2025 jylǵy 1 shildeden bastap Qazaqstan boıynsha eski jartylaı vagondardy paıdalaný merzimin uzartýǵa tyıym salǵan qujat kúshine enýi tıis bolǵan eken. Biraq, atalǵan qaýly belgisiz sebeptermen áli qoldanysqa enbepti. Osyny shuqı kórsetip, másele kótergen Energy Monitor Telegram arnasynyń avtory Nurlan Jumaǵulov joǵarydaǵy bylyq-shylyqqa kóptiń nazaryn aýdarady, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Ol ýtıl alymdy alǵash engizgen kezdegi basty maqsatty eske salady.
"Eski-qusqyny elge kirgizbeý jol qaýipsizdigi men otandyq avtotransport ónerkásibin qoldaýǵa sep bolady destik emes pe? Al endi ne boldy? Kólik demekshi, onyń túr-túri bar. Sonyń biri – temirjolmen júıtkıtin vagondar men jartylaı vagondar. Olardyń jaramdylyq merzimi – 22 jyl. Vagondar óndirisin damytý úshin jekeniń ǵana emes, memlekettiń de qarajaty salynǵan. Búgingi tańda vagondar jasap shyǵaratyn birqatar kásiporyndar bar: KVK, ZIKSTO (memlekettik qarjylandyrý), SMZ, AVSZ (memlekettik qatysýynsyz ashylǵan jańa zaýyt). Olardyń barlyǵy eski vagondardy jańasyna aýystyramyz dep kútken. Biraq, olar qaıdan bilsin, Qazaqstanda erejeler kútpegen jerden ózgerýi múmkin ekenin. Jańa talaptyń kúshine enýine qarsylyq tanytýshylar kim deısizder me? Osyǵan deıin vagondar parkin jańartpaı paıda taýyp kelgen jekemenshik vagon operatorlary", - deıdi maman.
Bul rette Jumaǵulov aýzyn aıǵa bilegen ERG-dy mysalǵa keltiredi.
"Kompanıa saıtynda parkte 11 myń vagon bar (kompanıa shıkizatty óz qajettilikteri úshin tasymaldaıdy) dep kórsetilgen. Bir sózben aıtqanda, kompanıadaǵy 40% úles Qazaqstanǵa tıesili. Al qazir kompanıa burynǵydaı paıda taýyp jatqan joq. Jyl saıynǵy mıllıardtap keletin tabys sonda qaıda ketti? Nelikten kompanıa óziniń vagon parkin jańartpaıdy? Nelikten Qazaqstannyń ERG-degi óz úlesinen qansha dıvıdend alǵanyn kórsetetin bir de bir qujat joq? Osydan kelip: "ERG aksıonerleri Jumanǵarın men Takıevten (ERG Dırektorlar keńesiniń quramyna kiredi) atalǵan tyıym merzimin uzartýdy surap otyr" degen pikir ózdiginen kóz aldymyzda kes-kesteıdi. Óıtpese ERG olardyń dıvıdendin qysqartyp tastaýy múmkin. Aıta berse, osyndaı mysal kóp. Bastysy, bul arada qaýipsizdikten góri tabys áldeqaıda mańyzdyraq bolyp tur ǵoı", - deıdi sarapshy.
Ol muny túsiný úshin asa bir aqyldyń da qajeti joq ekenin aıtady.
"Jeke múddelerdi lobbıleý saldary, birinshiden, temirjol jelilerindegi apattardyń yqtımaldyǵyn arttyrady, ekinshiden, zaýyttar tapsyryssyz qalady, bul óz kezeginde jumysshylar sanyn qysqartýǵa ákelip soǵady, úshinshiden, Reseıdiń eki-qusqysy Qazaqstanǵa lap qoıady, eń aqyrynda mundaı sheshim elimizdiń ınvestısıalyq tartymdylyǵyna selkeý túsiredi. Memlekettik saıasat ózgermeli bolsa, ondaı jerge kim aqshasyn quıǵysy keledi deısiz? Aıtqandaı, Shymkent MÓZ-in bolashaqta keńeıte túsý úshin munaı ónimderin tasymaldaıtyn qubyrlar (benzın, dızel otyny) salýǵa qarsy astyrtyn is-qımyl júrip jatyr dep estidik, óıtkeni mundaıda jekemenshik ıeleri janar-jaǵarmaı tasymaldaý kezinde naryqtaǵy úlesin (dálirek aıtqanda paıdany) joǵaltýy múmkin ǵoı. Sondyqtan jańa kólik mınıstri jekemenshik vagon operatorlarynyń emes, el ekonomıkasynyń paıdasyna saı durys sheshim qabyldaıdy dep úmittenemiz", dep óz sózin qorytyndylaıdy Nurlan Jumaǵulov.
Buǵan deıin Teńiz ken ornynda gaz separasıalaý keshenin ıtalándyq Tecnimont S. p.a. kompanıasy men lıvandyq Consolidated Contractors International Company-dy qamtıtyn konsorsıým salǵaly jatqanyn jazǵanbyz. Bul elimiz úshin biregeı joba, óıtkeni Qazaqstanda mundaı kólemdegi keshen buryn bolmaǵan.
