Turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyqty sıfrlandyrý negizderiniń biri memlekettik qala qurylysy kadastryn – sıfrlyq ónimdi qurý jáne júrgizý bolyp tabylady, ol ekonomıkanyń negizgi salalary men tirshilik etý salalarynyń barlyq jyljymaıtyn múlik obektileri men ınfraqurylymdaryn jınaıdy, esepke alady jáne monıtorıń jasaıdy.
Ekonomıka sektorlarynyń negizgi baǵyttary men ınfraqurylymyn bir aqparattyq alańda biriktirý jáne sıfrlandyrý quraldaryn qoldaný salanyń jalpy jaǵdaıyn baǵalaýǵa jáne ony damytý boıynsha odan ári qadamdar jasaýǵa múmkindik beredi.
«Memqalaqurylyskadastry» RMK mamandandyrylǵan memlekettik kásiporny memlekettik qala qurylysy kadastryn qalyptastyrýdy jáne júrgizýdi júzege asyrady. Búgingi kúni ekonomıkanyń negizgi baǵyttary boıynsha derektermen respýblıkalyq deńgeı quryldy (9 taqyryptyq derekter qory).
Qazirgi ýaqytta eldi mekenderdiń elektrondyq kartasyn jasaý maqsatynda Shymkent, Kókshetaý, Pavlodar, Petropavl, Aqtóbe, Qyzylorda, Taraz jáne Oral qalalarynyń qurylys salynǵan aýmaǵynda jerasty jáne jerústi ınjenerlik komýnıkasıalaryn negizgi túgendeý boıynsha jumystar júrgizilýde (1-sýret).
Atalǵan qalalar boıynsha atalǵan memlekettik qala qurylysy kadastryn sıfrlandyrý deńgeıi 25 %-ǵa artty.
Tıisti atrıbýtıvtik aqparaty bar ǵımarattardy jáne ınjenerlik jelilerdi 3D-modeldeý
Memlekettik qala qurylysy kadastrynyń derekterin túgendeý jáne sıfrlandyrý qurylystar men komýnıkasıalar obektilerin utymdy josparlaý men jobalaýdy, olardyń ornalasqan jerin jáne negizgi sıpattamalaryn anyqtaýdy qamtamasyz etedi. Árbir uıymdastyrylǵan eldi mekende turaqty negizde túgendeý jumystary júrgizilýi tıis, olardyń derekteri memlekettik qala qurylysy kadastrynyń biryńǵaı júıesine birden engiziledi.
Aǵymdaǵy túgendeý týraly aqparatty ortalyq jáne jergilikti atqarýshy organdar, komýnaldyq sharýashylyqtar jáne ýákiletti kadastrlyq jáne ınfraqurylymdyq qyzmetter beredi. Qala qurylysy kadastry derekteriniń sıfrlyq qory qalyptastyrylatyn bolady (2-sýret).
Memlekettik qala qurylysy kadastrynyń biryńǵaı júıesiniń quraldary
2018-2019 jyldary respýblıkalyq búdjet esebinen 26,8 myń ga túgendeldi. Jergilikti búdjet qarajaty esebinen 10,6 myń ga túgendeldi. Sońǵy 2 jylda elimizdiń eldi mekenderiniń qurylys salynǵan aýmaǵy 37,4 myń ga sıfrlandyryldy.
Sáýlet, qala qurylysy, qurylys jáne jerge ornalastyrý qyzmeti, josparlaý jobalaryn ázirleý jáne el óńirleriniń aýmaǵyn damytýdyń strategıalyq sheshimderin qabyldaý salasynda jedel basqarý sheshimderin qabyldaýǵa múmkindik beretin sıfrlyq tehnologıalardyń kómegimen ınteraktıvti kezekshi josparǵa kóshý qala qurylysy kadastry derekteriniń qalyptasý shamasyna qaraı kelesi kezeń bolyp tabylady.
Interaktıvti kezekshi jospar onlaın rejımde qala qurylysy kadastrynyń derekterin toltyrý jáne sáýlet, qala qurylysy jáne qurylys qyzmetin qamtamasyz etýge qajetti málimetterdi usyný úshin memlekettik organdar men komýnaldyq qyzmetterdiń ózara is-qımylyn qamtamasyz etedi.
Sıfrlyq memlekettik qala qurylysy kadastryn qurý jáne júrgizý:
eldi mekenderdiń aýmaqtaryn jáne jyljymaıtyn múlik obektileri men komýnıkasıalardy paıdalaný týraly derekterdi únemi jańartýǵa;
eldi mekenderde ınjenerlik-geodezıalyq jumystardy júrgizýge memlekettik búdjet shyǵystaryn qysqartýǵa;
ınfraqurylym obektilerin utymdy ornalastyrýǵa;
tótenshe jaǵdaılardyń týyndaýyna jedel áreket etýge;
sáýlet, qala qurylysy jáne qurylys qyzmetiniń qujattaryn daıyndaý men berýdi avtomattandyrýǵa múmkindik beredi.
IT-kadastr óńirlerde sáýlet, qala qurylysy jáne qurylys salalarynda memlekettik organdar men múddeli tulǵalardy aqparattandyrý ortalyǵyna aınalady dep kútilýde.
T.T. MUSABAEV,
«Memqalaqurylyskadastry»
RMK Bas dırektory,
tehnıka ǵylymdarynyń doktory,
L.N. Gýmılev atyndaǵy EUÝ profesory,
QR UIA akademıgi,
Qurmetti qurylysshy,
Qurmetti sáýletshi
