2025 jyldyń 3 qańtarynda Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń "Ana tili" basylymyna "Maqsatym - ekonomıkany jáne egemendikti nyǵaıtý" atty maqalasy jaryq kórdi. Óz maqalasynda Prezıdent ekonomıs basshylardyń qazirgi jumysyn ortasha dep baǵalaıtynyn aıtady. Bul neni bildiredi? Oǵan qatysty Májilis depýtaty, Ekonomıkalyq reformalar jáne óńirlerdi damytý komıtetiniń múshesi Nıkıta Shatalovtyń pikirin usynamyz, dep jazady Dalanews.kz.
"Bizdiń ekonomıkamyzda birqatar problemalar bar. Ádette, biz ósimdi búdjettik shyǵystarmen/jeńildiktermen qamtamasyz etemiz ári ol artynan Ulttyq qor óteýi tıis bolatyn tapshylyqty týdyryp jatady. Búdjet aqshasy, mysaly, ınfraqurylymdarǵa tikeleı transh retinde nemese nesıe mólsherlemesin sýbsıdıalaý retinde jumsalady. Onda da bul rette kásipkerlerdiń shekteýli toby qoldaýǵa ıe bolady. Bul saıasat bir jaǵynan túsinikti. Bul arada másele sybaılas jemqorlyqta da emes, qaıta saqtandyrý jaıynda. Iaǵnı, aqshany jaǵdaıy belgili, senimnen shyǵa bilgen adamǵa berý ońaıyraq, tipti eger ol óndiris emes, meıramhanalar ustasa nemese qandaı da bir qyzmet kórsetý salasynda bolsa da. Mine, osy jaǵdaı jaqyn kúnderi ózgeredi", - dep jazady ol Telegram-daǵy arnasynda.
Depýtattyń pikirinshe, ekinshi jaǵynan, ekonomıkanyń barlyq qalǵan sektory "naryq zańdylyǵymen" ómir súredi, ıaǵnı Ulttyq bank belgilegen syıaqy mólsherlemesi boıynsha nesıeler alady.
"Al, shynyn aıtar bolsaq, is júzinde ony da alyp jatqan joq, sebebi korporatıvtik nesıeleýdiń toqyraýǵa ushyrap jatqanyna bir jylǵa jýyq ýaqyt boldy, onyń ishinde ınflásıa men Ulttyq bank tómendetýdi qarastyrmaıtyn bazalyq mólsherlemeniń joǵary bolýyna baılanysty, óıtkeni retteýshi organnyń aqsha-nesıe saıasatyna yqpal etýshi basqa quraly joq. Bul jaǵdaıda ekinshi deńgeıdegi bankter (EDB) tutynýshylyq nesıelendirýdiń arqasynda aqsha tabýda, óıtkeni atalǵan baǵytta suranys áli de joǵary jáne ishinara sýbsıdıalanǵan nesıeler syıaqysy esebinen paıda tabady, óıtkeni olardyń ústine 2% qoıady", - deıdi ol.
Shatalov bul rette SHOB 30%-ben nesıe alýǵa májbúr, al iri bıznes óz qarajaty men sýbsıdıalaryna ǵana emes, sondaı-aq kompanıa basshylyǵynyń qarjy holdıńterimen úlestes bolýyna baılanysty "erekshe" sharttarǵa ilinemiz" dep EDB-larǵa arqa súıeıdi. Bul arada aınalymdaǵy qarajatyn tolyqtyrý jaıyn ǵana emes, sonymen qatar ónerkásip pen qurylystaǵy iri jobalar týraly da sóz bolyp otyr.
"Negizi, bul jaǵdaıdyń ózi jaman emes, biraq ol básekelestikti shekteıdi jáne memleket SHOB-qa qaraı baǵyt-baǵdar alýy tıis, óıtkeni jumyspen qamtý jáne kiris ósimderi bar ol arada. Sýbsıdıalar osy sektorǵa da baǵyttalýy kerek, biraq táýekeli, árıne joǵary. Sonda ǵana ortasha kompanıalardyń sanyn arttyrýǵa bolady. Bizdiń jaǵdaıymyzda sýbsıdıalaýdy tolyǵymen tyıyp tastaý múmkin emes ekeni belgili. Ondaı jaǵdaıda ónerkásip pen energetıka sektoryn jańǵyrtý prosesteri toqyraıdy, aýyl sharýashylyǵy da halyqaralyq naryqtarda básekege túse almaı qalady, JİÓ qurylymynda SHOB úlesi mardymsyz kúıde bolady. Biraq ınflásıaǵa áserin mardymsyz etý úshin ony kerekti adamyna, kerekti salasyna týra jetetindeı etý kerek. Sonda ósim jaqsy bolady, ony qoldaý úshin búdjetten shyǵatyn shyǵystar da kóp bolmaıdy. Osy ýaqytqa deıin bul statýs-kvo ózgergen emes, olar ekonomıka qurylymynyń ózgerýi túrindegi jańa nátıjege súıene otyryp, eski erejelerge sáıkes jumys istegendi jón kórip keldi. Osy másele sheshiminde jańa tásilderdiń joqtyǵy, meniń oıymsha, Memleket basshysy óz suqbatynda atap ótti", - deıdi ol.
Reformalar árqashan oıyn erejelerin ózgertý bolyp tabylady. Sondyqtan, onyń aıtýynsha, ekonomıkada da kóp nárse isteý kerek: Úkimet pen Ulttyq banktiń qarym-qatynasyn qalypqa keltirý, fýnksıalardy ońtaılandyrý arqyly kvazımemlekettik sektordyń qatysýyn azaıtý, kóptegen salaǵa naryqtyq tarıfterdi qaıtarý, qoǵamnyń zardap shekken toptaryna shyǵyndy ataýly qoldaý arqyly óteý, resýrstarǵa, onyń ishinde shıkizattarǵa qoljetimdilikti arttyrý jáne ony ashyq etý.
"Bul bızneske ákimshilik qysymdy tómendetýge, búdjet shyǵystaryn ońtaılandyrýǵa jáne sybaılas jemqorlyq aıasyn tartylýǵa múmkindik beredi", dep túıindeıdi óz sózin depýtat.
