Áńgimeni áýeli Anadoly jurtyndaǵy alasapyran tóńkeristerden bastasaq. Jalpy Túrkıadaǵy saıası ám áleýmettik turaqsyzdyqtyń jalǵasyp kele jatqanyna birneshe jyl boldy. Erdoǵan el taǵyna otyrǵan eki jylda Túrkıa bıliginde klandar shaıqasy údeı tústi. Taıyp tusyndaǵy turaqsyzdyq dep atalatyn bul kezeń sonaý Erdoǵan men Fethýllah Gúlen arasyndaǵy tartystan bastalǵan-tyn.
Sol kezdegi Premer-mınıstr Erdoǵan elde saıası reforma júrgizip, Parlamenttegi jaqtastarynyń kómegimen memleketti Prezıdenttik basqarý júıesine kóshirdi. 11-Prezıdent Ablolla Gúldiń qyzmettik merzimi aıaqtalar shende, shartty bılikti naqty bılikke aýystyrǵan Erdoǵan Túrkıa taǵyna qalaı keldi?
2014 jylǵy saılaý kezinde Abdýllah Gúldiń prezıdenttik saılaýǵa qatysýǵa múmkindigi bar edi. Al Erdoǵannyń qaıtadan premer bolýǵa múmkindigi joq-ty. Tek bılikti tolyq qolǵa alýdyń jalǵyz joly – Prezıdent bolý. Túrkıalyq basylymdardyń málimetterine súıensek, Erdoǵan óziniń maqsatyna jetý jolynda «Ata zańdy» ózgertýge de múddeli bolǵan.
Jalpy «jemqorlyq operasıasynyń» basty keıipkeri ám Erdoǵannyń Prezıdenttikke kelýiniń negizgi sebepkeri ırandyq kásipker – Reza Zarreb. Mınıstrdiń balasyna para berýshi, túrkıalyq ánshi Ebrý Gúndeshtiń kúıeýi. Keıbir derekterge súıensek, Reza Zarreb Túrkıadaǵy «Ergóneken» qylmystyq tobymen baılanysy bar tórt mınıstrdi bylyqqa batyrǵan. Keıin Erdoǵan Zarrebtiń kinásin keshirgen syńaı tanytyp, qamaýdan bosatqanda kúıeýbala AQSH-qa qashyp ketedi. Ol ózi BAQ-qa bergen suhbatynda, Erdoǵan ony óltirýdi josparlaǵanyn aıtady. Keıin Zarreb AQSH-tyń Maıamı qalasynda tutqyndalyp, 75 jylǵa abaqtyǵa kesilgen. Sarapshylardyń pikirlerinshe, bul – AQSH-tyń arnaıy jibergen agenti bolýy da yqtımal. Búginge deıin Reza Zarrab Túrkıadan ártúrli zańsyz jolmen 87 mlrd. evro shyǵarǵan. Aldymen Reseı, keıinnen Dýbaı arqyly shyǵaryp otyrǵan. Bul prokýratýranyń 1,5 jyldyq baqylaýynyń nátıjesinde belgili bolyp otyr.10 mln. evroǵa jýyǵyn Túrkıanyń «Halyq banki» arqyly aýdarǵan. Joǵaryda aıtyp ótkendeı, «Halyq banki» bastyǵy Súleıman Aslannyń úıindegi aıaqkıim qoraptarynyń ishinen tabylǵan aqsha mektep salý úshin emes, Reza Zarrabtan alynǵan para ekenin sýretter, vıdeo kórinister aıǵaqtap otyr. Mundaı oqıǵalardan keıin halyqtyń aldynda Erdoǵan úkimetiniń paraqorlyqpen ustalyp qalǵany onyń bedeline zıan keltirgeni ras. Esesine Erdoǵan 1700-ge jýyq polısıa, prokýratýra, sot qyzmetkerleriniń qyzmetin aýystyrdy. İsti júrgizgen prokýrordyń janyna óziniń adamyn qoıdy. Onymen qosa qaýly jarıalady. Eger úsh prokýrordyń bireýi kelispeı, ekeýi kelisse, is jabylady. Osylaısha Erdoǵan ózi qamaýdan bosatqan adamdar endi ózine qarsy shyǵa bastady.
Erdoǵan men Gúlen teketiresi
Bizge tolassyz jetip jatqan aqparattardyń jalpy aýany Túrkıadaǵy qazirgi turaqsyzdyqtarǵa Gúlen men Erdoǵan arasyndaǵy aıqastar sebep bolǵan.
