Jıynda Eýrazıalyq odaqtyń áleýmettik saıasaty týraly áńgime boldy. Saıasattanýshy Edýard Poletaev bul tarapta: «Odaqqa birikken elder arasynda nelikten ortaq áleýmettik keńistik qura almaı otyrmyz? Sebebi, odaqtas memleketter arasynda ekonomıkalyq teńsizdik bar. Integrasıalyq máseleler de osy teńsizdikke baılanysty kibirtiktep tur» degen pikir bildirdi.
Al «Kaspıı – Evrazıa» halyqaralyq jáne qoǵamdyq-saıası ortalyǵynyń jetekshisi Andreı Syzranovtyń aıtýynsha
ekonomıkadaǵy aıyrmashylyq máseleniń basy ǵana. Aıyrmashylyq anyǵynda óte kóp. «KSRO-nyń qulaǵanyna 25 jyl ótti. Kóp dúnıe ózgerdi. Túsinik ózgerdi. Kózqaras ózgerdi. Buǵan mentalıtettegi aıyrmashylyqty jáne qosyńyz. Iá, bir kezdegi keńestik dáýirdi, ótken dáýirdi eske túsirýge bolar. Biraq ol da kómeski tartyp barady.
Demek, qazirgi adamdardyń sanasynda jańa eýrazıalyq kózqarastaǵy túsinikti qalyptastyrý qajet. Eýrazıalyq odaqtyń áleýmettik saıasaty týraly aıtqanda eń aldymen osy máseleni tilge tıek eter edim» dedi ol.
«Astrahan – 24» telearnasynyń bas redaktory Aleksandr Vasılevtiń pikirinshe ıntegrasıamen betpe-bet kelip jatqan turǵyndar tyǵyryqqa tirelýde. Aıtalyq, ómiriniń sońyn týǵan jerinde ótkerý úshin Reseıge oralyp jatqan zeınetkerler kóp. Biraq munda kelgesin olarda eńbek ótilin rastaýǵa qatysy máseleler týyndaıdy.
Jalpy ıntegrasıaǵa ne úshin bardyq? Árıne, halyq úshin, áleýmet úshin. Olar kim mıgranttar, zeınetkerler, bıznesmender. Biraq dál qazirgi tańda ıntegrasıa olardan buryn, saıasatkerlerdi kóbirek qyzyqtyrýda.
Aıtarym osy. Aldymen áleýmettik oılaýymyz kerek. Integrasıa olardy qyzyqtyrý úshin ne jasalýy qajet? Eger ıntegrasıalyq máselelerdi sarapshylyq nemese saıası qaýymdastyq deńgeıinde qaldyryp qoısaq bul odaqtan paıda bolmaıdy» dedi ol.
Eýrazıalyq ǵylymı-zertteý ortalyǵynyń aǵa ǵylymı qyzmetkeri Lıdıa Parhomchık bul rette: «Sońǵy kezderi osy odaqqa qatysty negatıvti trendter kóbeıip ketti. Osyny kesirinen eýrazıashyldardyń sany azaıyp jatyr. Bul ásirese Armenıada erekshe baıqalyp otyr. Túsingenim bul eldiń turǵyndary ıntegrasıanyń ekonomıkalyq turǵydan alǵanda jaqsy nátıje bererine úmitteri úzile bastaǵan.
Osyǵan qatysty júrgizilgen saýalnama nátıjesine qaraǵanda, Eýrazıalyq ekonomıkalyq odaqty qoldaıtyndaryń sany sońǵy kezderi 46 paıyzǵa deıin tómendegen»
degen pikir bildirdi.
Jıynǵa qatysqandardyń arasynda saıasattanýshy Ádil Qaýkenov te boldy.
«Halyqtyń ıntegrasıadan alary ne? Shyny kerek bul saýal meni de mazalaıdy.
Aıtalyq, reseılik jańalyqtardan «Qyrǵyz mıgranttary eline rekordtyq deńgeıdegi aqsha jóneltti» degen aqparatty kóredi. Reseılik muny nemen baılanystyrady? Árıne, ıntegrasıamen.
«Integrasıanyń kesirinen bar aqshamyz syrtqa aǵyp jatyr» dep oılaıdy ol.
Dál osy sátte qazaqstandyq jańalyqtardan «temir tulparlarǵa arnalǵan «poshlınany» kóbeıtti, artynsha «Glonass» júıesin iske qosady» degen aqparatty kóredi. Ol da óz kezeginde muny ıntegrasıamen baılanystyrady. «Integrasıanyń kesirinen erteńgi kúni «Lada Granta» men «Lada Kalına» minip júrmesek boldy» dep oılaıdy ol.
Al mundaı sheshimderdi qabyldaıtyn kimder? Árıne, sheneýnikter. Biraq, olar bir saýalǵa jaýap bere almaıdy. Integrasıadan qarapaıym adam qandaı paıda kóredi? Dál osy saýalǵa kelgende olardyń aýzyna qum quıylady» dedi.
Jıyndy túıindegen ekonomıs-jýrnalıst Sergeı Domnın bylaı dedi:
«Jalpy áleýmettik baılanys týraly aıtqanda onyń quraldary bolatynyn esten shyǵarmaǵan jón. Bar másele osynda jatyr. Eń negizgi qatynas quraly til. Orys tili. Biraq, 25 jylda jaǵdaı ózgerdi. Orys tiliniń aıasy tarylyp keledi. Taryla da beredi. Buǵan kedergi keltire almaısyz.
Sebebi, bul demografıaǵa baılanysty dúnıe. Buǵan bilim salasyndaǵy túri reformalardy alyp qossańyz, orys tiliniń aıasyn tarylta túsetin dúnıeler az bolmaıdy...».
