Qulannan shyqqan qulager

Eldos Smetov – 1992 jyly Jambyl oblysy, Qulan aýdanynda dúnıege kelgen. Bul óńirde kezinde álemge tanymal bolǵan aǵaıyndy Vladımır men Vıtalıı Klıchkolar týyp-ósken. Ózimizdiń Ermahan Ybyraıymov, Islam Baıramýkov, Aqjúrek Tańatarovtar týyp ósken. Osyndaı qasıetti jerde dúnıege esigin ashqan Eldostyń osal bolýy múmkin emes edi.


Alǵash kúres zalyna Baqbergen jáne Jandos aǵalarymen birge erip barady. Bul kezde onyń jasy bar-joǵy beste edi. Soǵan qaramastan úlkenderdiń jasaǵan jattyǵýyn aına-qatesiz jasap, bapkerlerdiń kózine túsedi. Bapker Ahmet Jumaǵulov bala Eldostyń boıyndaǵy talantty baıqaıdy. Keıinnen kúresti jalǵastyrǵan Baqbergen men Jandos emes, Eldos boldy. Bolashaq álem chempıonynyń sporttaǵy qadamy osylaısha bastalyp edi.

Qazaqtyń dástúrli ánderin jaqsy kóredi
Eldostyń sporttaǵy jetistigi sport jankúıerlerine jaqsy tanys. Al onyń mýzykadan da quralaqan emes ekenin eshkim bile bermeıdi. Osy ýaqytqa deıin kóptegen án baıqaýlaryna qatysqan. Óziniń aıtýynsha, qazaqtyń dástúrli ánderin jaqsy kóredi eken. Ony jaqsy tanıtyndar Eldostyń daýysy zor ekenin tamsanyp aıtady. Jalpy, Smetovter áýleti ónerge jaqyn kórinedi. Aǵasy Baqbergen de bir kisideı daýysy bar ánshi deıdi.

Marokkodaǵy altyny – jetistikteriniń bastaýy

Eldosqa ósý úshin Astana nemese Almatydaǵy sport mektepteriniń birine oqýǵa túsýge týra keledi. Áýeli Astanadaǵy Qajymuqan Muńaıtpasov atyndaǵy daryndy balalarǵa arnalǵan respýblıkalyq mektep-ınternatynda eki jyl tálim aldy. Biraq ol kezde nátıjesi asa máz bolmady. Jeke bapkeri Ahmet Jumaǵulov Almatyǵa aýysýǵa keńes beredi. Smetov bapkeriniń aqylyn tyndap, bul usynysqa kelisedi. Alataý baýraıynda Kárken Ahmetov atyndaǵy daryndy balalarǵa arnalǵan sport mektebinde Ǵalymjan Jylkeldıevtiń qolastynda jattyǵady. Birneshe jyl boıy tipti respýblıkalyq chempıonatty uta almaı júrgen balanyń baǵy jana bastaıdy. Ǵalymjan aǵasy ekeýi buryn-sondy qazaq balýandarynyń qolynan kelmegen jetistikterge qol jetkizedi. Aldymen 2010 jyly Marokkoda ótken jasóspirimder arasyndaǵy álem chempıonatynda top jarady. Kelesi jyly Ábý-Dabıde jastar arasyndaǵy álem birinshiliginde júldege iligedi.



Ulttyq quramaǵa Ermek Imambekov bas bapker bolyp taǵaıyndalǵan soń, Smetovke qurama esigi ashylady. Jıi-jıi mártebeli halyqaralyq jarystarǵa qatysa bastaıdy. Eýropa ashyq kýbogi, gran-prı jarystary, grand-slam týrnırlerinde júldege iligip júrdi.

«Ol ýádesinde turdy»

2014 jyly Inchhonda ótken jazǵy Azıa oıyndaryna Eldospen birge bardyq. Buǵan deıin dzúdoshylarymyz Azıa oıyndarynda talaı ret júldege ilikken edi. Alaıda, chempıon bolý baqyty eshkimge buıyrmapty. Sol olqylyqtyń ornyn toltyrý Smetovtiń mańdaıyna jazylǵan eken.

