TMD keńistigine udaıy sholý jasaıtyn The Diplomat basylymynda jarıalanǵan maqala Dalanews.kz-tiń nazarynan tys qalmady.
AQSH-tegi áskerı-teńiz ortalyǵy eldiń ulttyq qaýipsizdigine áser etetin faktorlardy jipke tizip, Aq úıge álemniń túkpir-túkpirinen aktýaldy aqparat jetkizýmen aınylysady.
Osynaý ortalyqtyń sarapshysy Ýmıda Hashımova:
«Tashkent Eýrazıalyq odaqqa kirýge ket ári emes. Odaqtyń oń-teris tustaryn tarazylaı kele, aqyr sońy Máskeýdiń yǵyna jyǵylǵan túri bar. Biraq qazirgi qalpynda qosyla salmaıdy, óziniń talap-shartyn alǵa tartyp, esesi ketpeıtin dárejede enýi tıis», – deıdi.
Ózbektiń aınyp qalarynan qorqatyn Máskeý áliptiń artyn baǵýda. Kreml Tashkentti tym asyqtyrǵandy qalamaıdy. Bul másele ábden pisip-jetilip, qorytylyp, odaqqa qosylý týraly usynys Ózbek bıliginiń óz aýzynan aıtylýyn kútip otyr.
Lavrovtyń orynbasary Andreı Rýdenkonyń pikiri osy oıymyzdy rastaıdy. Orys dıplomatynyń paıymdaýynsha, Reseı men Ózbekstan jańa tarıhı kezeńniń tabaldyryǵynda tur.
«Tashkent Eýrazıalyq odaqtan oıyp turyp alýǵa laıyqty. Áıtse de mundaı sheshimge baıyppen kelgen jón. Mırzıaevtyń mańaıy odaqtyń túpki maqsaty men muratyna tolyq taldaý jasaýǵa quqyly», –deıdi ol.
...
Aıtýy aıtqanmen Kreml osy baǵyttaǵy propagandaǵa qyzý kirisip ketti. Ózbek bıliginiń tóbe basyndaǵy azamattardy sońǵy kúnderi reseılik aqparat quraldary torýyldap júr.
«Eýrazıalyq odaqqa qosylý máselesi keıinge qaldy ma? Bul sharýa nege kesheýildedi?» dep ózbek sheneýnikterin suraqtyń astyna alǵan reseılik BAQ Máskeýden jetken buıryqty buljytpaı oryndaýda.
Ýmıda Hashımovanyń aıtýynsha Reseı osy arqyly «qoǵamda uıymǵa qosylýǵa talpynys bar» degen aldamshy áser týǵyzyp, odaqqa qatysty synı pikirlerdi tumshalaýǵa tyrysýda. Al ózbek bıligi Qazaqstannyń qateligin qaıtalyǵysy joq. Odaqtas elderdiń jıi-jıi jik-japar bolyp, alys-beriske kelgende júz shaıysyp qalatynyn kórip-bilip otyr.
«Ózbekstannyń Syrtqy ister mınıstri Abdýlázız Kamılov osy týraly astarlap aıtyp ótti túneýkúni. Tashkenttiń odaqqa qosylýy kesheýildep jatsa, uıymnyń olqy tustaryn ańǵarǵanynan. Uıymǵa ótýi ótip alyp, erteńgi kúni ókinip júrse, birinshi kezekte Mırzıaevqa sóz keledi. Odaqqa qosylǵan ózge elderge qaraǵanda ózbek sheneýnikteri uıymnyń kemshin tustaryn da kóre bilýde. Eýrazıalyq odaqty kópe-kórneý madaqtaý saıasaty joq, artyq-kem tustaryn teń alyp otyr», – deıdi sarapshy.
«Kommersant» gazetine uıymǵa qosylyp-qosylmaý týraly pikir bildirgen Kamılov Reseıdiń qyspaǵyna ushyraǵan odaqtas elderdiń aryz-shaǵymyn nazarǵa alatynyn aıtqan.
- Uıymǵa múshe memleketter nege narazy?
- Olar Reseıdiń naryǵyna kirerde nendeı kedergige tap bolady?
- Narazy memleketterdiń shaǵymy tek ekonomıkalyq sıpatqa ıe me, álde saıası saldary da bar ma?
Sóı degen Kamılov:
«Odaqqa múshe memleketterdiń qateligin qaıtalamaýǵa tyrysamyz. Ózbekstan uıymǵa kirgen kúnniń ózinde eshkimge esesin jibermeıtin, eldiń ekonomıkalyq múddesin tabanǵa taptaıtyn erekshe talaptyń negizinde ótedi. Keıbir salalar boıynsha kelissóz júrgizetin bolamyz, Odaqtyń shartyna baǵynbaıtyn, óz erejemiz bar», – degen-tuǵyn.
Ýmıda Hashımova sony meńzep otyrsa kerek.
...
Solaı bola tura Ózbekstan Eýrazıalyq odaqqa muhtaj. Sarapshynyń pikirinshe, ózbek ekonomıkasynyń saýda-sattyqqa ebi bar, sondyqtan mundaı múmkindikti jiberip alǵysy joq.
Mırzıaev bılikke kelgeli merzimde Tashkenttiń Eýrazıalyq odaqtyń is-sharasyna úzbeı qatysýy sonyń belgisi.
