2025 jyldyń 25 qyrkúıeginde Qazaqstan Respýblıkasy Ǵylym jáne joǵary bilim mınıstrligi Ǵylym komıteti M.O. Áýezov atyndaǵy Ádebıet jáne óner ınstıtýtynyń «Áýezov úıi» ǵylymı-mádenı ortalyǵy dástúrli «Áýezov oqýlary» aıasynda «Muhtar Omarhanuly Áýezov jáne abaıtaný máseleleri» atty halyqaralyq ǵylymı-tájirıbelik konferensıa uıymdastyrdy. Bul ıgilikti shara qazaq ádebıettanýy men rýhanıat tarıhyndaǵy iri tulǵa – Muhtar Áýezovtiń týǵanyna 128 jyl tolýyna arnaldy.

Konferensıaǵa Qazaqstannan bólek alys jáne taıaý shetelderdiń jetekshi ǵalymdary, ǵylymı qyzmetkerleri, ýnıversıtet oqytýshylary men jas izdenýshileri qatysty. Ǵylymı basqosýdyń basty maqsaty – Muhtar Áýezovtiń mol shyǵarmashylyq murasyn jan-jaqty zerdelep, abaıtaný ǵylymynyń búgingi ózekti máselelerin taldaý, sonymen qatar ulttyq rýhanıattaǵy tarıhı sabaqtastyq pen ǵylymı dástúrdi damytý boldy.

Konferensıany M.O. Áýezov atyndaǵy Ádebıet jáne óner ınstıtýty bas dırektorynyń ǵylymı jumystar jónindegi orynbasary, fılol.ǵ.k. Almıra Qaıyrtaıqyzy Qalıeva júrgizdi.

Jıyn jumysy úsh negizgi baǵyt boıynsha órbidi:

1. Muhtar Áýezov murasyndaǵy abaıtaný máseleleri;
2. Áýezovtaný tarıhy;
3. M.O. Áýezov murajaı-úıin mýzeılendirý máseleleri.

Konferensıa aıasynda belgili ǵalym, fılol.ǵ.d., profesor Gúlzıa Jaılaýqyzy Piráliniń «Abaıtaný: Muhtar Áýezov jáne Qaıym Muhamedhanov», «L.M. Áýezova – ǵalym, qaıratker, muraǵattanýshy» atty eńbekteri jáne Abaıdyń 180 jyldyǵyna oraı jaryq kórgen Qaıym Muhamedhanovtyń «Aldymda aqyn Abaı – Temirqazyq» atty óleńder jınaǵynyń tusaýkeseri ótti. Bul ǵylymı jáne ádebı eńbekter ult rýhanıatynyń irgeli qazynasyna qosylǵan mańyzdy úles bolyp sanalady.

Sharanyń alǵashqy bóliminde Halyqaralyq «Qonaev qorynyń» prezıdenti Eldar Asqaruly Qonaev, Qyrǵyz Respýblıkasy Jazýshylar odaǵynyń múshesi, aqyn, jazýshy Manat Jumadylqyzy Boobekova, Qyrǵyz Respýblıkasynyń Sholpan-Atadaǵy Muhtar Áýezov murajaıynyń dırektory Salamat Tabısheva quttyqtaý sóz sóılep, jıynnyń mán-mańyzyna toqtaldy.

Konferensıanyń negizgi bóliminde tómendegi taqyryptar boıynsha baıandamalar jasaldy:

