Qazirgi tańda Abaı atyndaǵy Qazaq Ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıtetiniń rektory, profesor Balyqbaev Takır Ospanulynyń qoldaýymen jáne eki ýnıversıtet arasyndaǵy ózara kelisim sharttyń negizinde Túrkıa memleketindegi Ankara ýnıversıtetinde «Psıhologıa jáne Keńes berý» mamandyǵy boıynsha Post doktorantýra baǵdarlamasy aıasynda bilimimdi jetildirý barysyndamyn.
Shetelde bir jyl bilimimdi shyńdap, tájirıbemen almasý múmkindigine ıe bolýym - ýnıversıtet basshysynyń jas ǵalym-pedagogtardy qoldap jatqandyǵynyń basty aıǵaǵy dep bilemin.
Qazaqstannyń bolashaǵy jastar bolǵandyqtan, artylar úmitte zor bolmaq. Sol sebepti Túrkıadaǵy bir jyldyq tájirıbege súıene otyryp, mynadaı bir oı túıdim. Ásirese, qazirgideı álemdi úreılendirgen Koronovırýs pandemıasy oryn alǵan ýaqytta barlyǵymyzǵa ǵylymnyń qanshalyqty mańyzdy ekendigin kórsetkendeı boldy. Elimizdi jańashyldyqqa bastaıtyn jáne tyń serpilisterge jeteleıtin aldyńǵy qatarly qaýymnyń ókilderi – ǵalymdar ekendigin eskersek, onda elimizdegi árbir jas pedagog-ǵalym jańashyl ıdeıalarǵa toly, kreatıvtilikke ıe jáne qazirgideı sıfrlyq keńistikte bilim berýdiń joǵary ınovasıalyq tehnologıalarymen qarýlanǵan bolýy qajet. Sondyqtan ǵylym men bilimdi qatar alyp júre otyryp, tańdaǵan kásibı jolymyzdy qoǵam damýyna arnaýymyz qajet dep esepteımin.
Bilim salasyndaǵy bolyp jatqan ózgeristerdiń qozǵaýshy kúshi – jas pedagog-ǵalymdar ekendigin eskere kele, olardyń ǵylymı-pedagogıkalyq áleýet sapasyn arttyrý maqsatynda elimizdegi jas pedagog-ǵalymdardyń tájirıbe almasý platformasyn qursaq degen oı keldi. Sebebi, ár jas ǵalym óz salasynyń úzdigi bolyp tanylady, zertteý baǵytyna qaraı aýqymdy zertteýler júrgizip, jobalalarǵa qatysyp júrgendigi sózsiz. Alaıda, sol ozyq oıly jastardyń arasyndaǵy baılanys kópirleri jetkiliksiz.
Jeke ózim 2018 jyly Qazaq Ulttyq qyzdar pedagogıkalyq ýnıversıtetiniń bazasynda qurylǵan Qazaqstan jas pedagog-ǵalymdary Qaýymdastyǵynyń múshesi retinde, osy Qaýymdastyq aıasynda uıymdastyrylǵan respýblıkalyq is-sharalar barysynda biraz shyńdaldym desem bolady. Sebebi, óziń sıaqty aıtar sózi bar jalyndap turǵan jas ǵalymdarmen oı-pikir almasyp, tájirıbe almasý barysynda shyńdalýǵa múmkindik alasyń. Sondyqtan, Abaı atyndaǵy Qazaq Ulttyq ýnıversıtetiniń rektory Takır Ospanulynyń basshylyǵymen jáne Qazaqstan jjas pedagog-ǵalymdary Qaýymdastyǵynyń qoldaýymen tuńǵysh ret «Ǵylym men bilimniń damý bolashaǵy: jas pedagog-ǵalymdardyń zamanaýı kózqarasy» taqyrybyndaǵy jas pedagog-ǵalymdardyń İ Halyqaralyq vebınaryn uıymdastyrýdy qolǵa aldyq. Oǵan tek qana elimizdegi jas pedagog-ǵalymdar ǵana emes, shetelde bilim alyp júrgen qazaq jastary da qatysýda. Vebınarǵa qatysýshy spıkerler sany – 45, «Zoom» platformasy arqyly kúnde qosylyp, zertteý jumystaryn baıandama túrinde usynýda. 07 mamyr kúni bastalǵan is-sharamyz 21-shi mamyrǵa deıin jalǵasady.
