiń Shyǵysynda, Altaı taýynyń qonyshynda ornalasqan, kórikti qalalardyń biri. Tarıhy sonaý 18 ǵasyrdan bastalatyn qala kórikti de symbatty tabıǵatymen tartymdy.
Munda 300 myńǵa jýyq halyq turady. Sońǵy kezderi Óskemen qalasy damýdyń jańa satysyna kóterildi desek qatelespeımiz. Jańa teatr, bir jerge ornalasqan sport keshenderi, qalanyń shetinen salynyp jatqan jańa aýdan, ákimshilik ortalyq, Ertis boıynyń abattanýy, gúlzarǵa bólenýi, etnoaýyl salynyp, halyq qydyrystaıtyn, qala turǵyndary jaz boıy serýendeıtin orynǵa aınalýy – Óskemenniń búgingi kelbetiniń ajary.
Óskemenge barsańyz, ásem saıabaqtar, tarıhı eskertkishter, qala shetindegi qystyq sport alańdary, iri óndiris oshaqtary qarsy alady. Bul qalany – Altaı táji dep áspetteıtinder de kóp.
Óskemende kópsandy ult ókilderi turady. Shyǵys Qazaqstan oblysynyń ákimshilik ortalyǵy ǵana emes, osy aımaqtyń ekonomıkasynyń tiregi de osy qala.
Qala jyl saıyn keńeıip keledi. Munda oblystyń ár aýdan-aýylynan kelip jumys isteıtinder kóbeıý ústinde. Bul ishki kóshi-qon oblys ortalyǵynda jańa jumys oryndarynyń ashylýyna oraı jaratyp otyr.
Sońǵy birneshe jylda Óskemenniń shaǵyn jáne orta bıznesi damyǵany baıqalady. Halyqtyń jeke kásipkerlikpen aınalysýyna múmkindik artqan.
Ekonomıkasy jáne turǵyndar sany
2025 jylǵa qaraı Óskemen halqynyń sany 400 myńǵa jetedi. Al 2030 jylǵa qaraı turǵyndar sany – jarty mıllıondy quramaq!
Bul ýaqytta Óskemen elimizdegi eń iri degen oblys ortalyqtarynyń birine aınalady. Qala óziniń óndiristik damý baǵytynan adaspaıdy. Óndiristiń qaryshtap damýy arqasynda Shyǵysqa elimizdiń ǵana emes, Eýrazıalyq ekonomıkalyq odaqqa múshe memleketterdiń barlyǵynan joǵary bilikti mamandar aǵylady. Olardyń arasynda bir kezderi Shyǵystan basqa memleketke kóship ketkender de qaıta oralady.
Aınaldyrǵan bes jyldyń ishinde Óskemen ózine irgeles jatqan Gerasımovka, Praporshıkovo, Ýshanovskıı sıaqty poselkilerdi quramyna qosady. Al on jyldyń aralyǵynda Glýbokoe poselkisi de qalanyń quramyna kiredi. Biraq olar qaraýsyz qalmaıdy. Oblys ortalyǵyna jańadan qosylǵan aýdan-aýyldarǵa jeńil relsti tramvaılar qatynaı bastaıdy.
Indýstrıa jáne ınfraqurylym
Aldaǵy 15 jylda Óskemendi úlken ózgerister kútip tur. Onyń kópshiligi óndiriske qatysty. Qaladaǵy óndiristik qýat kózderi sanalatyn zaýyt-kásiporyndar qalanyń ortalyǵynan syrt jerge kóshiriledi. Eń iri kásiporyndar arnaıy belgilengen aýmaqta ornalasyp, sol kezdiń tehnologıalyq talabyna saı modernızasıaǵa ushyraıdy.
Bul rette birinshi kezekte zaýyttarǵa qorshaǵan ortanyń ekologıalyq qaýipsizdigin qamtamasyz etetin zamanaýı qural-jabdyqtardy óz jumysyna kiriktirý talaby qoıylady. Osynyń arqasynda Óskemendegi ekologıalyq ahýal jaqsaryp, ómir súrý jeńildeıdi. Ókpe-baýyr jáne onkologıalyq aýrýlardyń sany azaıyp, aýaǵa tastalatyn ýytty, zıandy qaldyqtardyń mólsheri tómendeıdi.
2020 jylǵa deıin Kanadamen aradaǵy áriptestiktiń arqasynda qalada ýrandy affınajdaý boıynsha zaýyt salynady. Budan syrt tolyq sıkldi kólik zaýyty paıda bolyp, temir tulparlardy dánekerleý, boıaý jáne qurastyrý, kólik bólshekterin, shtampovka buıymdaryn jáne plasmass shyǵarý isi jolǵa qoıylady.
