Árıne, elimizde jerdiń asty men ústi shıkizatqa toly desek te, onyń da taýsylatyn kúni týady. Sement óndirý, metalýrgıa jáne aýyr hımıa ónerkásibi sıaqty energıany kóp qajet etetin ónerkásip oryndary qorshaǵan ortany lastap, halyqtyń densaýlyǵyna zıanyn tıgizedi. Sebebi, aýadaǵy ýly zattar, shań, kúkirt dıoksıdi jáne azot oksıdteri adamnyń ómirine qaýipti.
Qazaqstanda energıa kóziniń 50 paıyzdan astamy kómirdiń úlesine tıesili. Al jańartylǵan energıa kóziniń jalpy úlesi 5 paıyzǵa da jetpeıdi. Sonyń saldarynan elimiz aýanyń lastaný ındeksi kórsetkishinde álem boıynsha 64-orynda tur.
Qazaqstannyń jańa Ekologıalyq kodeksinde belgilengen negizgi sharanyń biri – úzdik qoljetimdi tehnologıalardy engizý, aýa men sýdyń lastanýyna jol bermeý, qaldyqtardyń kólemin azaıtý jáne energıa tıimdiligin arttyrý arqyly parnıktik gaz shyǵarymyn azaıtýǵa kúsh salý.
Búginde Eýroodaq WECOOP jobasy aıasynda Halyqaralyq jasyl tehnologıalar jáne ınvestısıalyq jobalar ortalyǵy (IGTIC) arqyly Qazaqstandaǵy antropogendik lastanýdyń kólemin qysqartyp, tıisti sektorlarǵa jasyl ınvestısıa tartý úshin tehnıkalyq kómek kórsetetinin jetkizdi.
Eýropalyq Odaqtyń Qazaqstandaǵy elshisi Sven-Olov Karlssonnyń aıtýynsha, Qazaqstan óndiris pen ónimdi tutynýdaǵy energıa tıimdiligin arttyrýǵa, jańartylǵan energıa kózderin paıdalanýǵa ıkemdelýge, sondaı-aq úzdik qoljetimdi tehnologıany engizý jáne paıdalaný arqyly parnıktik gazdar shyǵarymdaryn azaıtýǵa tolyqtaı múmkindigi bar. Máselen, elshi Qazaqstanda jel energetıkasynyń áleýeti 2030 jylǵa qaraı on ese joǵarylaıtynyn qaperge saldy. Shyn máninde, qazir elimizde kún jáne jel energıasyn óndiretin qýat jetkilikti. Eger shetel tájirıbesine súıenip, naqty jospar boıynsha jumys istesek, Qazaqstan aımaqtaǵy balamaly energetıkany damytýda tabıǵı kóshbasshyǵa aınala alady. Árıne, jasyl bızneske qarjylyq qoldaý jasalsa, prezıdent ýáde etkendeı elimiz 2060 jylǵa qaraı kómirtegi beıtaraptyǵyna qol jetkize alady dep senemiz. Sebebi, Eýroodaq Ókildigi BUU Turaqty damý maqsattaryn qoldaýshy retinde Qazaqstan jáne Ortalyq Azıa elderimen yntymaqtastyǵyn osy baǵytta arttyryp otyr.
«BUU-men tyǵyz baılanys ornatý arqyly biz Qazaqstannyń jáne Ortalyq Azıa elderiniń turaqty damýǵa degen umtylysyn únemi qoldaımyz. Osy turǵyda Ortalyq Azıa elderindegi áleýmettik-ekonomıkalyq jaǵdaıdy qadaǵalap, bilim almasýdy qamtamasyz etýge baǵyttalǵan «Turaqty damýdyń Ortalyq Azıa platformasy» óńirlik baǵdarlamasyn iske qostyq. Bul EO-tyń aımaqtyq baǵdarlamalarynyń tıimdiligin arttyrýǵa septigin tıgizedi», – dedi Eýropalyq Odaqtyń Qazaqstandaǵy elshisi Sven-Olov Karlsson.
Búginde osy yntymaqtastyqty qoldaý úshin Qorshaǵan orta jáne klımattyń ózgerýi jónindegi jumys toby (WGECC) júıeli túrde jumys isteıdi. Sondaı-aq, bul joba EO jáne TMD elderiniń qatysýymen Qorshaǵan orta jáne sý resýrstary salasyndaǵy yntymaqtastyq platformasy aıasynda júzege asyp keledi. Bul platforma 2009 jyly Italıanyń tóraǵalyǵymen qurylǵanyn aıta ketken jón.
Qazirgi ýaqytta EO-da tehnıkalyq yntymaqtastyq boıynsha jalpy somasy shamamen 100 mıllıon eýrony quraıtyn sý-azyq-túlik-energetıka qatynasynda sýdy, energıany turaqty paıdalaný jáne qorshaǵan ortaǵa degen qurmetti arttyratyn on bes aımaqtyq baǵdarlama bar. Munyń qataryna klımat, sý jáne qorshaǵan ortany qorǵaý boıynsha yntymaqtastyqty jolǵa qoıatyn bastamalardy qoldaıtyn WECOOP jobasy jáne Ortalyq Azıadaǵy sý jáne energetıka jónindegi baǵdarlamasy (CAWEP) da enedi. Sondaı-aq, jyl sońyna deıin Ortalyq Azıada turaqty energetıkalyq baılanystardy qurýǵa baǵyttalǵan jańa aımaqtyq joba (SECCA) iske qosylmaqshy. Onyń aıasynda Eýropalyq Odaqtyń ozyq tájirıbesine sáıkes, Ortalyq Azıada anaǵurlym turaqty energetıkalyq teńgerimge qol jetkizý jónindegi sharalardy ilgeriletý josparlanyp otyr.
