AQSH-tyń Qazaqstandaǵy elshiliginiń málimetinshe, arnaıy ókil Qazaqstannyń joǵary laýazymdy tulǵalarymen «Aýǵanstandaǵy jaǵdaıdy beıbit retteý, AQSH áskerin Aýǵanstannan áketý jáne aımaqtaǵy qarym-qatynas, saýda jáne yntymaqtastyqtyń bolashaǵy máselelerin» talqylaıdy.
– Qazaqstanmen qarym-qatynasty baǵalaımyz. Qaýipsizdik salasynda tyǵyz qarym-qatynas jasap kelemiz. Eki el de osy máselege alańdaıdy. Biz sonymen birge saıası deńgeıde, adam quqyǵy salasynda da tyǵyz áriptestik ornattyq. Prezıdenttiń adam quqyǵy týraly málimdemesin jyly qabyldadyq jáne prezıdent tapsyrmasynyń oryndalǵanyn kórgimiz keledi. Biz sonymen birge tyǵyz ekonomıkalyq qarym-qatynas ta ornattyq. Energetıka salasyndaǵy kompanıalarymyz Qazaqstannyń ekonomıkalyq damýyna belsendi túrde úles qosyp jatyr, – dedi Zalmaı Halılzad.
Elshiniń sózine qaraǵanda, «AQSH Ortalyq Azıa elderiniń egemendigin jáne táýelsizdigin nyǵaıtýǵa talpynady, olardyń terıtorıasynyń tutastyǵyn qoldaıdy jáne Aýǵanstanda beıbitshilik pen kelisim ornatý máselesi boıynsha senimdi ári myqty áriptes bolǵysy keledi». Onyń aıtýynsha, bul máseleni birlese otyryp sheshýge bolady.
– Aımaq qaýipsizdigi máselesimen Qazaqstan men AQSH birlesip aınalysqany mańyzdy. Aýǵan halqynyń 40 jyl boıǵy soǵys azabyn eskersek, beıbitshilikke qol jetkizý boıynsha jumys istegen lázim. Qazaqstannyń bitimger el retinde bedeli bar, – dedi Halılzad.
Qazaqstannyń Aýǵanstandaǵy beıbitshilik pen kelisimdi ornatýǵa qosqan úlesine toqtalǵan elshi «Qazaqstan Aýǵanstanda adam quqyǵy, áıel quqyǵynyń saqtalýyna múddeli ekenin tanytyp otyr» dedi.
– Qazaqstan Aýǵanstan azamattarynyń bilim alǵanyn qalaıdy jáne aýǵan stýdentteriniń bilim alýy úshin edáýir grant bólgen (Qazaqstan jyl saıyn aýǵan stýdentteriniń oqýy úshin ondaǵan mıllıon dollar qarajat bóledi, 2019 jyldan bastap Qazaqstanda aýǵan áıelderiniń bilim alýy baǵdarlamasy júzege asyrylyp jatyr – red.). Qazaqstan sonymen birge eldiń damýyna da kómek berdi, atap aıtqanda Aýǵanstandaǵy temir joldyń bir bóligin salyp berýge ázir ekenin bildirdi, azyq-túlik retinde gýmanıtarlyq kómekpen qamtamasyz etti. Buǵan qosa, árıne, terorızmmen kúres máselesi de bar. Meniń oıymsha, osy salalardyń barlyǵynda ásirese, damý, aımaqtaǵy yntymaqtastyq jáne terorızmmen kúres boıynsha birge kóp sharýa atqara alamyz dep sanaımyz, – dedi Halılzad.
15 sáýirde amerıkalyq New York Times basylymy AQSH-tyń resmı tulǵalary Qazaqstan, Ózbekstan jáne Tájikstan bıligimen baılanysqa shyǵyp, aımaqta baza ashý máselesin talqylady dep jazǵan. Ortalyq Azıada áskerı baza ornatý máselesi týraly suraǵan Azattyq tilshisiniń suraǵyna spıker «AQSH Aýǵanstannan áskerin alyp ketkennen keıin ol jaqtaǵy beıbitshiliktiń saqtalýyna úles qosý úshin aımaqtaǵy jáne odan tys ózge eldermen osy baǵytta birigip jumys isteý strategıasyn talqylap jatyr» dedi.
– Qazir talqylaý júrip jatyr. Talqylaý oń, úmit bererlik sıpatta boldy dep aıta alamyn. Biraq bul jerge men naqty bir eldermen naqty bir áskerı qadam týraly kelisimge keldik dep aıtý úshin kelgen joqpyn. Biraq aýqymdy túrde talqylaý júrip jatyr, – dedi ol.
AQSH Aýǵanstannan áskerin áketkennen keıingi jaǵdaıǵa toqtalǵan Halılzad «AQSH áskeri ketkenmen Amerıka ketpeıdi» dep málimdedi. Onyń pikirinshe, Aýǵanstandaǵy jaǵdaıdy turaqtandyrýdyń eń qolaıly tásili – qaqtyǵysty áskerı jolmen emes, saıası jolmen retteý.
– DAISH (ózin "Islam memleketi" dep ataıtyn ekstremıst toptyń arabsha qysqarǵan ataýy, Qazaqstanda tyıys salynǵan uıym – red.) aımaqqa zor qaýip tóndirip otyr. «Talıban» qozǵalysy DAISH-pen soǵysady, olar ózara qarsylas. DAISH-pen kúresip jatqan aýǵan úkimeti DAISH-ty qater dep biledi. Eger «Talıban» men aýǵan úkimeti DAISH-pen birigip kúresse, Aýǵanstan kúshtirek bolar edi. Qazirgideı bulyńǵyr kezeńde yntymaqty arttyrýǵa, onyń ishinde Qazaqstanmen de áriptestikti nyǵaıtýǵa kúsh salamyz, – dedi Zalmaı Halılzad. Ol Qazaqstan men aımaqtaǵy ózge elder «ekstremızm men terorızm máselelerin birge sheship, onyń aldyn alýǵa daıyn bolýy tıis» dedi.
Elshi Zalmaı Halılzad 2018 jyly 21 qyrkúıekte AQSH-tyń Aýǵanstandaǵy beıbitshilik pen kelisim boıynsha arnaıy ókili bolyp taǵaıyndalǵan. 2007-2009 jyldary – AQSH-tyń BUU-daǵy turaqty ókili, 2005-2007 jyldary AQSH-tyń Iraktaǵy elshisi bolǵan. 2003-2005 jyldary AQSH-tyń Aýǵanstandaǵy elshisi qyzmetin atqarǵan.
