– Ótkende Elbasy Másimovten Jer komısıasynyń jumys nátıjesin surady. Atqarylǵan jumys boıynsha nátıje bar dep aıtýǵa bola ma? Álde áli de bolsa talqylaýlardan aspaı otyrmyz ba?
Osy ýaqytqa deıin komısıasynyń 8 otyrysy ótipti. 8 otyrystyń árqaısysy tórt-bes saǵattan kem ótken joq. Árıne, kóptegen máseleler kóterildi. Emosıaǵa berilgen kezimiz de az emes. Buǵantańqalýǵa bolmas. Anyǵynda, pikirtalas degenimiz osy.
Eń bastysy,
áý basta bıliktiń ustanymyn jaqtap shyqqan komısıa quramyndaǵy azamattardyń kópshiligi qazirgi kúni pikirin ózgertken.
Búginde olar ulttyq turǵydaǵy oılaryn aıtyp jatyr. Komısıanyń sońǵy otyrysyndaǵy Sabılánovtyń sózi soǵan dálel.
«Komısıa otyrysynyń aıasynda ózimniń okrýgimniń 27 aýylynyń azamattarymen kezdestim. Meniń jerge qatysty ustanymym osy azamattardyń pikirimen úndes» dedi ol.
Bylaısha aıtqanda, komısıa quramyndaǵy azamattardyń kópshiligi óziniń oı júıesin, saıası ustanymdaryn belgili bir evolúsıaǵa túsirip jatyr. Bul jaman emes. Halyqtyń pikirimen sanasqandyqtyń belgisi.
– Al ekinshisi she?
– Ekinshi másele, jerdiń jaıyn bizden jaqsy biletin kásipkerler:
«jerdi 49 jylǵa jalǵa berý» týraly eski zańdy qaldyra bergen durys edi. Bılik bolsa, Jer kodeksine moratorıı jarıalap tastady. Bul mal sharýashylyǵymen aınalysyp júrgen bizderge kádimgideı qıyndyq týǵyzyp otyr» deıdi.
Mine, osy máseleni erterek sheshýdi qolǵa alý qajet.
Jalpy komısıanyń otyrystary qazirden-aq nátıje berip jatyr dep aıta alamyn. Bulardyń ishinde «Jaıylym týraly», «Jerdiń qunarlylyǵyn arttyrý» týraly qujattar daıyndadyq.
– Budan buryn Jer komısıasynyń jumysyndaǵy keıbir kemshilikterdi synǵa alǵan edińiz…
Bul ári syn, ári usynys bolatyn. Múmkindiginshe, komısıadaǵy tórt jumys tobynyń ornyna, bir jumys tobyn quryp Jer kodeksi týraly zańnyń jańa normalaryn qaǵazǵa túsirý jumysyna kirisý kerek degenmin.
Sosyn biz barlyq óńirdi aralap shyǵýǵa tıispiz. Ol jaqtaǵy halyqtyń oı-pikirin tyńdaýǵa mindettimiz. Osyny tezdetý kerek.
– Jer komısıasy shyǵaratyn sheshimniń zańdyq kúshi bola ma osy?
– Birden aıtaıyn komısıa zań qabyldaı almaıdy. Onyń mundaı kúshi, ıaǵnı, quzyreti joq. Biraq, Prezıdenttiń tapsyrmasymen qurylǵannan keıin, komısıanyń zań jobasyn ázirleıtin ókileti bar. Bylaısha aıtqanda, jer daýyna qatysty naqty-naqty usynystardy Parlamentke ustatamyz.
– Bul belgili boldy. Biraq, komısıasynyń usynystar bılik eskeredi, qabyldaıdy degen senim bar ma?
– Komısıa jumysynyń qorytyndysyndaǵy eń negizgi másele osy: biz ázirlegen usynysty Úkimet pen Parlamenttiń qabyldaýy nemese qabyldamaýynda jatyr.
– Bılikke senbeıtin azamattar kóp. Olar: «Jer komısıasynyń sheshimi túkke jaramaıdy. Munyń bári ánsheıin qýyrshaq spektakli», — deıdi olar. Buǵan ne deısiz?
– Mundaı pikirlerdi áleýmettik jelilerden kúndi oqyp júrmiz ǵoı. Kóńilge qonymdy oı-pikirlerdiń kópshiligin komısıa múshelerine jetkizýge tyrysamyz. Biraq, álgindeı azamattardyń pikiri durys eken dep, barlyq jerge tyqpalaýǵa bolmaıdy. Sebebi, búgin-erteń jer máselesin sheship tastasaq ta, tabıǵatynda eshkim de, eshteńeni de unatpaıtyn azamattar bar. Olar synaý úshin synaıdy. Qazirgi Úkimettiń tirshiligin kórip, túńiletin olardy da túsinýge bolady, bir jaǵynan.
Degenmen Úkimette otyrǵan azamattardyń barlyǵyn qazaqtyń jaýy dep aıtýǵa bolmaıdy. Bılik halyqtyń pikirin tyńdap, bir sheshimge kelýge nıet tanytyp otyr. Aıtalyq,
«jer sheteldikterge satylmasyn, jalǵa berilmesin» degen máselede bılik buqaranyń sózine qulaq asqan sıaqty.
Óz basym solaı oılaımyn.
– «Jer satylmasyn, sheteldikterge jalǵa berilmesin» dep alańǵa shyqqan Maks Boqaev pen Talǵat Aıan túrmede otyr. Bulardyń ári qaraıǵy taǵdyry ne bolady?
– Bul máseleni Jer komısıasynyń ár otyrysynda aıtýdaıyn aıtyp jatyrmyz. Bulardy sotqa deıingi ýaqytta úılerine jiberýi qajet degen másele kóterdik.Talǵat pen Maks týraly aıtqanda, bularǵa uqsas qylmystyq ister Almatyda, Qyzylordada jáne basqa da aımaqtarda qozǵalǵan. Ol jaqtaǵy qýdalanǵan, túrmege qamalǵan azamattarǵa da dál osylarǵa uqsas aıyp taǵylǵan bolatyn.
Jalpy bılik oılanýy kerek. Bul jerde eshkimniń basy jarylyp, kózi shyqqan joq. Bireýdiń múlki búlindi me? Joq. Qalanyń tas-talqany shyqty ma? Bul taza saıası aksıa boldy. Ári mádenıetti túrde ótti. Halyq jınaldy. Pikirin aıtty. Tarap ketti.
Bılik osynyń bárin eskerip Talǵat Aıan men Maks Boqaevty saıası prosestiń qurbany qylmaı, durys sheshim qabyldaýy kerek.
Olar qylmys jasaǵan joq.
