Konferensıanyń kún tártibi elder arasyndaǵy yntymaqtastyqty odan ári damytýdyń ózekti máselelerine, onyń ishinde saýda jáne kólik komýnıkasıalaryn damytýdaǵy, azyq-túlik qaýipsizdigin qamtamasyz etýdegi tıimdi baılanys núktelerin anyqtaýǵa, sondaı-aq jahandyq syn-qaterlerdi sheshýge ortaq kózqarasty ázirleýge arnalǵan.
QR Prezıdenti janyndaǵy QSZI dırektory Erkin Tuqymov Ortalyq Azıa elderi arasyndaǵy naqty máseleler boıynsha yntymaqtastyqty nyǵaıtý qajettigin atap ótti.
– Táýelsizdiktiń 30 jyly ishinde elderimizdiń arasynda ortaq máselelerdi birlesip sheshýge jáne áriptestiktiń jańa joldaryn izdestirýge negizdelgen senim men ózara syılastyq atmosferasy qalyptasty.
Ortalyq Azıa elderi úshin geosaıası jáne geoekonomıkalyq syn-qaterler asa ózekti bolyp otyr. Halyqaralyq lańkestiktiń qaýipteri men syn-qaterleri, kóshi-qon jáne azyq-túlik qaýipsizdiginiń máseleleri keıinge qaldyrýǵa bolmaıtyn mańyzǵa ıe, – dedi Erkin Tuqymov.
– Aýǵanstan gýmanıtarlyq apat pen ekonomıkalyq kollaps sheginde. Shamamen 19,7 mıllıon adam, halyqtyń jartysyna jýyǵy qatty ashtyqtan zardap shegip otyr. BUU dereginshe, bul daǵdarystan shyǵý úshin shamamen 4,4 mıllıard dollar qajet, – dedi Prezıdent janyndaǵy QSZI dırektory.
Qyrǵyz Respýblıkasynyń Ulttyq strategıalyq zertteýler ınstıtýtynyń dırektory Rýstam Asızbaev óz sózinde Ortalyq Azıa elderiniń yntymaqtastyǵynyń shuǵyl qaýipterdi joıýdaǵy mańyzdylyǵyn atap ótti.
– Búgingi tańda Ortalyq Azıa elderiniń ortaq kún tártibinde óz qaýipsizdigin qamtamasyz etý máselesi birinshi kezektegi máselege aınalyp otyr. Sondaı-aq, Ortalyq Azıanyń barlyq elderi úshin azyq-túlik qaýipsizdigin qamtamasyz etý máseleleri de óte mańyzdy. Ony biz tek birlesken kúsh-jigermen ǵana sheshe alamyz. Tranzıttik baǵyttardy ártaraptandyrý máselesi de óte ótkir. Ortalyq Azıa elderine qarsy qaıtalama sanksıalardy engizý yqtımaldyǵy ekonomıkalyq daǵdarysqa ákelýi múmkin jáne bul erekshe qaýip bolyp tabylady, – dedi.
Ortalyq Azıa halyqaralyq ınstıtýtynyń dırektory Anvar Nasırov ózara is-qımyl aıasyn keńeıtýdiń ózektiligin atap ótti:
– Yntymaqtastyqtyń jańa baǵyttaryn, ásirese ekonomıkany jedeldetilgen sıfrlandyrý jáne jasyl ósimniń basymdyǵyn eskere otyryp ilgeriletý óte mańyzdy. Kólik-kommýnıkasıanyń ózara baılanysyn damytýǵa da kóńil bólý qajet. Biz barlyǵymyz muhıttarǵa tikeleı shyǵý jolynyń bolmaýyna baılanysty qıyndyqtardy bastan keshiremiz. Sondyqtan kedergilerdi alyp tastaý jáne ózara jeńildikter men preferensıalar berý óte mańyzdy, – dep Anvar Nasırov óz oıyn ortaǵa saldy.
Ózbekstan Prezıdenti janyndaǵy Strategıalyq jáne aımaqaralyq zertteýler ınstıtýty dırektorynyń orynbasary Bobýr Ýsmanov ekonomıkalyq yntymaqtastyqty keńeıtýge toqtaldy:
– Ekonomıkalarymyzdyń básekelestik artyqshylyqtaryn, olardyń birin-biri tolyqtyrýyn paıdalanyp, sonymen qatar ekonomıkalyq ósimniń draıveri bolyp tabylatyn ónerkásiptik kooperasıa jobalaryn keshendi damytý qajet. Osy maqsatta biz halyqaralyq jáne óńirlik saýda, logıstıkalyq jáne ındýstrıalyq jobalardy damytý tájirıbesin jalǵastyrýdy usynamyz, – dedi.
