– Qaıyrly kún, Aıdos aǵa! 2020 jyl siz úshin aıtýly jańalyqtarǵa toly. Júırik ýaqyt sizdi ómirdiń bıik belesi 70 jasqa alyp jetti. Sizdi jańa jasyńyzben quttyqtaı kele suhbatymyzdy bastaıyq. Balalyq shaqqa saıahat jasasaq. Bala Aıdos qandaı boldy?
– Ony endi Aıdostan suramaý kerek shyǵar. Balanyń bári – bala. Biz keıde aıtamyz «Ol bala kezden talantty edi, ol týma talant edi», – dep. Biraq ondaı eshqashan bolmaıdy. Ol – jaratylystyń zańy. Balanyń bári birdeı bolyp týady. Qazaqta mynadaı sóz bar:
Jaqsydan jaman týady,
Bir aıaq asqa alǵysyz.
Jamannan jaqsy týady,
Adam aıtsa nanǵysyz.
Bala ortaǵa baılanysty qalyptasady. Aıdalada jalǵyz bala ol jabaıy bolyp ósedi. Kóptiń arasynda ósken bala baýyrmal bolyp ósedi. Men ózimdi kópshil baýyrmal bala boldym dep aıta alamyn.
– Óner álemindegi alǵashqy qadamyńyz estrada-sırk kolejinde bastaldy. Bizge kóp syry beımálim Aıdos aǵa qandaı stýdent boldy? Stýdenttik ómirdegi qyzyqty oqıǵalarmen bólisseńiz...
– Birge bite qaınasyp júrgen stýdenttik shaqta qandaı stýdent bolǵanymdy dostarym aıta alatyn shyǵar. Syrt kóz synshy ǵoı. Ol kezde áli 17 jastamyn. Aýyldan kelgen oryssha bilmeıtin balamyn. Úlken qalany kórmegennen be, áıteýir jasyl aǵashqa toly Almaty orman sıaqty kórinetin. Adamdar ormanda ómir súredi eken dep tańyrqaı qaraıtynmyn. Oqýǵa tústim. Men oqyǵan top óte jaqsy boldy. Gúljıhan Galıevna, İlıas Omarov syndy jaqsy adamdarmen suhbattastym. Qaırat Baıbosynov, Qapash Qulysheva, Jánibek Kármenov, Luqpan Esenov, Jumaǵazy Qosanov syndy myqty ánshi-kúıshilermen zamandas boldym. Sol toptaǵylarmen tarıhta aty qalǵan «Gúlder» ansamblin jasadyq. Men kórkemsóz sheberligine óte jaqyn boldym. Áńgime oqıǵalardy, qara óleń oqyǵandy unatatynmyn. Kóptegen keshterde júrgizýshi de boldym. Muhtar Shahanovtyń óleńderin oqyǵandy unatatynmyn. Mádenıet saraıynda 3000 adamǵa konsert beretinbiz.
– Ómirińiz ónermen tyǵyz baılanysty. Ónerde ókingen kezińiz boldy ma?
– Adam jaratylysy qubylmaly. Tabıǵatqa uqsaıdy: qys pen jaz, ystyq-sýyq, aq pen qara, qýanysh pen renish bári birge júredi ǵoı. Men shalqyp keremet ómir súrdim dep aıta almaımyn. Meniń de renjigen sátterim boldy. Ol adamǵa úlken qulshynys beredi. Bári jaqsy bolǵan jerde bir nárse durys emes degen sóz. Adam asa qatty qýanyp shattanýǵa da, asa qaıǵyǵa berilip túńilýge de bolmaıdy.
– Teatr – tarıh, teatr – hram, teatr – izdenis dep edińiz. Teatrdan ózińizdi taba aldyńyz ba?
– Teatrdyń meni tabýy neǵaıbyl. Biraq men teatrdy taptym. Meniń eń úlken jeńisim – ózimdi taptym. Mysaly, ómir boıy ónerde júrip, ózin taba almaǵan ártister bar. Al oǵan jetý arman. Óziń súıgen ónerdiń qýanyshyna shattanyp, ókinishine kúıe almaý – qasiret. Men óz jumysymnan raqat alamyn.
– Sheraǵańnyń «Mádenıettiń máıegi – kitap» degen sózi bar. Ár qazaq oqýy tıis 3 kitapty atańyz.
– Men sahnada jastaıymnan ulylardy oınadym. Abaı Qunanbaev, Turar Rysqulov, Mahambet Ótemisuly, Ahmet Baıtursynov syndy tulǵalardy oqydym. Jáne olar meniń mektebim boldy. Men bul tulǵalardy oqı kele, ózime kóp dúnıe ashtym.
– Saıasat – el qamyn, adam men qoǵamdy retteýshi qural. Qazirgi saıası ahýalǵa kózqarasyńyz qalaı?
– «Sen saıasatpen aınalyspasań, saıasat senimen aınalysady» degen sóz bar. Adam jalǵyz ózi qurlyqta ómir súrmeıdi ǵoı. Sondyqtan saıasatqa jıi aralasamyz. Ásirese, akterler saıasatty myqty bilýi tıis. Seniń ár oıynyńnan halyq qaı qoǵamdy kórsetip, sol qoǵamnyń oıyn kórsetetinińdi túsinip otyrýy tıis. Eski qoǵamdy qazirgi zamanǵa ákelemiz. Bizdiń eń basty jeńisimiz – táýelsizdik. Egemendi el bolý – ol ár eldiń mańdaıyna jazyla bermegen baqyt. Biz kóptiń aldy bolmasaq ta ortasynda kele jatqan elmiz. Shúkir!
– Qoǵamda kúrmeýli máseleler jeterlik. Solardyń birazy teatr tórinde sahnalanyp júr. Siz jaryqqa shyǵarýdy arman etken týyndy bar ma?
– Prezıdentimiz Q.J. Toqaevtyń «Abaı 175 jyldyǵy» óte myqty joba. Dinge, tarıhqa, ultqa nemquraıdylyqtyń aldyn alý maqsatynda uıymdastyrylyp jatyr. Abaıdy oqý arqyly fılosofıalyq barlaý jasaýǵa bolady. Abaıdy halyqqa basqasha kórsetý, jańasha baǵytta shyǵarý oıda bar.
– Jaqsy akter, tanymal ártis, úıde ákesiz! Urpaq tárbıesinde siz qandaı qaǵıdalardy ustanasyz?
– Abaıǵa Qunanbaıdyń aıtqan ósıetterin oqyp óstik. Meniń balalaryma jıi aıtatyn aqylym: «Elińe ıe bol! Tilińe ıe bol! Jerińe ıe bol! Dinińe ıe bol!»
– Bala Aıdostyń barlyq armandary oryndaldy ma?
– Adam eshqashan toımaıdy ǵoı. Jaqsy bir nárseni kórse qaıta kórgisi keledi. Biraq Allaǵa shúkir, táýbá!
– Jolyńyzdy qýyp, óner tabaldyryǵyn attaıyn dep jatqan jas býynǵa aıtar keńesińiz?
– Qazaq patrıottyq seziminen aıyrylyp barady. Ózge elde oqyma demeımin. Oqy, izden! Biraq sol bilimińdi elińe ákel, elińdi kógert! Japondar bizsiz de japon! Amerıkalyqtar bizsiz de amerıkan. Qazaǵyńdy kóterý – qasıet. Eldi kóterý paryzymyz!
– Ýaqytyńyzdy bólip, suhbat bergenińizge kóp raqmet!
Tólebaı TAŃSAMAL
Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ jýrnalısıka
fakúltetiniń 4-kýrs stýdenti