• Zıfa-Alýa Muratqyzy Áýezova, shyǵystanýshy, Leıden ýnıversıteti «Eýrazıa» zertteý ortalyǵynyń profesory, f.ǵ.k. (Nıderlandy, Amsterdam) – «Nahda ı stanovlenıe kazahskogo bıografıcheskogo romana»;
• Qanıpash Qaısaqyzy Mádibaeva, M.O. Áýezov atyndaǵy Ádebıet jáne óner ınstıtýtynyń bas ǵylymı qyzmetkeri, fılol.ǵ.d., profesor – «Muhtar Áýezovtiń “Abaı aqyndyǵynyń aınalasy” zertteýi»;
• Gúlzıa Jaılaýqyzy Piráli, M.O. Áýezov atyndaǵy Ádebıet jáne óner ınstıtýtynyń bas ǵylymı qyzmetkeri, fılol.ǵ.d., profesor – «Abaıtaný: Muhtar Áýezov jáne Qaıym Muhamedhanov»;
• Dıar Asqaruly Qonaev, «Áýezov úıi» ǵylymı-mádenı ortalyǵy dırektory, fılol.ǵ.k. – «Issledovanıe materıalov, sobrannyh M.O. Aýezovym o polıtıcheskıh ssylnyh drýzáh Abaıa – prototıpah obrazov v romane-epopee “Pýt Abaıa”»;

• Svetlana Vıktorovna Ananeva, M. O. Áýezov atyndaǵy Ádebıet jáne óner ınstıtýtynyń Halyqaralyq baılanystar jáne álem ádebıeti bóliminiń meńgerýshisi fılol.ǵ.k., dosent – «Abaı Kýnanbaev v ıstorıko-kýltýrnoı památı Mýhtara Aýezova»;
• Dına Muhamedhan, «Qaıym Muhamedhanov atyndaǵy bilim jáne mádenıet» ortalyǵynyń dırektory, Bilim berýdiń halyqaralyq damýy salasyndaǵy ǵylym doktory – «Ustaz ben shákirt – Muhtar men Qaıym: abaıtaný ǵylymynyń negizin qalyptastyrýdaǵy tarıhı jad pen rýhanı sabaqtastyq»;
• Ertaı Bilál, Abaı atyndaǵy QazUPÝ PhD doktoranty, QR Ulttyq kitaphanasy, Sırek kitaptar men qoljazbalar bóliminiń ǵylymı qyzmetkeri – «№375 qoljazba: M.Áýezovtiń “Abaı jolyna” syn...»;
• Ermek Hankeı, «Áýezov úıi» ǵylymı-mádenı ortalyǵynyń aǵa ǵylymı qyzmetkeri, fılol.ǵ.k. – «Muhtartanýdyń tarıhy (1920–1930 jyldar)»;
• Saltanat Amantaıqyzy Muqataeva, «Áýezov úıi» ǵylymı-mádenı ortalyǵy dırektorynyń orynbasary – «Muhtar Áýezov murasyn nasıhattaýdaǵy “Áýezov úıi” ǵylymı-mádenı ortalyǵynyń orny».

Shara barysynda konferensıaǵa qatysýshylar M.O. Áýezovtiń mýzeı-úıindegi ekspozısıalarmen, sondaı-aq «Áýezov úıi» ǵylymı-mádenı ortalyǵy uıymdastyrǵan kitap kórmesimen tanysyp, jazýshynyń mol murasyn tanytatyn qundy jádigerler men sırek basylymdardy tamashalady.

Bul konferensıa – qazaq ádebıeti men ǵylymy úshin asa mańyzdy rýhanı oqıǵa. Munda jasalǵan baıandamalar men pikirtalastar abaıtanýdyń jańa baǵyttaryn aıqyndap, Muhtar Áýezovtiń ǵylymı jáne shyǵarmashylyq murasyn qazirgi zaman turǵysynan zerdeleýge keńinen jol ashty. Jıyn barysynda ádebıet tarıhyndaǵy ustaz ben shákirt sabaqtastyǵy, ulttyq rýhanı qundylyqtardyń sabaqtastyǵy, sondaı-aq abaıtaný ǵylymynyń damý perspektıvalary keńinen taldandy. Sonymen birge ǵylymı basqosý ulttyq ádebıettaný ǵylymynyń álemdik deńgeıdegi ózektiligin dáleldep, jas zertteýshiler úshin tájirıbe almasý alańyna aınaldy.