Endi pozıtıvterdi tizbeleıik.
Birinshiden, ydyrap bara jatqan Ýkraınany biriktirdi, kópultty Ýkraınadan - biregeı saıası ýkraın ultyn balqytyp shyǵardy;
ekinshiden,Ýkraınanyń qurýy korrýpsıadan bolý kerek edi, biraq Reseı bastaǵan soǵys pen Batys talaby Ýkraınanyń saıası elıtasyna negizgi talep retinde jemqorlyqpen kúresýdi tapsyrdy;
úshinshiden, Reseıdiń Ýkraınaǵa agresıasy Batysty (Evropalyq Odaq pen NATO-ny) Reseıge qarsy fınanstyq, ekonomıkalyq jáne tehnologıalyq sanksıalar salýmen biriktirip, al Ýkraınaǵa qaıtarymsyz ekonomıkalyq kómek bergizdi;
tórtinshiden, Ýkraına tıisti áskerı reformalardy jasady,Ýkraına áskeri jańa tıpti qarýmen sý tegin jaraqtandyryldy;
besinshiden, Reseı Ýkraınany baǵyndyra almady, soǵysta jeńiske jete almady, soǵys Reseı úshin geosaıası jáne ekonomıkalyq utylystarǵa ákeldi: Reseıdiń álemdegi Jeti Uly derjavalardyń ishinde abyroıy tómendedi;
altynshydan, Reseı İshki Jalpy Ónim kólemi boıynsha álemdegi eń tómengi segizinshi-onynshy, tipti on birinshi orynǵa syrǵydy desem bolady;
jetinshiden, Reseı turaqty odaqtassyz qaldy - Belorýssıa men Qazaqstan tilazar nemeredeı - Reseıdiń aıtqanyn birese oryndaıdy, birese óz bilgenin isteıdi;
segizinshi, Reseıdiń valútalyq qor qarjysy 2018 jylǵa jetpeıtin túri bar, ardagerlerge pensıa tólemin, muǵalimder men dárigerge aqshany qaıdan alady, jaǵdaı múshkil;
toǵyzynshy, Eýropa men Ýkraına Reseıdiń gaz ben munaı táýeldiliginen qutyldy, onyń ústine munaı men gaz baǵasy qymbattamaı qoıdy;
onynshy, Reseı búdjeti áskerı shyǵyndarynyń tym ósýine baılanysty áleýmettik baǵdarlamalardy qysqartyp, ásirese, keıbir ólkelik búdjetter defısıtpen oryndalyp, qarjysyz qalatyn túri bar.
Murat Áýezov kókemnen basqa bul máseleni artyq biletin qazaq joq shyǵar: orysyńdy da, qytaıyńdy da ol adam jaqsy biledi, biraq saýdada dostyq joq - saýdada kemsinbeý kerek, qolymyzdy ıdeologıalyq ustanymdarmen baılamaý kerek.
Baılanystar men qatynastardy aýqyn-aýqyn revızıalaý jáne dıversıfıkasıalaý kerek. Qazaqstannyń máńgi odaqtasy joq, tek ótpeli ekonomıkalyq, fınanstyq, saıası áriptesteri men múddeleri bar delik.
Ultymdy ózbek, qyrǵyz, qaraqalpaq dep jazyp jiberdi dep kelgendi qazaq oralmany dep moıyndaý lázim. Egerde solaı dep maǵlumat bergen oralman balasyn orys, ne ózbek mektebine berse - onda ol mıgrasıalyq zańnamany buzǵany - jalǵan derek bergeni úshin deportasıalanýy tıis. Bul halyqaralyq tájirıbe. Qazaqtyń týýy tym tómendep barady. Bolashqta bizge mıgrasıalyq tasqyndar qaýpi kóp bolady. Sondyqtan oralmandardy jınap, tas túıin daıyn bolaıyq. Egerde olar ımıgrasıalyq zańdardy buzsa, ıaǵnı aldasa: qazaqpyn dep kirip, qazaq emes edim dep bultaqqa salsa, aıtalyq, balasyn orys mektebine berse onda joǵarydaǵy amaldy istetý kerek. Fransıada fransýz qyzyna, máselenkı, arab súıdim-kúıdim dep úılense, biraz ýaqyttan soń ajyrasam dese, ol azamattyqtan aıyrylady, sebebi eseppen úılengen, mahabbat bolmaǵan, tek ımıgrasıalyq zańdy aldaǵan. Olaı bolsa -deportasıa!
Qazaqtyń damý vektoryn buzyp, qazaqty adastyryp kelemiz. Qazaqshyl degen qazaǵyń memlekettik tildi qorǵamaıdy. Qazaqty keritartpa kúshke aınaldyryp, qazaqty naryqtyq prınsıpterge qarsy qoıdyq – jer satylmaıdy dep, fermerlerge jer jeke menshikke berilmeıdi, ol jerdi kepildikke qoıyp kredıt ala almaıdy demekpiz. Al qazirgi zamandaǵy latıfýndızmmen kúresetin túrimiz joq. Azıalyq óndiris túri degen osy –azıatskıı sposob proızvodstva, latıfýndıalar men memlekettik jer menshigine negizdeledi. Ol saıası júıe ekonomıkanyń tynysyn ashtyrmaıdy. Onyń ústine jersizder qala túbine kelmek, olarǵa da jer bermeseń, saıası júıe daǵdarystyń aldyna jaqyndaıdy. Sonymen feodalızm aldymyzǵa aınalyp qaıtadan keldi – ony tiriltken memlekettik jer menshigi. Bizde memlekettik olıgarhıalyq kapıtalızm. Solaı bolsa da damýǵa resýrs bar jáne tarıhı ýaqyt pen damýǵa múmkindik zor. Sonymen latıfýndıalardy konfıskasıalap, jerdi kedeı fermerler men úı salam deýshilerge júz tengege úlestirmesek, qazaq kóktemi qaıtadan qaıtyp keletinine kepil berem. Mańyzdy másele – qazaq máselesi. Memlekettik tildi atqarýshy bılikkke, zań shyǵarýshy jáne jergilikti maslıhattarǵa, sot bıligine eńgizbesek, isimiz alǵa baspaıdy. Halyq qazirgi bılikti post-otarshyldyq ákimshilik dep baǵalaıdy -óz bıligim demeıdi, senim artpaıdy. Sebebi qazaq tili is júzinde memlekettik til bolǵan joq. Qazaq utshyldyq óktemdikti ańsamaıdy, biraq memlekettik til basymgerligin talap etedi.