Qazaqstan jas pedagog-ǵalymdarynyń dıalog alańyn qurýǵa baǵyttalǵan İ Halyqaralyq vebınary aldaǵy ýaqytta da óz jalǵasyn tabatyndyǵy sózsiz. Sebebi, mundaı aýqymdy is-sharalar men jobalar jas pedagog-ǵalymdarynyń bir-birimen oqytý men tárbıeleýdiń tıimdi tehnologıalarymen almasýda, ǵylymı-zertteýler júrgizýde mańyzy zor dep oılaımyn.
İ Halyqaralyq vebınar barysynda baıandama jasaǵan spıkerlermen tanystyrýdy jón sanap otyrmyn. Olar:
Dáýrenbekov Qýanysh Qoıshyǵululy, Bolashaq ýnıversıtetiniń rektory, t.ǵ.k., (Qyzylorda) - «Zamanaýı tehnologıalar arqyly joǵary bilimdi mamandar daıarlaýdyń máseleleri men damý perspektıvalary»;
Jakıpbaev Bıbol Ermýratovıch, «Beıorganıkalyq zattardyń hımıalyq tehnologıasy» mamandyǵy boıynsha PhD doktor, «Bolashaq» halyqaralyq baǵdarlamasynyń stıpendıaty, L.V.Lomonosov atyndaǵy Máskeý memlekettik ýnıversıtetiniń geologıalyq fakúltetiniń taǵylymgeri, (Máskeý, RF) - «Ge[mm]ologıa ı sıntezrýbına. Plavlenıe v plamenı»;
Qaldybaı Qaınar Qaldybaıuly, Qoja Ahmet Iasaýı atyndaǵy halyqaralyq qazaq-túrik ýnıversıteti, «Qoǵamdyq ǵylymdar» kafedrasynyń qaýymdastyrylǵan profesor (dosent) mindetin atqarýshy, PhD doktor, (Túrkistan) - «Sapaly ǵylymı maqalalar qalaı jazylady?»;
Baıshemırov Jarasbek Dýısembekovıch, Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıteti«Matematıka jáne matematıkalyq modeldeý» kafedrasynyń aǵa oqytýshysy, kafedra meńgerýshisiniń orynbasary, PhD doktor «Bolashaq» halyqaralyq baǵdarlamasynyń stıpendıaty (Anglıa, Fransıa), «JOO-nyń úzdik oqytýshysy - 2019», (Almaty) - «Numerical Validation of Governing Equations for the Chemical Compositional Simulation»;
Qýanysh Jumabek, Ahmet Baıtursynuly atyndaǵy Til bilimi ınstıtýtynyń ǵylymı qyzmetkeri, PhD doktor, Túrkıa memleketi, Ómer Halısdemır ýnıversıtetiniń túlegi, «Qazaqstannyń 100 jańa esimi» jobasynyń jeńimpazy, (Almaty) - «Qazaq jáne túrik tilderindegi tilaralyq omonımdik juptar»;
Kalıev Dastan Dúısenuly, Ómirzaq Sultanǵazın atyndaǵy Qostanaı memlekettik pedagogıkalyq ýnıversıteti, «Pedagogıka» kafedrasynyń meńgerýshisi, tarıh ǵylymdarynyń magıstri, (Qostanaı) - «Jastardyń kóshbasshylyq qabiletterin damytýda debat tehnologıasynyń róli»;
Muhıt Tólegen, Túrkıa memleketi Erjıes ýnıversıtetiniń PhD doktoranty, (Túrkıa) - «Qazirgi oqý-tárbıe úderisindegi etnopedagogıkalyq qundylyqtardyń mańyzy»;
Moldamýratov Jangazy Nýrjanýly, M.H. Dýlatı atyndaǵy Taraz memlekettik ýnıversıtetiniń "Qurylys jáne materıaldar óndirý" kafedrasynyń meńgerýshisi, qaýymdastyrylǵan profesor, PhD doktor, (Taraz) - «Elimizdegi gıdrotehnıkalyq nysandardyń jaǵdaıy jáne olardyń ekonomıkaǵa áseri»;
