Jastar máselesimen aınalysyp júrgen azamattardan jón surasańyz NEET sanatyndaǵy jastarǵa bilimi joq, jumys istegisi kelmeıtin jastardy jatqyzý kerek ekenin alǵa tartady. Bul topqa jatatyn jastar elimizde barshylyq. Ony moıyndaýymyz kerek. Biraq olardyń sany anaý aıtqandaı kóp dep aıtýǵa de kelmeıdi.
Bir qyzyǵy, resmı oryndar keı jaǵdaıda júktiligi boıynsha dekrettik demalysqa shyǵyp, bosanǵan jas analardy da NEET sanatyndaǵy jastardyń qataryna qosyp jiberedi eken. Bul qanshalyqty durys? Bizdińshe, dekrettik demalysqa shyqqan jas analardy NEET sanatyna jatqyzýdyń jóni joq sekildi.
Budan basqa, otbasylyq bıznesi bar aýqatty otbasynyń balalary oqýdy da, jumysty da jıyp qoıyp, jeke otbasylyq bıznesimen aınalysqandy jón sanaıtyny belgili. Otbasylyq bıznespen aınalysatyn jastar ózine áleýmettik tólemder men zeınetaqy jarnasyn aýdarmaǵannan keıin olar da resmı túrde jumyssyz retinde tanylyp, NEET sanatyndaǵy jastardyń qarasyn kóbeıtýde.
NEET sanatyndaǵy jastardyń sanyn azaıtý úshin birinshi kezekte olardyń arajigin ajyratyp anyqtap alýdyń mańyzy zor. Árıne, bul úshin arnaıy zań kerek. Osy jaıtty basshylyqqa alǵan Úkimet «Jastar týraly» zańǵa birqatar ózgerister men tolyqtyrýlar engizýge árekettenip jatqanyn bilemiz. Zańǵa tıisti ózgerister engizilgennen keıin «NEET sanatyndaǵy jastarǵa kimderdi jatqyzýǵa bolady» degen suraqqa naqty jaýap alatyn bolamyz.
QR Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrligi daıyndaǵan Otbasylyq sıfrlyq kartaǵa nazar aýdarsaq, dál qazir elimizdegi NEET sanatyndaǵy jastardyń sany 181 myń adamdy quraıdy.
Sarapshylardyń sózine qulaq asatyn bolsaq, NEET sanatyndaǵy jastarǵa negizinen, kásibı bilimi joq, jumys istegisi kelmeıtin jastardy jatqyzatynyn aıtty. Úkimet elimizdegi atalǵan sanattaǵy jastardyń sanyn qysqartýdy kózdese, birinshi kezekte jastardyń kásibı bilim alýyna jaǵdaı jasaýy kerek. Ol úshin elimizdiń ár aımaǵynda kásiptik-tehnıkalyq bilim beretin oqý oryndaryn quryp, olardyń jastar arasynda tartymdylyǵyn arttyrýǵa kúsh salý kerek.
Joǵary oqý oryndaryna túsken jastar oqýyn aıaqtaǵannan keıin mamandyǵy boıynsha jumys istep, ómirden óz ornyn taýyp ketýge umtylatyny belgili.
Al kásiptik-tehnıkalyq orta býyndy bilim ordalaryn támamdaǵan jastar jaıynda bulaı dep aıta almaısyń. Óıtkeni kásiptik-tehnıkalyq oqý oryndaryn bitirgen jastarǵa jumys birden tabyla qoımaıdy. Sebebi elimizde óndiris oryndary tıisti deńgeıde damymaǵandyqtan, kolejderdi taýysqan jastar birden jumys taba almaı, NEET sanatyndaǵy jastardyń sanyn kóbeıtýge májbúr.
Onyń ústine, bizdiń qoǵamda kolej bitirgen jastarǵa jartykesh maman retinde qaraıtyny jasyryn emes. Aıtalyq, zań, ekonomıka, pedagogıkalyq, medısınalyq kolejderdi bitirgen jastar orta bilimdi taýysqannan birden jumysqa aralasyp kete almaıdy. Jumys berýshiler atalǵan mamandyqtar boıynsha joǵary oqý oryndaryn bitirgen jas mamandardy jumysqa qabyldaǵanda jón sanaıdy.
Mundaıda keıbir jastar ýnıversıtetterde kásibı bilimin jalǵastyrýǵa májbúr bolsa, endi biri otbasyndaǵy turmystyq jaǵdaıy kótere almaǵan soń, joǵary bilim alýdan amalsyz bas tartyp, qara jumysqa bet buratyny jasyryn emes. Aınalyp kelgende, olar NEET sanatyndaǵy jastardyń qataryn tolyqtyrady.
Eger biz NEET sanatyndaǵy jastardyń sanyn azaıtýdy shyndap qolǵa alǵymyz kelse, óńirlerde shaǵyn óndiris oryndaryn kóbeıtip, jastarǵa durys kásibı bilim bermeıtin orta jáne joǵary býyndy oqý oryndarynyń jumysyn toqtatýymyz kerek. Jastarǵa bilim bergennen góri aqsha tabýdy bárinen de joǵary qoıatyn mundaı oqý oryndary jastardyń kásibı maman bolyp qalyptasýyna basyn aýyrtpaıdy.
