Sońǵy jyldary elimizde jekemenshik mektepter bilim berý salasynda memlekettik mekteptermen básekege túse bastady. Jekemenshik mektepterdiń oqý baǵdary Oqý aǵartý mınıstrliginiń tolyq baqylaýynda ekenin bilemiz. Bul elimizdiń bilim salasynyń birtutastyǵy úshin mańyzdy jaıt. Qazirgi tańda Úkimet jekemenshik mektepterge qarjylaı kómek kórsetip, elimizdiń bilim salasyn zaman talabyna saı damýyna jaǵdaı jasaýda. Bul rette memlekettiń bólgen qarajaty «aqsha oqýshymen birge júredi» qaǵıdasy boıynsha jumsalýda.
Bul júıe arqyly jeke mektepterge memlekettik mekteptermen birdeı deńgeıde qoldaý kórsetilip, balalardyń bilim alýyna teń múmkindik qarastyrylýda. Osy rette Dalanews.kz aqpatyq agenttigi tilshileri elimizdegi bilim berý salasyn memlekettiń qarjylandyrý máselesin az-kem saraptap kórdi. Endi soǵan nazar aýdarsańyzdar.
Búginde elimizdegi jekemenshik bilim berý mekemeleri bilim berýdiń memlekettik tapsyrysy aıasynda vaýcherler arqyly qarjylandyrylýda. Ata-analar tańdaǵan mektepterine vaýcherdi tapsyryp, memlekettiń qarjylaı qoldaýy ata-analar men oqýshylardyń sońynada júredi.
Memlekettik bilim berý tapsyrysy ásirese oqýshylarǵa orny jetispeıtin aımaqtarda jekemenshik mektepterdi qoldap, memlekettik mektepterdiń júktemesin jeńildetý úshin jeke mektepterdiń kómegine júginip otyr. Osydan birshama jyl buryn elimizde balabaqsha tapshylyǵy bolǵan kezde Úkimet osyndaı vaýcherlik qarjylandyrý júıesin paıdalanyp, bul iske kásipkerlerdi tartyp, elimizdiń túkpir-túkpirinde jekmenshik balabaqshalardy ashqany esimizde. Qazir atqarýshy bılik sol is-tájirıbeni orta bilim berý salasyna keńinen qoldanýda.
Qazirgi tańda Almaty, Astana, Shymkent syndy iri qalalarda mektep tapshylyǵy oryn alyp otryǵany ámbege aıan. Mundaı másele iri qalalarǵa tán qubylys desek bolady. Al aýyl-aýdandarda mektepter jetkilikti. Sondyqtan aýyl-aýdandarda jekemenshikter ázirshe ashyla qoıǵan joq.
Oqý aǵartý mınıstrligi 2024-2025 oqý jylynda oqýshylar sanynyń ósýine baılanysty jeke mektepterge qosymsha qarajat bólgenin bilemiz. Respýblıkalyq búdjetten bul maqsatqa 133,9 mıllıard teńge bólingenin oqý jylynyń basynda málim boldy.
Osy rette QR Parlamenti Májilisiniń depýtaty, bilim salasynyń bilgir mamany Juldyz Súleımenova qarjylandyrý mehanızmin qaıta qaraýdy kótergen bolatyn. Onyń oıynsha, qazirgi júıede aımaqtyq qajettilikter tolyq eskerilmegen. Osylaısha halyq qalaýlysy jekemenshik bilim berý mekemelerine bólinetin qarjynyń ádil ári tıimdi jumsalýyn talap etken bolatyn.
Óz kezeginde Juldyz Súleımenova Qazaqstandaǵy jekemenshik mektepterdiń memlekettik qarjylandyrylýyna qatysty máselelerdi de tilge tıek ete kele, memlekettik bilim berý tapsyrysyn oryndaý úshin bólingen qarajattyń jetkiliksiz ekenin de ashyp aıtqan bolatyn.
Búginde jekemenshik mektepterge bólingen qarajat respýblıkalyq búdjet esebinen bólinetini belgili. Alaıda, qarajattyń bir bóligi jergilikti bilim berý basqarmalarynda qalýy múmkin, bul jaǵdaı bólingen qarajattyń tıimdiligine áser etetini sózsiz.
Osy rette memlekettiń jekemenshik bilim oshaqtaryna bólip otyrǵan qarajaty tolyqtaı jetedi dep kesip aıtý qıyn. Iá, Úkimet búdjettiń múmkinshiligine qaraı jekemenshik mektepterdi qarjylandyrýda. Elimizdiń ekonomıkalyq jaǵdaıy jaqsarǵan saıyn bilim salasyna bólinetin qarjysy ósetini anyq.
Eger qarjy jetkilikti deńgeıde bólinse, aýyldy aıtpaǵan kúnniń ózinde aýdan ortalyqtary men shaǵyn qalalarda jekemenshik mektepter paıda bolar edi. Ázirshe Úkimettiń jekmenshik bilim berý salasyna bólingen qarjaty iri qalalardaǵy memlekettik mektepterge túsetin júktemeni azaıtýǵa ǵana septesip otyrǵanyn túsinýimiz kerek.
Onyń ústine jeke mektepterdiń bul qarjylandyrýdy alýy úshin olar belgili bir talaptarǵa saı bolýy kerek, sonyń ishinde bilim berý sapasy, materıaldyq-tehnıkalyq baza, oqytý ádisteri jáne bilim berý standarttaryna sáıkes bolý sıaqty sharttar kiredi.