Alıhanov Qýantar Dáýlenuly, Qazaq ulttyq agrarlyq ýnıversıteti, «Veterınarıalyq sanıtarıalyq saraptaý jáne gıgıena» kafedrasynyń qaýymdastyrylǵan profesory, PhD doktor, (Almaty) - «COVID 19 pandemıasy jaǵdaıynda sanıtarıalyq-gıgıenalyq sharalardyń mańyzy»;
Oralbekova Álıa Qurbanqyzy, Ońtústik Qazaqstan memlekettik pedagogıkalyq ýnıversıteti «Pedagogıka» kafedrasynyń meńgerýshisi, PhD doktor, «JOO-nyń úzdik oqytýshysy - 2019», (Shymkent) - «Inklúzıvti bilim berý jaǵdaıynda mektep jasyna deıingi balalardy mektepke beıimdeý úshin «Álemdi taný» kompúterlik bilim berý baǵdarlamasyn jasaý»;
Asyltaı Tasbolat, Nur-Múbarak ýnıversıtetiniń PhD doktoranty, dintanýshy, (Almaty) - «Qazirgi ıslam aqyl-oıynyń tarıhy men basty paradıgmalary»;
Jakıev Nýrhat Kýandykovıch, Nazarbaev Ýnıversıtetiniń aǵa ǵylymı qyzmetkeri, PhD doktor «Qazaqstannyń 100 jańa esimi» jobasynyń jeńimpazy, Tuńǵysh Elbasy qory taǵaıyndaǵan memlekettik syılyqtyń Iegeri, (Nur-Sultan) - «Bolashaq mamandyqtarynyń biri – modeldeýshi mamany týraly»;
Lázıza Nurpeıis, Sakará ýnıversıtetiniń PhD doktoranty (Túrkıa) - «Túrkıa memleketindegi qazaq jastarynyń róli»;
Aıbek Nábı, Dintanýshy, (Almaty) - «Qazaqstannyń kıeli geografıasy»;
Baltabaeva Nargıza Smaılqyzy - Qazaq Ulttyq qyzdar pedagogıkalyq ýnıversıteti qaýymdastyrylǵan profesor (dosent) mindetin atqarýshy, PhD doktor, (Almaty) - «Qazaq roman-esse janrynyń qalyptasý tarıhy»;
Laıshanov Shahıslam Uzaqbaıuly, Qazaq Ulttyq qyzdar pedagogıkalyq ýnıversıteti, «Geografıa jáne týrızm» kafedrasynyń meńgerýshisi, PhD doktor, (Almaty) - «Qashyqtyqtan oqytý jaǵdaıynda geoaqparattyq resýrstardy paıdalaný»;
Danabaeva Marjan Aıqynqyzy, Abaı atyndaǵy Qazaq Ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıteti, «Defektologıa» mamandyǵy boıynsha PhD doktorant, (Almaty) - «Nashar kóretin bastaýysh synyp oqýshylarynyń esepteý daǵdylaryn damytý»;
Muratuly Dastan, L.N. Gýmılev atyndaǵy Eýrazıa Ulttyq ýnıversıtetiniń PhD doktoranty, (Nur-Sultan) - «Memlekettik qaýipsizdiktegi dıplomatıanyń jáne halyqaralyq kelisimsharttardyń róli: tarıhı sabaqtastyq pen tarıhı taldaý»;
Kazıeva Gúljan Beknıazovna, Aqtóbe qalasynyń áleýmettik jobalar trener-mentory, (Aqtóbe) - «Óz-ózińdi damytý jolyndaǵy barerlermen kúresý»;
Myrzabaı Seıilbek, Psıholog, (Almaty) - «Bala tárbıesindegi ekzıstensıa analızi»;
