Bul ne úshin qajet?
Portal fermerlerdiń memlekettik organdarmen, mekeme-uıymdarmen, qarjylyq ınstıtýttarmen, ǵylymı ortamen, naryqpen (bıznes sektor, tutynýshylar) baılanysyn jeńildetetin jańa qural. Endi qojalyqtardy qystyń sýyǵy men jazdyń ystyǵynda taýly-tasty, joldy-jolsyz, alys-jaqynnan izdemeı, keńsede otyryp-aq ońaı tabatyn bolacyz.
Portal qalaı jumys isteıdi?
Anyqtamalyqta barlyq fermerlik sharýashylyqtyń ataýy, qojalyq ıesiniń aty-jóni, sharýashylyqtyń baǵyty, ónimi, jer ýchaskesiniń kólemi, meken-jaıy men ornalasqan jeri, faks/telefon, e-mail jáne eń bastysy mobıldik telefon nómiri jazylady.
Mobıldik nómiri ne úshin qajet?
Sharýa qojalyqtarynyń deni ınternet baılanysy joq, eldimekennen alys jerlerde ornalasqan. Alaıda olardyń bárinde uıaly baılanys bar. Endi fermer de aqparat izdemeıdi, aqparat fermerdi ózi izdep tabady. Sebebi portalda SMS-habarlama taratatyn servıstik qyzmet bar. Ol kólik shyǵynyn joıady, ýaqyt pen eńbek shyǵynyn qysqartady, telekomýnıkasıalyq shyǵyndy 90%-ǵa únemdeıdi. Mysaly:
Ákimshilikter jınalys týraly, sýbsıdıaǵa, gerbısıdke ótinish qabyldaý merzimi t.b. kez kelgen shuǵyl sharalar jaıly óz qaramaǵyndaǵy barlyq fermerlerge sanaýly mınýtta, jappaı SMS-habarlama tarata alady.
Basqa da tıisti organdar tosyn sý tasqyny, órt, zıankester shabýyly men qaterli karantındik aýrýlardyń taralý qaýpi, salyq tóleý merzimderi sıaqty túrli habarlardy taratýyna bolady. Bul qyzmetti saıttan «veb-kabınet» ashqan kez kelgen tulǵa paıdalanady. Osy servıs arqyly fermerlerdiń óz ónimderin naryqqa jarnamalaýǵa múmkindigi bolady. Mobıldik telefon nómirleri jylyna 1-2 ret tekserilip, jańartylyp otyrady. Saıtqa engiziletin ár qojalyq týraly aqparatty fermerlerge aldyn ala habarlap, ruqsatyn alamyz. Jáne árkim tikeleı ózi týraly telefon nómiri jáne basqa da aqparatty tolyǵymen saıttan ózgere nemese óshire alady.
Portalda «İzdeý» fýnksıasy fermerlerdi ataýy boıynsha, georgrafıalyq ornalasqan jeri nemese jeriniń kólemi (masshtab) boıynsha, sharýashylyq baǵyty boıynsha suryptaıdy:
«Sharýashylyq baǵyty» – mysaly, sizge tek qana «qoı sharýashylyǵy» nemese «jemis ósirýshiler» nemese «mal azyǵyn daıyndaýshylar» kerek bolsa, sol baǵytpen aınalysatyn fermerlerdiń tizimin tabasyz.
«Jer kólemi» – mysaly, bir kompanıalar úlken tehnıkalar satady, bir fırmalar shaǵyn ǵana tamshylatyp sýarý tehnologıasyn ornatady, basqa bir fırmalar ósimdik, jemis, daqyl tuqymdaryn ne agrohımıkattar satady. Áldebir ınvestorǵa myńdaǵan bas mal jaıatyn keń alqap kerek. Sol kezde fermerlerdi «jer kólemine qaraı» izdeısiz.
«Ornalasqan jerin kartada kórsetý» – birinshiden, ózińizge qajet, aımaqtyń ǵana (aýdan, aýyldyq okrýg) fermerlerimen jumys júrgizýge qajet. Ekinshiden, portalda «Qashyqtyqty esepteý» degen fýnksıa bar. Eger siz fermerlik taza ónim (sút, jumyrtqa, qoı, sıyr t.b) satyp alǵyńyz kelse, portaldy ashyp ózińizge eń jaqyn jerde ornalasqan fermerlerdi kóre alasyz. Jáne ol fýnksıa siz turǵan jer men qojalyqtyń arasyndaǵy jol shaqyrymyn, kólikpen qansha ýaqytta jetýge bolatynyn, qansha janarmaı ketetinin aldyn ala jobamen eseptep beredi.
