Bizdiń ómir súrip jatqan kezeńimiz jahandaný prosesi men básekelestiktiń naǵyz qyzyp turǵan ýaqyty. Jer betindegi sanaly adam ataýlynyń bári belgili bir mansapty, ataqty, dárejeni, laýazymdy kózdeıdi. Alaıda bar adam maqsatyna jetedi dep aıta almaımyz. Kóp ishinde sýyrylyp alǵa shyǵý úshin ındıvıdtiń boıynda «lıderlik qabilettiń» bolýy shart. Lıderlik qabilet adamdardyń bárinde teń dárejede kezdesedi dep aıta almaımyz. Ár adamnyń psıhologıalyq, minez-qulyq, tanym-túsinik, ósken ortasyna qaraı qabiletiniń de qarqyny ańǵarylady. Keı adamdar týa bitti lıder bolsa, endi bir adamdar top ishinde erekshelenbeı, jaıly ómir súrýdi qalaıdy. Biraq bul lıderlik qabiletpen týylǵan adamdar ǵana lıder bola alady degen sóz emes. Boıyńyzdaǵy lıderlik qabiletti jattyqtyrý arqyly da lıder bola alasyz. Lıderlik qabilettiń mańyzy men ómirimizge áserin kóp adam nazarǵa ala bermeıdi. Bizge «lıderlik qabilettiń» mańyzyn túsindirgen ál- Farabı atyndaǵy QazUÝ- ti qabyrǵasyndaǵy ustazymyz, psıhologıa ǵylymdarynyń kandıdaty, profesor m.a. N.S.Jubanazarova. «Basqarý psıhologıasy» páninde apaıymyz basqarýdyń túrleri, tıimdi ádis-tásilderin, adam boıyndaǵy lıderlik qabilet sekildi kóp qabiletterdiń mán-mańyzyn jaqsylap túsindirdi. Az ýaqyt ishinde atalǵan pánnen kóp qundy aqparattar jınadyq.
Psıhologıa, fılosofıa tarıhynda bolsyn lıderlikke berilgen anyqtamalar óte kóp. Solardyń ishindegi ómirsheńdigin joımaǵan Batys Mıchıgan ýnıversıtetiniń qurmetti profesory Pıter G. Northaýstyń «Kóshbasshylyq teorıa jáne praktıka» atty eńbegindegi myna anyqtama: «Kóshbasshylyq – bir adamnyń ortaq maqsattarǵa qol jetkizý úshin bir top adamǵa yqpal etý prosesi». Anyqtamadan ańǵaratynymyz kóshbasshylyq proses. Eger ol proses bolsa demek kez kelgen tulǵa kóshbasshy bola alady degen sóz. Sondaı-aq ǵalym kóshbasshynyń boıynda tómendegideı minez-qulyq bolýy kerek dep oılaıdy: yqpal etý minez-qulyq modeli; nusqaý berýshilik minez-qulyq modeli; qoldaý kórsetýshi minez-qulyq modeli. Keıingi zertteýlerde lıderdiń, ıaǵnı kóshbasshynyń boıynda mynadaı qabiletterdiń bolýy kerektigin kórsetedi: Ujymdy sońynan ergize alý; Basqalarǵa áser etý; Jaǵdaıatty basqarý; Maqsatty qoıý, qabyldaý; Maqsatqa ujymmen birge jetý. Bir qaraǵanda, joǵaryda kórsetilgen qabiletter men minez-qulyqtar qıyn kórinbeýi múmkin. Biraq bul – úlken jaýapkershilik. Eger adam ómirinde belgili bir mańyzdy maqsattarǵa qol jetkizgisi kelse onda, kóshbasshylyq qabiletterin damytqany abzal. Sebebi sıfrly tehnologıanyń damyǵan zamanynda adam óz boıyndaǵy osyndaı kóshbasshylyq, odan ózge de erekshe qabiletterin jetildirip otyrmasa, onda kóp ishine jutylyp ketedi. Dúnıege kirpish bolyp qalaný úshin, tutas, myqty, kirpishke aınalý kerek. Boıyna kóshbasshylyq qabiletter men minez-qulyq erekshelikterin jınaǵan adam jerde qalmasy anyq.

Jýbanazarova N.S.
Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ
psıhologıa ǵylymdarynyń kandıdaty, profesor.
Daldabaı Á.D., Asanova S. Q.
Ál-Farabı atyndaǵy qazaq Ulttyq ýnıversıtetiniń
Qoldanbaly qazaq til bilimi mamandyǵynyń
1-kýrs magıstranttary