Asanbaeva Eldana Bahytovna, L.N. Gýmılev atyndaǵy Eýrazıa Ulttyq ýnıversıtetiniń PhD doktoranty, (Nur-Sultan) - «Qazaq tilin oqytýda kınofılmderdi qoldanýdyń lıngvodıdaktıkalyq múmkindikteri»;
Bekbolatova Quralaı Maratqyzy, Abaı atyndaǵy Qazaq Ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıteti, QR Dızaınerler Odaǵynyń múshesi, PhD doktor, (Almaty) - «Kórkem bilim berýdegi dástúrli jáne zamanaýı ekodızaın tehnologıalary»;
Naýryzbaev Baýyrjan Amanǵazyuly, Qazaq ınovasıalyq gýmanıtarlyq-zań ýnıversıtetiniń PhD doktoranty, (Semeı) - «Jasandy ıntellekt oqytýshynyń kómekshisi retinde»;
Ýtepbaeva Aıgerım Adıljanovna, M.O.Áýezov atyndaǵy pedagogıkalyq kolejiniń syrttaı bólim meńgerýshisi, p.ǵ.m., (Semeı) - «Zamanaýı tehnologıalardyń adamnyń qabyldaýy men este saqtaý qabiletine áseri;
Abdraımova Móldir Rashıdqyzy, Qazaq Ulttyq Qyzdar pedagogıkalyq ýnıversıteti, Ǵylym jáne Joǵary oqý ornynan keıingi bilim berý bóliminiń basshysy, PhD doktor, (Almaty) - «Kúrdeli ferrıterdiń sıntezi, qurylysy jáne magnıttik qasıetteri»;
Býtabaeva Laýra, Abaı atyndaǵy Qazaq Ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıteti, «Arnaıy bilim berý» kafedrasynyń aǵa oqytýshysy, PhD doktor, (Almaty) - «Jas ǵalymdardy ǵylymı-zertteý jumysqa baýlý»;
Eshmetova Baljan Batyrhanovna, Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq ýnıversıteti, Shyǵystaný fakúlteti, «TÚRKSOI» kafedrasynyń PhD doktoranty, (Almaty) - «Máńgilik el: órkenıetter qaqtyǵysyndaǵy jastar»;
Izmaǵanbetova Raısa, Abaı atyndaǵy Qazaq Ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıteti, «Bastaýyshta oqytý pedagogıkasy men ádistemesi» kafedrasynyń PhD doktoranty, (Almaty) - «Jańartylǵan bilim: oqý úderisin retteýdegi qalyptastyrýshy baǵalaýdyń teorıalyq aspektileri;
Seıtkazıev Rýslan, Abaı atyndaǵy Qazaq Ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıtetiniń PhD doktoranty, (Almaty) - «Tarıhı bilim berýdegi orta mekteptiń oqýlyq resýrstarymen qatar mıftik áńgimelerdi paıdalaný»;
Ýmırbekova Aqerke Nurlanbekqyzy, Abaı atyndaǵy Qazaq Ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıteti «Bastaýyshta oqytý pedagogıkasy men ádistemesi» kafedrasynyń aǵa oqytýshysy, PhD doktor, (Almaty) - «Bastaýysh synyp oqýshylarynyń áleýmettik jáne emosıonaldyq zıattylyǵyn damytý múmkindikteri»;
Meırkýlova Aıda Baqytbekovna, Gazı ýnıversıtetiniń «Bilim berý baǵdarlamalary jáne oqytý» mamandyǵy boıynsha doktoranty, «Bolashaq» halyqaralyq baǵdarlamasynyń stıpendıaty, Kembrıdj ýnıversıtetiniń taǵylymgeri, (Túrkıa) - «Muǵalim mamandyǵynyń mártebesi jáne ony anyqtaıtyn ólshemder»;