Kásiporyndar katalogy – Katalogta otandyq jáne sheteldik komersıalyq kásiporyndar, memlekettik mekeme-uıymdar, kompanıalar men jeke kásipkerler týraly tolyq aqparat bar. Fermerler ózine qajetti kásiporyndy osy portaldan tabady. Tasymaldaýshy («postavshık» fırmalar, kompanıalar) fermerlerge qajetti taýar túrleri men kórsetetin qyzmetteri týraly tikeleı málimet berip, iskerlik baılanys ornata alady. Satyp alýshy («zakýpshık» mekemeler, saýda ortalyqtary, meıramhanalar t.b.) fermerlerge tapsyrys berip, ónimderin tikeleı satyp alady. Nátıjesinde fermer óz ónimin qymbatqa satady, al tutynýshy arzanǵa alady. Óıtkeni alypsatar, deldaldardyń joly kesiledi.
«Agrarlyq ǵalymdar anyqtamalyǵy» – aýyl sharýashylyǵy salasyna tikeleı nemese janama qatysy bar 600-den asa otandyq ǵalymdar, ǵylymı qyzmetkerler týraly eń tolyq baza. Munda olardyń aty-jóni, baılanys koordınattary, ǵylymı jumysynyń taqyryby men baǵyty, jumys oryny, kórsetetin qyzmetteri bar. Bul – bilim men ǵylym jáne óndiristiń ıntegrasıasy úshin qajet. Fermerler óziniń sharýashylyq baǵytyna qajetti ǵalymdar men ǵylymı keńesterdi osy jerden tabady
«Aýyldyq okrýgter anyqtamalyǵy» – elimizdegi aýyldyq okrýgter týraly naqty málimetter anyqtamalyǵy. Portalda ár aýyldyń «veb-kabıneti» bolady. Munda oblys/aýdan/aýyldyq okrýg, onyń terıtorıasy, ákimshilik koordınattary, ákimniń aty-jóni beriledi. Sonymen qatar turǵylyqty halyq sany men aýyl sharýashylyǵy janýarlarynyń (mal, qus) sany kórsetiledi. Bul málimetter kóptegen ınvestorlardy qyzyqtyrady. Mysaly, keıbir aýyldarda mal kóp bolsa sol jerden mal ónimderin óńdeıtin, mal azyǵyn daıyndaıtyn zaýyt ashýǵa álde ósimdik ónimderin óńdeıtin kásiporyn ashýǵa, ınvestısıa salýǵa septigin tıgizedi.
«Tegin jarnama habarlamalar» - Saıtta kez kelgen adam óz taýarlary men qyzmetterin tegin jarnamalaýǵa bolady. Sonymen qatar kez kelgen fermer portaldyń betinen jeke saıt-paraqshalaryn ashýǵa múmkindik bar (tekst, foto, vıdeo, aýdıo, rekvızıtter engizý). Sonymen qatar, saıtta júzdegen daıyn agrarlyq daıyn bıznes josparlar, bıznes ıdeıalar, agrarlyq rezúmeler men vakansıalar, kúndelikti aýyl sharýashylyǵy jańalyqtary, ótetin sharalar, paıdaly keńester, elektrondyq kitaptar jarıalanyp turady. Odan bólek aýyl sharýashylyǵyna qatysty zańnamalar, baǵdarlamalar, salyq rejımderi, memlekettik qarjylyq qoldaýdyń (sýbsıdıa, dotasıa, grant, nesıe) ereje-talaptary beriledi.
Semınarlar men keńester - qazirgi kezde fermerlerdiń ınternetpen jumys isteý saýattylyǵy oıdaǵydaı emes, desek te máselege búgingi kózqaraspen qaraýǵa bolmaıdy. Bolashaqta ınternet te, uıaly baılanys qyzmeti de damı beredi. Portal jasaýshylar keıbir aýyl-aýdandarda arnaıy semınar sabaqtar ótkizýdi josparlaýda. Oǵan qosymsha portalda «saıtpen qalaı jumys isteý kerek?» degen rolıkter, ınstrýksıalar, barlyq suraqtardyń jaýaptary bar.
Bul portal IýSAID qory jáne memlekettiń qoldaýymen júzege asyp otyr.
Aıdos Amanbaı, Joba jetekshisi