Túrkıedegi tolqýlarǵa sebep bolǵany shet-pushpaqtap aıqyndala túsýde. Etnıkalyq túrik, keıbir derek kózderine qaraǵanda AQSH azamaty, - Gúlen Islam dinine qatysty jańa baǵyt ustanyp, jańasha aǵym bastaǵan-dúr. Gúlen ilimi qazir Túrki dúnıesinde gýlep tur. Barlyq musylman jurtynda onyń ilimi múmkindiginshe ýaǵyzdalyp, «múrıtteri» múltiksiz qyzmet etýde. Sol gýlep turǵan Gúlenge Erdoǵan tarapynan qandaıda bir qaıshylyqty kózqaras baıqalǵan. Sol-sol-aq eken, Erdoǵannyń bylyq-shylyǵy jappaı jarıa kórgen. Gúlenniń prınsıpi «Aq partıany» qoldaý emes, musylman memleketi bolǵandyqtan, halyqtyń quqyǵy qorǵalǵan, ádilettilik qaıda bolsa, sony qoldaıdy. Qaı jerde adam quqyǵy taptalsa, Úkimettiń jibergen qatelikterine Gúlen óz pikirin ashyq bildirip otyrady. Osy jeri Erdoǵanǵa qatty unamaıdy.
Al Túrkıadaǵy «Qyzmet» qoǵamdyq qoz-ǵalysyn toqtatý isi 2004 jyly qolǵa alynǵan. Túrkıadaǵy kúndik taralymy 1 mıllıonnan asatyn «Zaman» oppazısıalyq gazetinde qazirgi Prezıdent Rejep Erdoǵan, eks-Prezıdent Abdolla Gúl jáne Túrkıanyń syrtqy ister mınıstriniń qoly qoıylǵan bir japyraq qujat jarıalandy. Onda Gúlen múrıdderiniń júrgizip otyrǵan «Qyzmet» qozǵalysynyń jumysyn toqtatý týraly kelisim bolǵan.
Ekeýdiń teketiresinde Erdoǵan birneshe ret jeńiske jetti. Gúlen buny, bálkim, bile tura Erdoǵandy túsinýge tyrysty. Saıasattyń las ekenin bildi, kináni Erdoǵanǵa emes, sol kezdegi saıasatqa jabýǵa májbúr boldy.
https://www.youtube.com/watch?v=gZDzXY2KMZY
Erdoǵannyń dıktatorlyǵy
(Zaman gazetin kúshpen basyp alýdan keıingi tolqýlar)
- Rejep Erdoǵan: «Qazirgi Túrkıadaǵy bolyp jatqan oqıǵalarǵa basty sebepker — Túrkıanyń bilim júıesin damytýshy, dinı rýhanı kósemi, dál qazir AQSH-ta ómir súrip jatqan F.Gúlen»,- dedi. Gúlen buǵan qatysty lám-mım dep jaq ashpady.
- Erdoǵan qazirgi Osman ımperıasyn qulatqan ásker bıligin óz qolyna aldy.
- Túrkıanyń syrtqy saıasaty men ekonomıkasyna yqpal etip otyrǵan olıgarhtardy ózine kúshpen baǵyndyrdy.
- BAQ-tyń quzyretin shektedi.
- Ata Zańdy ózgertti.
- Jemqorlyqqa baılanysty 10 mınıstrdi aýystyrdy.
- Kúrdterge Túrkıanyń shyǵysynan avtonoımá berýge kelisti.
- Kúrdistan partıasyn quryp berdi.
- Kúndik tırajy 1 mıllıonnan asatyn «Zaman» gazetin basyp aldy.
10. «Qyzmet» qozǵalysyna tıesili eldegi iri bankterdiń aksıalaryn tartyp aldy.
Ystambuldaǵy «Zaman» gazetine jasalǵan shabýyldy Eýroodaq pen AQSH sóz bostandyǵyna jasalǵan Erdoǵannyń qylmysy dep tanydy.Túrkıalyq «Zaman» gazetiniń aǵylshyn tilindegi nusqasy – «Týdeız Zaman». Negizin 1999 jyly qalaǵan Gúlen Fethýllah edi. «Zaman» gazetine qatysty is jasyryn túrde júrgizilgen. «Bul eldegi demoktarıany joıýdyń aqyrǵy sharasy. Úkimet kópten beri oppazısıaǵa qarsy sharalar júrgizip keledi. Bul joly ashyq ásker kirgizip, redaksıany basyp aldy»,-deıdi Bas redaktor Sevgı Akarcheshm.
«Erdoǵannyń bılikke kelýine sebepker bolǵan birinshi adam Gúlen» dep jazady, Túrkıanyń BAQ kózderi.
2012 jyly «Túrik tili olımpıadalarynda» arnaıy kelip sóz sóılegen Erdoǵannyń halyqtyń aldynda Gúlenge:«Qashanǵy júre beresiz, týǵan elge kelińiz», — dep aǵynan jaryldy. Nemese «Muhıttyń ar jaǵynda biz úshin Alladan duǵa etkenderge (Gúlenge) raqmetimizdi aıtamyz», — dedi. Bul sózderdi talaıdyń qulaǵy estip, kózben kórdi.
Kezinde ózi de Gúlen múrıdi bolǵan Erdoǵan kenetten oǵan qarsy shyǵýyne ne sebep bolýy múmkin? Qorqynysh. Gúlenızm fobıasy. Erdoǵannyń negizgi qorqynyshy – Gúlen edi. Sebebi, Gúlen múrıdtteri álemdik kúshke aınaldy. Menejerliktiń úlgisin beıbit jolmen qalyptastyrýda olar Erdoǵanna ozyq edi. Ol Gúlen jańa memleket qurýy múmkin degen paıymsyz paradoksty álem nazaryna usyndy. Erdoǵannyń aıtýynsha, «Gúlenniń ıslamshyldyǵy» - parraleldi joba.