Aıtkarımov Baýyrjan Berikqanuly, «Táýelsiz el jastary» qoǵamdyq qorynyń tóraǵasy, (Almaty) - «Elimizdegi jas muǵalimderdiń qoǵamdyq belsendiligi»;
Ryspaeva Ardaq Kýanyshovna, Q.Jubanov atyndaǵy Aqtóbe óńirlik memlekettik ýnıversıteti, Pedagogıka fakúltetiniń oqý isi jónindegi dekan orynbasary, p.ǵ.m., (Aqtóbe) - «İzgilikti qarym-qatynas qalyptastyrýda Abaı muralarynyń róli»;
Aınur Tóleý, Aqyn, ádebıettanýshy, gýmanıtarlyq ǵylymdar magıstri, «Ádebıet pen adamzat» baǵdarlamasynyń júrgizýshisi, «Otqaraq» óleńder jınaǵynyń avtory, (Almaty) - «Qazirgi qazaq prozasyndaǵy mıfopoetıka»;
Zańǵar Kárimhan, L.N.Gýmılev atyndaǵy Eýrazıa Ulttyq ýnıversıtetiniń PhD doktoranty, ádebıet tarıhshysy, alashtanýshy ǵalym, (Almaty) - «Abaı jáne Alash»;
Aınur Ahmetova, Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq ýnıversıtetiniń oqytýshysy, M.O. Áýezov atyndaǵy Ádebıet jáne óner ınstıtýtynyń ǵylymı qyzmetkeri, PhD doktorant, (Almaty) - «Qazaqstandaǵy jelilik ádebıettiń damý jaǵdaıy»;
Baıbol Álibek, Abaı atyndaǵy Qazaq Ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıtetiniń PhD doktoranty, jazýshy-dramatýrg, ádebıettanýshy, synshy, aýdarmashy, (Almaty) - «Qazirgi qazaq dramatýrgıasy: genezıs, evolúsıa, stıl»;
Azerbaev Aslan Dybysbekovıch S.Toraıǵyrov atyndaǵy Pavlodar memlekettik ýnıversıteti qaýymdastyrylǵan profesor, PhD doktor, (Pavlodar) - ««Novoe prosveshenıe» ı sıstema vysshego obrazovanıa»;
Erkin Rahmetýllın, Shákárim atyndaǵy Semeı memlekettik ýnıversıteti, «Tarıh jáne saıasattaný» kafedrasynyń aǵa oqytýshysy, (Semeı) - «Alash qozǵalysyndaǵy qazaq mesenattarynyń qyzmeti men taǵdyry»;
Jeńisbek Tólen, Turan ýnıversıteti, «Halyqaralyq qatynastar jáne aımaqtaný» kafedrasynyń meńgerýshisi, PhD doktor, (Almaty) - «Qazaqstandaǵy jastardyń saıası mádenıetiniń qalyptasý jáne damý ereksheligi»;
Nebesaeva Janar Orynbekqyzy, Syrdarıa ýnıversıteti «Óner jáne dızaın» fakúltetiniń dekany, PhD doktor, (Shymkent) - «Óner. Álemdegi bolyp jatqan jaıt»;
Sáýlembek Gúlmıra Rzahanqyzy, M.O.Áýezov atyndaǵy Ádebıet jáne óner ınstıtýtynyń aǵa ǵylymı qyzmetkeri, PhD doktor, (Almaty) - «Ádebıettegi modernızm jáne postmodernızm»;
Eldos Toqtarbaıuly, «Rýhanıat» ortalyǵynyń ǵylymı qyzmetkeri, synshy, jas jazýshy, QR Úkimetiniń «Daryn» memlekettik jastar syılyǵynyń laýreaty, (Nur-Sultan) - «Alash tulǵalaryn taný, zertteý máselesi»;
Murat Qolǵanat, T.Q. Júrgenov atyndaǵy Qazaq Ulttyq óner akademıasynyń oqytýshysy, p.ǵ.m., dramatýrg, senarıst, (Almaty) - «Búgingi qazaq teatr óneri jáne tendensıalar».
