Aıtalyq, «Sybaılas jemqorlyq joq el – órkendeýshi el» («STOR- qylmyspen» biriktirilgen), «Uly dala eli», «Ardagerlerdi ardaqtaıyq», «Kedergisiz keleshek», «Baqytty balalyq shaq» («Baqytty otbasymen» biriktirilgen) «Aıqyn tarıf», «Aýyl turǵyndaryn jumyspen qamtý», «Sátti qadam», «Jastar Otanǵa», «Biz birgemiz» syndy partıalyq jobalar halyqtyń áleýmettik áljýaz toptaryna kúndelikti qamqorlyqtyń qajettiligi týraly qoǵamdyq túsinik qalyptastyrýǵa baǵyttalyp, mańyzdy is-sharalar atqaryp keledi.
Ótken tarıhqa kóz salsaq Qazaqstannyń saıası tarıhı tolqynynda «Nur Otan» partıasynyń qalyptasýy men damý tarıhy Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń esimimen tyǵyz baılanysty. Onyń tikeleı basshylyǵymen partıa eldiń jetekshi saıası kúshine aınaldy, aýqymdy demokratıalyq reformalardy iske asyrýǵa qatysty, qazaqstandyqtardyń qurmeti men bedeline ıe boldy. Elbasy N.Á. Nazarbaev «Nur Otan» partıasynyń basty ıdeıalyq rýh berýshisi boldy.
Sonaý 1998 jyly 21 qazan aıynda Qazaqstan Respýblıkasynda «Prezıdentke úmitker Nursultan Ábishuly Nazarbaevty qoldaýdyń qoǵamdyq shtaby» tirkeldi. Bul qozǵalys Memleket basshysynyń demokratıalyq reformalaryn qoldaıtyn qoǵamnyń keń bóligi pikirlester men jaqtastardyń basyn biriktire bildi. Shtab saılaý naýqany kezinde belsendi bolyp jáne saıası partıalarmen, qozǵalystarmen yntymaqtasa jumys jasady.
Mine, dál osy kezeńde qoǵamdyq qozǵalysty saıası partıaǵa aınaldyrý máselesi týyndady:
- 1999 jyly 19 qańtar aıynda jınalysta Qoǵamdyq shtabty «Otan» respýblıkalyq saıası partıasyna aınaldyrý týraly sheshim qabyldandy.
- 1999 jyldyń 12 aqpanynda partıa Qazaqstan Respýblıkasynyń zańnamasyna sáıkes tirkeldi.
- Partıa muraǵatynda 1999 jylǵy 22 aqpanda Nursultan Ábishuly Nazarbaevtyń «Otan» respýblıkalyq saıası partıasyna músheliginiń esep kartochkasy saqtaýly.
- 1999 jyly 1 naýryz aıynda partıanyń I quryltaı sezi bolyp ótti, onyń jumysyna 385 delegat pen arnaıy shaqyrylǵan 117 qonaq qatysty. I sez delegattary Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Nursultan Ábishuly Nazarbaevty «Otan» respýblıkalyq saıası partıasy Qoǵamdyq birlestiginiń tóraǵasy etip saılaý týraly tarıhı qaýly qabyldady. Saıası keńestiń, Ortalyq revızıa komısıasynyń quramy bekitildi jáne Partıa Jarǵysy qabyldandy.
- 2006 jyly 22 jeltoqsan aıynda «Otan» respýblıkalyq saıası partıasynyń kezekten tys H sezi bolyp ótti. Sıeziń 346 delegaty partıanyń – «Nur Otan» Halyqtyq-Demokratıalyq partıasy degen jańa ataýyn biraýyzdan bekitti. Osylaısha, eldegi jetekshi saıası kúsh «Nur Otan» Halyqtyq-Demokratıalyq partıasy» dep atalyp, «Otannyń» kúshi men senimdiligin, «Asardyń» jastyǵy men energıasyn, Azamattyq jáne Agrarlyq partıalardyń eńbeksúıgishtigin boıyna jınady.
«Nur Otan» partıasynyń tarıhynda sıezer partıa forýmdary retinde mańyzdy ról atqardy, onda partıa men eldiń qoǵamdyq ómirindegi ózekti máseleler talqylandy. Partıanyń tabystary men mańyzdy sheshimderi sıezerdiń jumysynda aıqyndaldy. Sondyqtan olardyń shaqyrylymy partıa tarıhynyń jańa taraýlaryn, ıaǵnı «Nur Otan» partıasynyń qalyptasýy men nyǵaıýynyń kezeńderin anyqtaǵan beles boldy.
Partıa qurylǵanynan beri onyń ıdeologıasy eki mańyzdy máselege negizdeldi.
Birinshiden, halyqtyń aıtarlyqtaı bóliginiń múddeleri teńdigin saqtaıtyn jáne ártúrli qoǵamdyq toptar múddeleriniń sanalýan baǵytyn eskeretin konsensýs retinde sentrızm (ortalyq) ıdeologıasyna súıený. Mundaı ıdeologıalyq ustanym partıaǵa jalpyhalyqtyq kúsh retinde halyqtyń ózekti muń-muqtajyn kóterý múmkindigin qamtamasyz etedi.