Qazaqstandyq kásiporynǵa quıylǵan ınvestısıa kólemi 5,7 mlrd dollardy quraıdy. Zaýyt jylyna 120 myń temir tulpar shyǵaratyn qýatqa ıe bolady. Jańa óndiristik obekt 12 myń jumys ornyn qurýǵa septesip, elimizdiń jalpy ishki ónimin 1 mlrd dollarǵa kóterip tastaıdy.
2020 jyly Qasym Qaısenov aýylynyń janyndaǵy 400 ga aýmaqqa Soltústik jaǵalaýdaǵy JEO (jylý elektr ortalyǵy) salynady. Sońǵy jyldaǵy joǵary sapaly tehnologıalarmen turǵyzylǵan jańa JEO-2 arqasynda qala jylýdan tapshylyq kórmeıtin bolady.
Budan syrt turǵyn úı sharýashylyq, sý jáne jylýmen qamtamasyz etý jelileri tolyqtaı modernızasıalanady. Atap aıtqanda «Aqbulaq» baǵdarlamasy boıynsha sýmen qamtamasyz etý jelileri jáne sý shyǵarý obektileri kúrdeli jóndeýden ótkizilip, eski nasostar energosyıymdylyǵy joǵary jańa nasostarmen aýystyrylady.
2020 jylǵa qaraı Óskemen halqyn sapaly aýyz sýmen qamtamasyz etý úshin Ońtústik Aýyl, Vokzalnaıa, Aıtyqov kósheleriniń, Munaı bazasy aýdanynyń, áýejeı, Soltústik Atamanovski jáne Tómengi Sogrınks toǵandarynyń, Zashıta, Shmelev Log shaǵyn aýdandarynyń, Krasına, Novo-Troısk, Menevnoe, Ahmırovo jáne Oktábrsk sý bógetteriniń boıymen sýmen jabdyqtaý tehnıkasy júrgiziledi.
Sáýlet kesheni
Ýaqyt óte kele Óskemen qalasynyń sáýlettik kesheni qulpyra túsedi. 2025 jylǵa qaraı qalanyń shekarasy irgeles jatqan aýdan-aýyldardyń arqasynda keńeıe túsetinin aıttyq. Bul ýaqytta Óskemenniń aýmaǵy alty myń gektarǵa úlkeıedi. Jibek mata kombınaty bul ýaqytta ortalyqqa aınalyp, qaladaǵy negizgi ákimshilik ortalyqtar osy jerde ornalasady.
Eń bastysy, bolashaqta óskemendikter óndiristik kásiporyndardan aýlaqta turatyn bolady. Turǵyndar qolaıly jerge, birinshi kezekte Ertistiń soltústik jaǵalaýyna kóshiriledi. Bul arada sonymen qatar 11 myń adamǵa arnalǵan 7 kesheni bar rekreasıalyq aımaq paıda bolady.
Sonymen qatar bes jyldyń aralyǵynda etnografıalyq saıabaqtyń qurylysy aıaqtalyp, onyń ishindegi janýarlar saıabaǵynyń aýmaǵy keńıdi. Menovnov qazanshuńqyry qaıta ornalastyrylyp, qaıyq stansıasy, ıpodrom, ekologıalyq saıabaq, tenıs ortalyǵy jáne Qazaq dramalyq teatry modernızasıalanady.
Ákimshilik, oblystyq aýrýhana, muraǵat, prokýratýra, sot jáne basqa da memlekettiń qurylymdar qalanyń soltústik jaǵalaýyna kóshedi.
2030 jylǵa deıin 19-shy aýdanda jańa fýtbol stadıony, aýyr atletıka ortalyǵy, aýrýhana kesheni, mektepter, kópqabatty kólik turaǵy, kınoteatr, bazar, jasóspirimder úıi jáne Abaıdyń shyǵarmalaryn oqýǵa arnalǵan klýb ashylady. Barlyǵy 130-dan asa ǵımarat boı kóteredi. Olardyń kópshiligi bıiktigi 5-ten 12 qabatqa deıin jetetin turǵyn úıler bolmaq. Al ózgeleri mádenı-áleýmettik jáne ákimshilik ǵımarattar bolady.
Sonymen birge qaladaǵy barlyq jaǵalaýlarǵa kúrdeli jóndeý júrgiziledi. Eń negizgi jańalyq – jolaýshylarǵa arnalǵan sý transportynyń jumysy jolǵa qoıylady. Vokzal mańyndaǵy ózennen Buqtyrma, Semeı, Kereký jáne Ombyǵa deıin qatynaıtyn shaǵyn kemeler júre bastady.
Minekeı, osylaısha Óskemen qalasy Eýrazıalyq aımaqtyń ózen-transporttyq júıesin biriktiretin ózindik ortalyqqa aınalmaq.
«Qala men Dala»
