Muhtar Áblázovti kóp boldy baqylap júrgenimizge. Árıne, syrttaı. Alystan. Áleýmettik jelidegi jazbalaryna qarap psıhologıalyq portretin jasap qoıǵanbyz, ózimizshe.
Muhtar qazirgi Qazaqstan bıligimen áleýmettik jeli arqyly kúresýge kóshken syńaıly. Bálkim, birjolata. Bálkim, ýaqytsha. Kim bilgen. Qazirgi júıeniń bylyqtaryn áshkereleý jaǵynan Áblázov alda keledi, áıteýir. Kúni keshe abaqtydan bosaǵan ol júıeniń jandy jerine tıetin jazbalaryn kúnbe kún jarıalap júr.
Osylardan (jazbalardan) ne uqtyq? Birinshiden ,ol júıeni tóńkermeı tynbaıtynyn ańǵartyp otyr. Buǵan birjolata bekingen. Tas túıin saılanǵan. Onyń senarıi boıynsha saıası kúrestiń sońy qazirgi júıeniń kúıreýimen aıaqtalýy tıis.
Ol ózin osy júıeniń kózi tiri jalǵyz oponenti sanaıdy, óıtkeni. Ózine osyndaı mısıa júktelgen dep esepteıdi.
Ekinshiden, Qazaqstandy tolyq ózgertkisi keledi. Prezıdenttik bılikti birjolata shektep, shyn mánindegi parlamenttik memleket qurmaq. Jemqorlyqty tamyrymen julyp, ádil saılaý, ádil tańdaýǵa jol ashpaq. Sheneýnikterdiń shetelge tasyǵan aqshasyn halyqqa qaıta qaıtaryp, sóz bostandyǵy úshin kúresetinderge keńshilik bermek. Taǵy ne? "Qazaqstannyń barlyq sátsizdikteri men baqytsyzdyqtaryna qazirgi júıe kináli" deıdi ol.
Onyń armany ulanǵaıyr.
Obaly ne kerek, biraz kemshilikti kóre bilgen ol oryndy dúnıeler aıtyp otyrǵany da jasyryn emes. Muhtar taza demokrat. Muny da moıyndaý kerek.
Biraq bul úshin ol bılik basyna kelý kerek qoı?.. Dál osy arada onyń dúnıetanymy qazaq halqynyń memleketke, tilge, dilge qatysty ustanymymen ushtasa ma degen saýal týyndaıdy. Ushtasa ma, shynymen?
Joq. Ókinishke oraı, joq. Ushtaspaıdy. Onyń jazbalarynda qazaq týraly bir aýyz sóz joq. Bar bolǵan kúnniń ózinde keraǵar. Qazaqtyń múddesine qaıshy. Qaıshy bolmasa da, sáıkespeıtin sátteri kóp.
Muhtar til bilmeıdi. Memlekettik tilge qatysty kózqarasy túzý ekenine kúmánimiz kóp. Kúni keshe latyn tiline qarsy shyqty. Qazaq tiline qatysty áleýmettik jelide jazylǵan jazbalarynyń birinde til úırengisi kelmeıtinderdiń taptaýryn pikirin qaıtalady.
Muhtarǵa til kerek emes, anyǵy. Sol sıaqty qazaq máselesi de Áblázovty sońǵy kezekte mazalaýy múmkin. Ol qazaqtan sondaı alys adam. Endeshe onyń bılikke kelýinen qazaqqa qandaı paıda bar? Iá, ol – demokrat.
Sergeı Dývanov ta sondaı. Endeshe, Sergeıdi nege bılikke ákelmeımiz? Ol da – demokrat. Ol da júıeni jamandaıdy. Prezıdenttik bılikti jek kóredi. Kemshiligin betine basady. Dývanov ta jóni durys dúnıelerdi aıtady, anyǵynda. Biraq, qazaqqa qatysty dúnıelerdi eshqashan qoldaǵan emes ol. Eshqashan. Dývanov qandastaryn qazaqsha sóıleýge shaqyrdy degendi estimeppiz. Shaqyrmaıdy da.
Endeshe, bılikke Áblázov keldi ne, Dývanov keldi ne, qandaı aıyrmashylyq bar? Aıyrmashylyq joq.
Árıne, ázirgi júıe de qazaq múddesine bas qatyryp jatqany shamaly. Ańǵarǵan adamǵa anyq baıqalatyn bir betburys bar, biraq.
Bir kezderi "qara tizimde" júrgen tulǵalardyń memlekettik arnalardan tóbe kórsetýi, Elbasynyń eldiń erteńgi kúnine arnalǵan qujatty Reseıdiń gazetinde emes, "Egemen Qazaqstanda" jarıalaýy, latyn álipbıi, keshegi Saǵyntaevtyń sózi bıliktiń qazaqtildi segmentpen sanasa bastaǵanynyń belgisi dep seneıik.
Al Áblázov týraly aıtar áńgime áli aıaqtalǵan joq.
Dýman BYQAI
