Onyń atap ótkenindeı “Naýryz Shymkentten bastalady” atty megajobanyń aıasynda biraz dúnıe oılastyrylǵan.
“Alaıda epıdahýal oıdy tolyq iske asyrýǵa mursha bermedi. Dese de Naýryzdy tek óz jurtymyz emes, halyqaralyq deńgeıde toılaıtyn, jylda búkil jahan jurty kóz tigetin merekege aınaldyrýǵa bolady eken. Kóz jetti”, – deıdi ol.
Onyń pikirinshe jahandyq meıram uıymdastyrý da kreatıv ındýstrıaǵa jatady. Osy turǵydan tabıǵattyń tól jańa jylyn Qazaqstan «menshiktep» alyp, álemdik deńgeıge shyǵarýǵa suranyp tur.
Shyńǵys Muqan atap ótkendeı Naýryz qoldan jasalǵan meıram emes. Máselen Germanıadaǵy Oktoberfestke syra ishýge segiz mıllıon adam keledi, sakýranyń gúldegenin kórýge japon jerine on mıllıondap adam keledi.
“Qoldan jasaǵan meıramdarǵa qaraǵanda Naýryzdaı tabıǵattyń tól merekesin nege Qazaqstanda, onyń ishinde naǵyz naýryz keletin jaımashýaq Shymkentte toılamasqa?! Túptep kelgende eger Naýryzdy joǵaryda aty atalǵan masshtabqa shyǵara alsaq, Shymkent emes, búkil Qazaqstannyń kreatıv ekonomıkasynyń damýyna túrtki bolady. Aımaqtyq týrısik brendimiz osylaı qalyptaspaı ma?”, – degen saýal qoıady Shymkent qalasynyń ákiminiń orynbasary.
Shymkent ákimdigi Naýryzdy aýqymdy deńgeıde toılaýdy dástúrli sharaǵa aınaldyrmaq. Shyńǵys Muqan aldaǵy 10 jylda Naýryzdy bir mıllıon adam kelip kóretin merekege ulastyrýǵa múmkindik bar dep sanaıdy.
Osy rette birer kún boıy qyzý talqylanǵan máselege qatysty pikir bildirgen ol Naýryzǵa qansha aqsha qaralǵanyn aıtqan eken.
“Jalpy, mádenıetke qansha aqsha qaraldydan bastaıyqshy. 3 mlrd. teńgeden sál-aq asady. Byltyr Shymkent qalasynyń búdjeti 456 mlrd. teńge bolsa, mádenıetke bólingen qarjy 1%-ǵa da jetpeıdi eken.
Sodan keıin qaıdaǵy kreatıv ekonomıka! Qaıdaǵy mádenıet!
Al endi ol qarjyǵa 2 myńǵa jýyq qyzmetker aılyq alyp otyrǵan 19 mekeme bar. İs-shara ótkizýge jylda 600 mln. tg qarjy qaralady. Byltyr da, bıyl da, arǵy jyly da solaı.
Ótken sesıada 572 mln. tg qaraldy. Ony Naýryzǵa sonsha aqsha jumsaldy dep alaqashty dúrmekke ileskender! Biri bilmeı shapqylasa, bireýler ádeıi mazdatady.
Shyny kerek, ol aqsha áli Mádenıet basqarmasynyń esep-shotyna túsken joq. Kúni búgin Naýryzǵa ákimdik bir tıyn tólegen joq”, – dedi ol.
Onyń atap ótkenindeı ótken merekeni uıymdastyrýshylar óz qarajatyna jasaǵan.
“Erteń, sáýir aıynda ár mekeme tıynyna da deıin sanap, qujattaryn tapsyrady. Asa uqyptylyqpen qabyldap alamyz. Eshkimniń eki basy joq. Sosyn qanshama tekseriledi. Búdjettiń aqshasy oınaıtyn zat emes.
Sonymen, Naýryz merekesi aıasynda 103 is-shara ótti. Naýryzǵa 213 mln. tg qaraldy, biraq áli tólengen joq. Erteń qujattarymen qabyldap alǵanda áli de naqtylanady.
Al endi osy aqsha jelge ushty ma? Joq, árıne. Mádenı is-sharalarǵa qatysýshylarǵa aılyq boldy, konkýrstardyń jeńimpazdaryna syılyq boldy, áıteýir qalanyń ekonomıkasyna qaıta quıyldy”, – dedi ol.
