Nobel aptalyǵy bastalǵannan eń jarqyn ǵylymı ataqtar men medısına, fızıologıa, fızıka jáne hımıa salasynda laýreattar anyqtaldy. Medısına men fızıologıa salasynyń laýreattary 2016 jyly 3 qazan kúni belgili boldy. Ol ataqtyń ıesi – Tokıo Tehnologıalyq ýnıversıtetiniń jasýshaly bıologıa mamany Ósınorı Osýmı (Yoshinori Ohsumi).

Nobel komıtetiniń pres-relızinde bylaı dep jazylǵan:

«Osýmıdiń bul ashqan jańalyǵy bizdiń túsinigimizdegi jasýsha ózindegini qalaı óńdeıtinin túsindiretin jańa paradıgmaǵa jol ashady. Ol kóptegen fızıologıalyq úderisterge aýtofagtyń mańyzdylyǵyn túsindiretin fýndamentaldy túsinik qalyptastyrdy. Olarǵa ashtyqqa beıimdelý men ınfeksıa qarsy turý jatady.



Aýtofagıa – bul qoqystardan quralǵan jasýshanyń qajetsiz bólikterin óńdeý nemese ýtılızsıa jasaý. Bul úderiske qoıylǵan termın eki grek sózinen «ózitamaqtaný» nemese «óziqorektený» degen maǵynany bildiredi.



Jalpy bul fenomen bar bolǵan, ony ǵalymdar ótken ǵasyrdyń 60-shy jyldary tapqan. Biraq, tereń boılamaǵan. 90-jyldary buny Osýmı jasady. Ol tájirıbe jasaý arqyly aýtofagqa jaýap beretin genderdi shyǵardy. Osy eńbektiń arqasynda shırek ǵasyrdan keıin syılyq óz ıesin tapty. Sondaı-aq, biraýyzdan Nobel syılyǵyna laıyqty tarıhtaǵy 39-shy ǵalym etti.



Sonymen laýreattyń ashqan jańalyǵy mynany dáleldeıdi: ashyǵý ıaǵnı, oraza ustaý rasynda ishki aǵzany tazalaıdy. Bul Nobel komıtetimen dáleldengen.

Osýmıdiń áriptesteri aýtofagıa aǵzany erte qartaıýdan saqtaıdy dep otyr. Tipti, jańa jasýshalar týdyratyndyqtan aǵzany jasartýy da múmkin. Sebebi, ol kezde jaramsyz aqýyzdar, zaqymdalǵan ishkijasýshaly elementter aǵzadan shyǵarylyp, retke keltiriledi.

 

Muslim.kz