Jerebe boıynsha 1/8 fınalda tájikstandyq Kabatýllo Amınovpen kezdesti. Bul jerde tájik balýany jerlesimizge qarsy qaýqar kórsete almady. Shırek fınalda Smetov Gonkongten kelgen Iý Kın Tıngti taza jeńdi. Aldymen tóreshi bazarı, odan soń ıppondy kórsetti. Esep 110:0 boldy. Fınalǵa beriletin joldamany dzúdonyń otany sanalatyn Japonıa ókilimen sarapqa saldy. Alaıda Torý Shıshımede qazaq sportshysynyń myqtylyǵyn moıyndady.



Al fınaldyń jóni bólek boldy. Qarsylasy – Boldbaatar Ganbat. Zal toly mońǵol jankúıerleri. Bir aı buryn Chelábide álem chempıony atanǵan Ganbattyń ataǵy jer jaryp turǵan kez edi. 60 kelide birazyn jaıpap júrgen ákki balýan. Biraq qazaqtyń Eldosy Inchhondaǵy altynnyń ıesi kim bolatynyn fınalda dáleldedi. Smetov tatamıge shyqqannan-aq onyń kózinen ot-jalyndy baıqadyq. Jeńiske degen jigeri boldy. Sol maqsatyna jetti. 20 sekýnd boıy mońǵoldy tyrp etkizbeı ustaǵan jerlesimiz Azıa chempıony atandy.
Fınaldan keıin jeke bapkeri Ǵalymjan Jylqyshıevpen tildestik. «Boldbaatar Ganbatpen buryn kezdesti me?»degen saýal tastadym.

«Gambat ekeýi alǵash ret Túmen jerinde beldesken edi. Sol joly mońǵol utyp ketti. Ol kezde Eldostyń salmaǵy, kúshi bári-bári azdaý boldy. Gambatpen taǵy kezdesýimiz múmkin ekenin bilip, qosymsha jattyǵýlar jasap, taktıkalyq turǵydan daıyndyq júrgizdik. Ásirese, qolyna kóp kúsh jınady. Ózi de jeńiske jetetine senimdi boldy. «Aǵa osy joly chempıon bolamyn. Qazaqtyń týyn jelbiretip, ánuranyn oryndatamyn», – dep sóz berip edi. Sol ýádásinde turdy», – deıdi jeke bapkeri.

Dzúdo kúresinen qazaqtan shyqqan tuńǵysh álem chempıony

Al byltyr tuńǵysh ret Astana tórinde ótken (24-30 tamyz, 2015) álem chempıonatynda top jardy. Jarystyń alǵashqy kúninde-aq eki oǵlanymyz fınalda óner kórsetip, bir altyn, bir kúmisti oljalaǵan bolatyn. Eldos alǵashqy aınalymda fınlándıalyq dzúdoshy Iýhe Reınvaldy shıdo arqyly jeńdi. Odan keıin Saýd Arabıasynyń balýany Majrachı Eısany jarystan yǵystyrdy. Úshinshi aınalymda meksıkalyq Kastıllo Nabordyń osal tusyn tapty. Shırek fınalda Dıorbek Ýrozbaevty qapy qaldyrdy. Jartylaı fınalda osyǵan deıin alynbas qamal bolyp kelgen japon Shıshıme Torýdy aýyrtý ádisimen utty. Dál osy Torýdan Eldos Azıa chempıonatynda jeńilgen edi. Bul joly sol ketken eseniń qarymtasyn qaıtardy.


Al fınalda ony basqa emes, qazaqstandyq Rýstam Ybraev kútip turdy. Aqtóbe óńiriniń týmasy da fınalǵa deıin talaı myqtyny úıine qaıtarǵan edi. Ásirese 1/8 fınalda ataqty grýzın balýany, álem chempıonatynyń júldegeri grýzıalyq Amıran Papınashvılı jartylaı fınalda byltyrǵy álem chempıony mońǵoldyń baǵyna týǵan Ganbat Boldbaatardy jeńýimen jankúıerlerdiń mahabbatyna bólendi. Fınalda ekeýi de saq qımyldady. Tek sál báseńdik tanytqan úshin Rýstamǵa tóreshi shıdo berdi. Osynyń arqasynda Eldos Smetov dzúdo kúresinen qazaqtan shyqqan tuńǵysh álem chempıony atandy!