Osy arada ol istiń baıybyna barmaı, aıqaıǵa aıdaq qosyp jatqan keıbir azamattarǵa ókpe-renishin bildirgen eken.
“Bireýler belgili bir jymysqy maqsatyn oryndaý úshin tasadan tas atsa, ekinshi bireýler (arasynda ózim tanıtyn tulǵaly azamattar da bar) bosqa shapty. Aqparattyq las tehnologıalardy qoldanyp júrip ózderi de kirledi.
Biraq myń alǵys! Ár nárseniń qaıyry bar. Óstip júrip bizdiń Naýryz jobamyzdyń, Shymkentten bastalatyn naýryzymyzdyń dańq-daqpyrtyn asyrdy. El habarlandy.
Aıtpaqshy, osy Naýryzda búkil qazaq eline «Naýryz Shymkentten bastalady» dep shaqyrdyq. Qalyń buqarany magnıtshe tartatyn jyl saıynǵy dástúrli sımvoldyq shara boldy”, – dedi ol.
Onyń aıtýynsha sharanyń daqpyrty kúlli Qazaqstanǵa tarap, Naýryz toılaýǵa halyq kóptep kelgen.
Ádette mereke-demalystarda 30-40% áreń tolatyn qonaqúıler 80-100% tolǵan. Aıta ketelik, Shymkenttiń qonaqúılerinde 7 myńnan astam tósekoryn bar.
“Shymkenttegi Naýryzǵa shamamen 30-50 myń adam keldi. Tek qonaqúılerdiń múmkindigin eseptegende. Aǵaıyn-týmasyna qonyp, páter jaldaǵandardy esepke de almadyq. Jalpy, Naýryzdyń ekonomıkalyq áseri 1 mlrd teńgeden asty.
Endi keshe maǵan restoratorlar men birer qonaqúıdiń basshylary shyqty. Keler jyly Naýryzdy osy formatta jalǵastyrýymyzdy suraıdy. Odan bólek ár mezgilde biregeı kórmeler men festıvalder ótkizip turýdy ótinedi. Bul áli ıgilik pen tabystyń basy.
Ábden aınalys alǵanda shymkenttikterdiń naýryzǵa saı ınfraqurylymyn qamdap alǵandaǵy jetistikterin kóresizder!”, – deıdi Shyńǵys Muqan.
Onyń atap ótkeninde Naýryz sátti shyqqan, sol sebepti jumys jalǵasy tabady.
“Osy toıdan kásipkerler tabysqa molynan kenelip jatsa, qalamyz týrıserge toly bolsa, qosymsha jumys oryndary ashylyp, búdjettiń kirisi artsa, tek Shymkent emes, ıgiligin búkil elimiz kórip, dástúrli toıymyz áleýmettik-ekonomıkalyq damýǵa qyzmet etetin bolady. Naýryz toıynyń maqsaty toı toılaý emes, qalamyzdyń damýyna sep bolý”, – dedi ol.
…
Aıta ketelik budan buryn Zertteu Research Institute qoǵamdyq qory óziniń Facebook álemjelidegi paraqshasynda Shymkenttegi Naýryz merekesine 565 mln teńge jumsalǵany jóninde habarlaǵan. Artynan álgi taqyrypty jeli belsendileri ilip áketip, ákimdikti “indet kezinde qyrýar aqshany rásýa qyldy” dep aıyptaǵan.
Osyǵan oraı Shymkent qalalyq Mádenıet, tilderdi damytý jáne arhıvter basqarmasynyń arnaıy brıfıń ótkizip, «Naýryz – Shymkentten bastalady» atty megajobasy aıasynda 103 is-shara ótkenin, merekelik jıyndarǵa 213 mln teńge jumsalǵanyn aıtqan.
“Qaznette talqyǵa túsken 572 mln teńge Shymkent qalasy máslıhat depýtattarynyń qoldaýymen jyl sońyna deıin ótkiziletin is-sharalarǵa bólingen. Ulystyń Uly kúnine oraı 157 merekelik jıyn ótkizýdi josparlaǵanbyz. Biraq epıdemıologıalyq ahýalǵa baılanysty olardyń sany qysqardy”, – dedi basqarma basshysy.
