Onlaın oqýdyń olqylyqtary týraly pedagogıka ǵylymdarynyń kandıdaty, Nur-Sultan qalasyndaǵy İ.Jansúgirov atyndaǵy №58 mektep-gımnazıasynyń dırektory Samal Botahanqyzy aıtyp berdi.
...
Birinshisi - onlaın oqý kezinde muǵalimdi asa qajet etpeı kerek aqparatty ózdiginen izdenip oqýǵa beıimi bar oqýshylar. Mundaı balalarǵa qashyqtan oqý paıdaly boldy. Sebebi óziniń álemine kirip, qyzyq taqyrypty zertteýge múmkinshiligi artty. Qazirgi jańa oqytý tehnologıasynyń meńzeıtini de muǵalim tek baǵyt-baǵdar berýshi. Al bilim alýshy ary qaraı pándi tek memlekettik baǵdarlama boıynsha ǵana emes, basqa da shet memleketterdiń saıttarynan oqyp salystyrmaly túrde analız jasaýǵa daǵdylanýy kerek. Bul arada oqytýshy men oqýshy arasynda tikeleı baılanys joq degen sóz emes. Mektebimizdegi 2600 balanyń 20%-y osy oqýshylardyń qatarynan tabyldy.
Ekinshisi –
mundaı ádiske buryn-sońdy arnaıy ázirlenip, beıimdelmegen oqýshyǵa da, oqytýshyǵa da beıtanys dúnıe boldy. Basyna jáı túskendeı, ábirjip qaldy.
Oǵan qosa oqytýshydan araqashyqtyqta oqý tek balany ǵana emes ata-anasyn da úlken streske alyp keldi. Onlaın oqý kezinde olqylyqtar kóp baıqaldy. 7-shi synypqa endi kóshken oqýshylar úshin qıyn boldy. Sebebi, fızıka, hımıa syndy tehnıkalyq pánderdi jańa meńgereıin dep jatqan balaǵa túsiniksiz jáne qıyn dúnıe bolyp kórindi. Sondaı-aq jazý sabaqtaryn kompúter arqyly oryndaǵandyqtan, orfografıa birshama aqsańdap qaldy. Qazirgi bizdiń mindet - sol kezde jiberip alǵan oqý shyǵyndaryn jyldam qalpyna keltirý.
Shyny kerek, biz qazir qıyn jaǵdaıda turmyz. Eki jyldaı onlaın rejımge úırenip qalǵan balany qazir qaıta dástúrli oqý úderisine alyp kelý ońaı bolyp turǵan joq. Sebebi onlaın oqý balany jattandy, qurǵaq oqýǵa daǵdylandyryp tastaǵandyqtan, ony qaıta bilimge degen qushtarlyǵyn oıatý muǵalimniń moınynda turǵan úlken júk. Ol úshin oqytýshy pedagogıkalyq jáne psıhologıalyq turǵydan bilikti bolýy mańyzdy.
«Aýyrǵanyn jasyrǵan óledi» demekshi, qazir biz bar máseleni ashyq aıtyp, sonymen úzdiksiz jumys jasap kúresýimiz kerek. Muǵalimder kúnde sabaqtan tys balalardy alyp qalyp qosymsha bilim berýde. Jáne ár oqýshy ózińe unaıtyn muǵalimdi tańdaýǵa quqy bar.
Iaǵnı, bul oqýshynyń oqýǵa degen yntasyn kúsheıtedi. Óz kezeginde, ákimshilik ujym ár synyptyń tek bilim deńgeıin ǵana emes, psıhologıalyq ahýalyn, qaýipsizdik jaǵdaıyn baqylap otyrady. Bir qyzyǵy, onlaın kezinde mekteptiń bilim sapasy túsken joq.
Al oflaın rejımge kóshkennen keıin bilim sapasy birshama túskeni baıqaldy. Onyń sebebin anyqtaǵan kezde bala tapsyrma oryndaý kezinde kómekshi quraldardy paıdalanǵany belgili boldy. Balalar qazir qaıta beıimdelý kezeńinen ótip jatyr. Bir toqsan boıy biz olarmen úzdiksiz jumys jasaýdamyz.
Psıholotardyń aıtýynsha, oqýshy óz úıin, óz bólmesin sabaq orny dep qabyldaı bermeıdi. Óıtkeni bala mektepke kelgende: «sabaq bastaldy» degen sıgnal alady, úzilis qońyraýyn estigende: «sabaq bitti» dep qabyldaıdy. Oqý barysynda qozǵalys, qımyl-áreket, áleýmettik belsendilik te óte mańyzdy. Bir-birimen qarym-qatynas jasaı otyryp, balalar óz boıyndaǵy aqparatty qabyldaý, ıgerý tustaryn kúsheıte túsedi.
Men óz tájirıbemde ańǵarǵanym oqýshyǵa «mynany oqy, jaz» dep tapsyrma bergennen góri, shyǵarmashylyq qabiletin damyta bilýi odan da mańyzdy. Iaǵnı, túrli mektep jobalaryna, olımpıadalarǵa qatystyrý kerek. Qazir bizde 15 túrli joba qolǵa alynyp tur: «Naýka v shkole», «Bolashaq hımık», «Kvanttyq mehanıka», «Atılla» degen jobalar arqyly balanyń tehnıkalyq pánderge qyzyǵýshylyǵyn arttyrýdamyz.
Oqytý prosesinde toptyq dınamıka degen túsinik bar, munda psıhologıalyq yntalandyrý faktorlary erekshe tásilmen jumys isteıdi. Aıtalyq, balalar bir-birimen jarysýy múmkin nemese olar synyptastarynyń aldynda meılinshe aqyldy, qyzyqty bolyp kóringisi keledi. Sodan da top aldynda, kópshilik aldynda tyrysyp baǵý degen umtylys paıda bolady. Balanyń oqyp, bilim alý motıvasıasy ádette top ishinde qalyptasýy zańdy qubylys.
Qashyqtan oqý kezinde jumysta júrgen ata-ana úıde otyrǵan balanyń sabaǵyn barynsha baqylap, qadaǵalaı da bermeıdi. Osynyń saldarynan balanyń tártibi de tómendep ketken.
Baýyrjan Momyshuly «tártipke baǵynǵan qul bolmaıdy» demekshi, balaǵa birinshi jaqsy tárbıe berý kerek. Qazir bilim mınıstri Ulttyq qundylyqtarymyzdy joǵaltyp almaý úshin sabaq arasyndaǵy úzilisterde oqýshylardyń qara dombyrany qolǵa alyp túrli kúılerdi oryndaýy, umyt bolyp bara jatqan qazaq ánderin tyńdaýy beker jasap jatqan dúnıe emes. Sondaı-aq Abaıdyń qara sózderin, aqyndardyń shyǵarmalaryn oqytyp, oqýshylardyń rýhanı dúnıesin baıytýǵa úlken mán berýimiz – jarqyn bolashaqqa jasalyp otyrǵan úlken qadam. Árbir qazaq jastary ón boılarynda ulttyq namysyn joǵary qoıý kerek. Elimizdiń beıbit aspanynda ómir súrip jatqan qazaq jastarynyń bilimdi bolýy úshin bar kúsh-jigerimizdi jumsap jumys jasaımyz. El senimin, úmitin aqtaý – jastardyń qolynda.