Aıta ketelik Mırzıaev byltyrǵy jyly Eýrazıalyq ekonomıkalyq odaqtyń eki birdeı keńesine qatysyp, baqylaýshy statýsyn alyp qaıtqan.
Tutastaı alǵanda ózbek prezıdentiniń komandasy eldiń uıymǵa qosylýyn quptaıdy. Mırzıaev «ıelik» etetin Lıberal-demokratıalyq partıasynyń birqatar belsendileri odaqtyń paıdaly tustary týraly bılikke tıesili BAQ-ta kóldeı-kóldeı maqala jazýǵa kóshken.
Ýmıda Hashımova ózbek bıliginiń odaq aıasyndaǵy ortaq naryqta esesin jibermesine senimdi ekenin aıtady.
«Odan buryn ózbek mıgranttarynyń kózi ashylady. Qazir ózbektiń qara jumysshylaryna shekteý kóp. Al qolynan is keletin, bilikti medkadrlar Reseıdiń farmasevtıka naryǵynda jumys istegisi keledi. Reseıdiń saýda, oıyn-saýyq nysandarynda dúken ashqysy keletin saýdagerler júzdep, myńdap sanalady. Basqa da sektorǵa tumsyq tyqqysy keletin ózbek kásipkerleri kóp. Buǵan Eýrazıalyq odaqqa ótkende ǵana jol ashylady. Odaqty maqtaýǵa kelgende ózbek sheneýnikteri osy argýmentti alǵa tartady», – deıdi sarapshy.
Lıberal-demokratıalyq partıanyń belsendisi Aktam Haıtov Ózbekstan odaqqa ótken jaǵdaıda eńbek mıgranttarynyń tabysy qosymsha 3 mlrd dollarǵa artatynyn aıtady.
Mırzıaev bılikke kelgeli Ózbekstannyń Eýrazıalyq odaq elderimen baılanysy jaqsara túsken. Sonyń ishinde saýda-sattyq salasynyń kórsetkishi ósken. 2016-2019 jyldyń aralyǵynda Tashkenttiń odaqtas eldermen alys-berisi 4,5 mlrd-tan 9,1 mlrd dollarǵa deıin artypty.
«Mırzıaev odaqqa ótý arqyly jumysyzdyq máselesin sheshpekshi. Eksportty ulǵaıtýdy kózdep otyr. Ózbek ekonomıkasynyń odaq naryǵynda emin-erkin oıqastap, óz úlesin alaryna senimdi. Endi tek oıyn erejesin anyqtaý qajet. Bul tarapta Tashkent óz degeninde turyp, pozısıasyn bermeýge tyrysýy tıis», – deıdi sarapshy.
...
Buǵan deıin Ózbekstannyń Táýelsizdik alǵanyna 30 jyl tolýyna oraı ótken saltanatty jıynda Shavkat Mırzıaev Orta Azıany birigýge shaqyrǵan.
“Ózbekstannyń aımaqtyq dárejedegi, álemdik deńgeıdegi bedeli artyp keledi. Ashyq saıasat júrgizgenniń jemisin jep otyrmyz. Dıalogqa daıynbyz.
Bir kezderi shekaramyzdan shegirtke de ótpeıtin. Qazir el azamattary alys-jaqyn shetelge saparlap, sondaǵy týys-týǵandarymen qaýyshyp jatyr. Kórshilermen kirjińdesken kezeń kelmeske ketti. Jaratqan Orta Azıany aýyzbirshilikten aıyrmasyn.
Sońǵy jyldary aımaq elderiniń yntymaqtastyǵy jańa dárejege kóterildi. Saıasatta “Ortaazıalyq rýh” degen uǵym paıda bolady. Iá, Orta Azıanyń rýhyn oıattyq. Aımaqtyń atynan halyqaralyq saıasatqa yqpal eterlik, baǵdar bererlik batyl usynystar aıtylýda.
Aramyzdy sýytpaı, jıi-jıi júzdesip turatyn jaqsy dástúr qalyptastyrdyq. Túneýkúni Túrkmenstanda ótken júzdesýde damýdyń jańa baǵyttaryn aıqyndadyq”, – degen-tuǵyn ózbek basshysy.
Budan bólek eldiń Kárimov dáýirindegi tomaǵa tuıyq baǵyttan biratala bas tartqanyn, Tashkenttiń saıası órnegi ózgergenin eske salǵan. Eldiń endi qaıtyp bul súrleýge túspesine senim bildirgen.
Shıraı kele Orta Azıanyń Reseı yqpalynan arylyp, “bir jaǵadan bas, bir jeńnen qol shyǵararyn” astarlap jetkizgen edi.
Minekeı, sóı degen Mırzıaev osy aptada resmı saparmen Máskeýge barady.
“Reseıge Pýtınmen kezdesý úshin Ózbekstan prezıdenti kele jatyr. Bul Shavkat Mırzıaevtiń taıaýda ǵana prezıdent saılaýyndaǵy jeńisinen keıingi alǵashqy sapary”, – dep habarlaýda reseılik BAQ.
Kezdesý barysynda eki eldiń prezıdenti 30-ǵa jýyq qujatqa qol qoıady dep kútilýde.
Ázirlegen, Dýman BYQAI