Ekinshiden, partıaǵa halyqtyń ál-aýqatyn kóterý, qoǵam men memleketti damytý, ulttyq múddelerdi qanaǵattandyrý úshin qajetti aıqyn maqsat pen ózgerister tetikterin kórsetetin óziniń Tóraǵasy N.Á. Nazarbaevtyń dúnıetanymdyq fılosofıasy men onyń memlekettik baǵyt-baǵdaryna súıený. Bul partıany kreatıvti jáne HHİ ǵasyrdyń kóshbasshy partıasy etýge kómektesedi.
«Nur Otan» partıasynyń ıdeologıalyq ustanymy ádette partıa Baǵdarlamasynda bekitiledi, ol uıym qyzmetiniń uzaq merzimdi perspektıvaǵa arnalǵan negizgi baǵyttaryn aıqyndaǵan ózekti strategıalyq qujat bolyp tabylady. Sáıkesinshe, partıa ıdeologıasy onyń keleshektegi damýy aıasynda qarastyrylyp, oǵan arnaıy mańyzdylyq berilmedi. Sondyqtan da 2013 jyly partıa óziniń baǵdarlamalyq qujattary deńgeıiniń ara jigin ajyratý jáne partıanyń ıdeologıalyq qaǵıdattaryn jeke qujat arqyly bólip kórsetý jóninde sheshim qabyldady.
«Nur Otan» partıasynyń 2013 jylǵy 18 qarashadaǵy XV sezinde partıa Doktrınasy qabyldandy, ol HHİ ǵasyrda mańyzdy mısıalardy jáne partıa qorǵaıtyn jáne óziniń basym mindetteri men fýnksıalaryn iske asyrý kezinde basshylyqqa alatyn qaǵıdattardy aıqyndaǵan negizgi qujat bolyp tabylady.
«Nur Otan» partıasynyń tarıhyndaǵy erekshe better retinde Qazaqstan Prezıdenti men Parlamenti Májilisiniń depýtattaryn saılaý boıynsha ótken naýqandardy aıtýǵa bolady. 1999 jyldan bastap prezıdenttik saılaý naýqandaryna qatysa otyryp, «Nur Otan» partıasy elektoraldyq kúreske qatysýdyń mol tájirıbesin jınaqtady. Saılaýshylar arasynda strategıa men jumys taktıkasyn saýatty qura otyryp, partıa osy saılaýlardyń tabysty bolýyna eleýli úles qosty.
Sonymen qatar, «Nur Otan» partıasynyń Qazaqstannyń partıalyq-saıası keńistigine engizgen erekshe jańalyǵy 2019 jyly ótkizgen Praımerız. Bıleýshi partıa post-keńestik memleketter arasynda alǵash ret partıalyq praımerız ótkizdi, oǵan 10000 jýyq partıa belsendileri belsene qatysty.
Qazirgi tańda bıleýshi partıanyń uıymdyq qurylymy anyqtalǵan: 17 óńirlik jáne 248 aımaqtyq fılıaly ortalyq apparatqa baǵynyshty, 6000 jýyq bastaýysh partıa uıymdary belsendi qyzmet atqaryp keledi. Eldegi barlyq áleýmettik toptardan, ulttardan, halyqtyń jas erekshelikterinen quralǵan partıa músheleriniń sany 795 myń qazaqstandyqtardy quraıdy.
Qoryta aıqanda 1999 jyly eldiń saıası arenasynda «Otan» respýblıkalyq saıası partıasynyń paıda bolýy (2006 jyldan bastap «Nur Otan» Halyqtyq-Demokratıalyq partıasy, 2013 jyldan bastap «Nur Otan» partıasy), Qazaqstannyń jalpy partıalyq júıesine mańyzdy áserin tıgizdi. Basqa partıalardy ózine biriktirý arqyly eldegi partıalyq júıeniń lokomotıvine aınalǵan «Nur Otan» partıasy elektorattyń daýsyn jınaýda joǵary kórsetkishterge qol jetkizip keledi.
«Nur Otan» partıasynyń qalyptasýyna, damýyna jáne bedeliniń artyp Qazaqstannyń partıalyq júıesiniń ıadrosyna aınalýyna onyń kóshbasshysy, ıdeologıalyq rýhtandyrýshysy jáne uıymdastyrýshysy Elbasy, Partıa lıderi N.Á. Nazarbaevtyń qosqan úlesi ólsheýsiz. Onyń basshylyǵymen eldegi qoǵamdyq-saıası ómirge udaıy monıtorıń jáne júıelik taldaý júrgizý arqyly elektoratpen partıalyq jumystyń jańa ádistemelerin engizý, jańa mindetter qoıý nátıjesinde partıa táýelsiz Qazaqstannyń jetekshi saıası kúshine aınaldy.
Merýert TÓLEBAEVA