Gúlen mektepteriniń maqsaty
Búgingi jaǵdaıda din ıslamǵa qyzmet etip otyrǵan eldiń biri — Túrkıa. Sonyń ishinde ózindik orny bar Gúlenniń eńbegi zor. Ony eshkim jasyra almaıdy. Din ıslamǵa Gúlen sekildi qyzmet etip otyrǵan tulǵa saýsaqpen sanarlyqtaı edi. Islam dini ǵylym men bilimnen turatynyn eshkim teriske shyǵara almaıdy. Alaıda, álemdik nazarda aıta alatyn Islam ǵalymy nemese jańalyǵy degen aqpara tazdy-kem. Tehnologıa, nano ındýstrıa, bilim berý júıesi sekildi ǵylymdarda Islam memleketteri kenjelep keledi. Jańa tehnologıa degende Japonıa men Koreıadan asyp kete almaıdy.
Gúnenniń bilim berý júıesinde qyzmet etýiniń túpki maqsaty da – Islam dininen ozyq, ǵylym men ilimdi jetik meńgergen, álemdik deńgeıde ózderin kórsete alatyn shákirtter shyǵarý edi.
Osy maqsatta Gúlen múrıdtteri lıseıler men bilim berý mekemelerin álemniń kóptegen memleketterinde asha bastady. Sonyń biri – Qazaq-túrik lıseıleri. Mundaı lıseıler álemniń 170 memleketinde qyzmet etýde.
Mysaly, Gúlenniń shákirti bolǵan Erdoǵan bir joly arnaıy issaparmen Pákstanǵa bardy. Pákistan premer-mınıstri Erdoǵannyń aldynda Pákistan-túrik lıseılerin maqtady, jetistikterimen maqtandy, Erdoǵanǵa raqmetin aıtty. Al Erdoǵan únsiz qaldy.
Dál osy jaǵdaı Qazaqstanda da jıi qaıtalandy. Elordaǵa erekshe maqsatpen kelgen Erdoǵan Prezıdent Nazarbaevtan Qazaqstandaǵy túrik lıseılerin jabýdy bir emes, birneshe márte talap etti.
Elbasy Erdoǵanǵa qaıtarǵan jaýabynyń aýany mynaǵan saıdy: «Bul mektepter meniń mektebim. Olarmen ne isteýdi ózimiz sheshemiz». Keıbir beıresmı derekkózderine súıensek, bul áńgime Erdoǵan men Elbasynyń Túrkstandaǵy kezdesýinde órbigen.
El ishinde Gúlen dese tóbe shashtary tik turatyn toptar da az emes. Alaıda, naqty faktilersiz Gúlen shákirtteri men olardyń ashqan mektepterine orynsyz shúıligýler opa bermesi anyq. Elimizdegi lıseılerdiń brendke aınalǵandyǵyn qazaq jaqsy biledi. Demek, atalmysh mektepterge Erdoǵannyń shúıligýi óziniń bıliktik karerasyna alańdaýshylyq qana bolýy múmkin.
Erdoǵannyń aqyry
Grekıalyq sáýegeı Paısıa Svátogores nemese grekıalyq Nostradamýs osydan jıyrma bes jyl buryn Ystambuldyń qaıtadan Konstantınopol bolatyny boljaǵany týraly aqparat qazir BAQ-ta qyzý talqylanýda.
«Sender kýá bolasyńdar. Jerorta teńiziniń Túrkıaǵa tıesili bóliginen shý shaǵady. Reseı Túrkıaǵa shabýyl jasaıdy. Túrkıanyń jaqtastary teris aınalǵan soń, Reseı Ystambuldy basyp alyp, grekterge qaıtaryp beredi»,-degen.
Erdoǵannyń provokatorlyq áreketterge erik berip, Reseı ushaǵyn atyp qulatýynan keıin, grekıalyq BAQ sáýegeıdiń sózderinen sıtatalar keltire bastaǵan. Din ókilderi sáýegeılikti qoldamaǵanymen, pravoslavtyq eparhıa ókilderi grek sáýegeıiniń sózin quptaǵan.
Túıin: Qosymsha aıta keteıik, Erdoǵan Túrkıanyń jańa sáýletshisi retinde tanymal bolsa da, keıde onyń eldiń ishi men shetelderdegi minez-qulyqtary men ustanymdary saıası basshylardan kútiletin ádetten alshaq. Osyndaı minez-qulyq pen qatynas tásili saıası qoǵamtaný turǵysynan Erdoǵannyń saıası ambısıasynyń paıda bolýyna sebep boldy. Keıde Erdoǵan osmandyq pasha men sultandardyń róline enip, qazirgi Túrkıany Osman ımperıasyn jandandyrýshy retinde kórsetkisi keletin sıaqty kórinedi.
Nurgeldi Ábdiǵanıuly
Abai.kz