Ǵylymnyń birinshi maqsaty – problemalardy sheshý, álemdik dárejede kóriný. Bizde sol álemdik dárejede ózin kórsetip, ózderin moıyndata biletin jastar kóp. Sózimniń dáleli retinde aıtyp óteıin, İ Halyqaralyq vebınarymyzǵa rektorlyq qyzmettegi elimizdiń jas ǵalymy «Bolashaq» ýnıversıtetiniń rektory, t.ǵ.k. Dáýrenbekov Qýanysh Qoıshyǵululy qatysýda. Sonymen qatar, Túrkıada bilim alyp jatqan Lazıza Nurpeıis, Meırkýlova Aıda Baqytbekovna men Muhıt Tólegen syndy jas ǵalymdar qatysýda. Al, Reseıde ǵylymı taǵylymdaman ótip jatqan Jakıpbaev Bıbol Ermýratovıchtiń jas ǵalym retinde úlesi zor. Sonymen qatar, elimizdiń JOO-da dekan orynbasary, kafedra meńgerýshisi jáne ǵylymı qyzmetker retinde eńbek etip júrgen jas pedagog-ǵalymdar jáne JOO-nyń úzdik oqytýshylary men «Qazaqstannyń 100 jańa esimi» jobasynyń jeńimpazdary, QR Úkimetiniń «Daryn» memlekettik jastar syılyǵynyń laýreaty, aqyn, synshy, dramatýrg, jas jazýshylardyń da vebınarymyzda ózderiniń zerttep júrgen jumystaryn ortaǵa usynyp, tájirıbelerimen bólisýi kóńil qýantady.
Aldaǵy ýaqyttarda da elimizde jáne shetelde bilim alyp júrgen qazaq jastarymyzben baılanys ornatyp, sıfrlyq bilim berý aıasynda tájirıbe almasýdy ádetke aınaldyrýymyz qajet dep oılaımyn. Sebebi, qazir álemniń túkpir-túkpirinde bilim alyp júrgen jas ǵalymdarmen baılanysý múmkindigi bar. Bir maqsat pen ortaq múddege baǵyttalǵan İ Halyqaralyq vebınaryn uıymdastyrǵan sebebimiz de osy bolatyn.
Elbasymyz Qasym-Jomart Kemeluly bir sózinde: «Qazirgi dáýir erkelikti, jalqaýlyqty, nemquraılylyq pen masyldyqty kótermeıdi. Eger, ǵylymnan on jyl artta qalsaq, onda onyń ornyn júz jyl da toltyra almaıtynyn esten shyǵarmaýymyz qajet» dep atap ótkenindeı, jańalyqty jasaıtyn búgingi kúnniń jasampaz, jańashyl jas pedagog-ǵalymdary birlesip jumys jasaý úshin, jumylyp bir judyryqqa aınalýymyz qajet. Sonda elimizdiń damýy ilgeri jyljıtyndyǵy sózsiz.
Elmıra ÝAIDÝLLAQYZY
Abaı atyndaǵy Qazaq Ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıteti «Bastaýyshta oqytý pedagogıkasy men ádistemesi» kafedrasynyń aǵa oqytýshysy,
PhD doktor, Túrkıa memleketi Ankara ýnıversıtetiniń «Psıhologıa jáne Keńes berý» mamandyǵy boıynsha Post Doktorant