Tashkenttegi tarıhı jeńis

Kóktemde Ózbekstan astanasy Tashkentte Azıa chempıony atanyp, qorjynyn taǵy bir altynmen tolyqtyrǵan bolatyn. Eldos alǵashqy kezdesýde vetnamdyq Tong Nhat Húnnan basym tússe, shırek fınalda ońtústikkoreıalyq Chan Ón Kımdi utty. Al jartylaı fınalda japonıa Osıma Iýmany ıpponǵa túsirdi. Fınalda tatamı ıesi ózbek Dıorbek Orozbaevty aýyrtý ádisimen san soqtyryp ketti.



Fınaldyq kezdesý asa tartysty ótti. Qarsylasy ózbektiń óte talantty balýany Dıorbek Orozbaev boldy. Ekeýi buǵan deıin úsh ret kezdesken. Sońǵy ret Astanadaǵy álem chempıonatynyń shırek fınalynda. Barlyǵynda jerlesimizdiń joly bolǵan. Dıorbek óz jerinde ótip jatqan chempıonatta namysty qoldan bermeýge tyrysty. Onyń ústine ózbek jankúıerleriniń de qoldaýy erekshe boldy. Tóreshi Eldosqa sylbyr kúreskeni úshin qatarynan úsh shıdo berdi. Dıorbek jeńiske degen múmkindigi joǵary bolyp turǵan. Biraq Smetov sońǵy mınýttarda qarsylastyń osal tusyn taýyp ketti. Óziniń oń jambasyna keletin aýyrtý ádisimen qarsylasynan jeńisti julyp aldy.

Rıodaǵy kúmis

Aldymen Lıvıadan kelgen Elkabısa Mohamed Elhadıdy jeńdi. Odan keıin brıtandyq balýan Eshlı Makkenzıdi qapy qaldyrdy. Sosyn ózine jaqsy tanys ózbek dzúdoshysy Dıorbek Ýrazbaevty utty. Al jartylaı fınalda ázirbaıjandyq Orhan Safarovtan basym tústi. Fınalda reseılik Beslan Mýdranovpen jolyqty. Fınaldyq beldesý asa tartysty ótti. Ekeýi sońyna deıin bir-bir aldyrmady. Tek sońǵy sátte qarsylasyn aıaǵyn berip qoıǵan jerlesimiz ıpponǵa túsip qaldy. Nátıjesinde Olımpıada oıyndarynyń kúmis júldegeri atandy.

«Biz altyn ıelenemiz dep oıladyq. Eldosqa sondaı maqsat qoıǵan bolatynbyz. Biraq ekinshi boldyq, elimizdi qýanttyq. Meniń oıymsha, fınalǵa shyqqanymyzdy estip, bárimiz qýanyp, aqtyq saıysta Eldos emosıasyn ustaı almady», - dedi ulttyq quramanyń bas bapkeri Ermek Imambekov «Habar» agenttigine bergen suhbatynda.

Tokıoda kúmis júldeni altynǵa aınaldyrýǵa bar kúshimdi salamyn

«Aqtyq synǵa deıingi beldesýlerim qıyn boldy. Biraq, ózimniń qalaı jeńiske jetkenimdi túsinbedim. Barlyǵy Allanyń qalaýymen boldy. Rıo jerinde kóńil-kúıim keremet. Kúmis júldege de shúkirlik. Eshqandaı ókinish joq. Bul saıys maǵan úlken sabaq boldy. Buıyrsa, kelesi Olımpıada oıyndarynda osy kúmis júldeni altynǵa aınaldyrýǵa bar kúshimdi salamyn. Mańyzdysy nıet pen senim bar. Halqym úshin, jankúıerlerim úshin aıanbaı eńbek etýge daıynmyn», - dedi álem chempıony.

Bek Tóleýov, "Baq.kz"