2025 jyl – «Jumysshy mamandyqtary jyly» dep jarıalanǵany barshaǵa málim. Bul bastama eńbekqorlyq pen kásibı maman qalyptastyrý ıdeıasyn dáripteıdi. Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev bul sheshimdi qabyldaý barysynda: «Tehnıkalyq jáne kásiptik bilim berý júıesin reformalaý qajet. Jumysshy mamandyqtaryn dáripteý arqyly biz qoǵamda eńbekqorlyq pen kásibılik ıdeıalaryn nasıhattaımyz», – degen bolatyn.
Bıyl memlekettik tapsyrys 10 myń orynǵa ulǵaıyp, onyń 65%-y tehnıkalyq mamandyqtarǵa bólindi. Osy oraıda mektep túlekterin bilikti maman retinde qalyptastyrýda kásiptik bilim beretin oqý oryndarynyń mańyzy zor. 55 jyldan beri jumysshy mamandar daıarlap kele jatqan Almaty qurylys-tehnıkalyq kolejiniń dırektory Bekturǵan Ahmetovpen suhbattasýdyń sáti tústi.
Jumysshy mamandyqtaryn damytýdaǵy jańashyldyqtar
– Bekturǵan Sultanǵalıuly, bıyl jumysshy mamandyqtarǵa basymdyq berilýde. Kolejde qandaı ózgerister engizilýde?
– Úkimet Jumysshy mamandyqtarynyń jylyna arnalǵan respýblıkalyq jospardy bekitti. Sondaı-aq 2025–2027 jyldarǵa arnalǵan kásiptik-tehnıkalyq bilim berýdi transformasıalaý Jol kartasy qabyldandy.
Jospar 7 negizgi baǵyt pen 70 is-sharany qamtıdy. Onyń ishinde:
- Jańa mamandyqtar atlasyn ázirleý;
- Kásiptik baǵdar berý tujyrymdamasyn iske asyrý;
- Tehnıkalyq bilim berý sapasyn arttyrý;
- Jumysshy mamandyqtarynyń bedelin kóterý;
- Eńbek quqyqtaryn qorǵaý jáne sapaly jumys oryndaryn ashý.
Kópten kútken jańalyqtardyń biri – 2025 jyldan bastap jan basyna shaqqandaǵy qarjylandyrý mólsheri ulǵaıady. Bir stýdentti daıarlaýǵa buryn 437 myń teńge bólinse, endi ol 912 myń teńgege deıin artady. Sonymen qatar, stýdentterdiń shákirtaqysy da eki esege ulǵaıdy.
Kolejimizdiń ujymy eńbek naryǵyna qajetti kásibı mamandar daıarlaýǵa bar kúsh-jigerin salyp keledi. Teorıalyq jáne praktıkalyq bilimdi tıimdi úılestirý arqyly dýaldy oqytý júıesin damytyp jatyrmyz.
Zamanaýı bilim berý jáne materıaldyq baza
– Stýdentterdi kásibı maman retinde qalyptastyrýda qandaı baǵyttarǵa nazar aýdarasyzdar?
– Árbir kúni ózgeriske toly búgingi jaýapty kezeńde zamana kóshinen qalyp qoımaı jas urpaqty bilimdi etip tárbıeleý zor jaýapkershilikti talap etedi. Ol úshin úzdiksiz izdený, bilimdi únemi jetildirip otyrý qajet. Zamanaýı bilim alý ol qazirgi tańda ózekti máselelerdiń biri bolyp sanalady. Jumysshy mamandyqtarynyń bedelin kóterýdegi 55 jyldyq tarıhy bar Almaty qurylys-tehnıkalyq koleji ekonomıkanyń qurylys, jıhaz, energetıka, kólik salalarynda bilikti mamandardy daıarlaýda jáne qaıta daıarlaýda bilim berý qyzmetterin sapaly usynyp keledi. Inovasıalyq baǵyttarǵa basa kóńil bólý arqyly bilim berýdiń joǵary sapasyn qamtamasyz etýde.
Kolej 1969 jyly qurylys mamandyqtary boıynsha jumysshylardy daıarlaý maqsatynda qurylǵan. Qazirgi tańda 8 mamandyq boıynsha daıarlaımyz, atap aıtsaq, avtomobıl kóligine tehnıkalyq qyzmet kórsetý, jóndeý jáne paıdalaný, ǵımarattar men qurylystardy salý jáne paıdalaný, jıhaz óndirisi, turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyq obektileriniń ınjenerlik júıelerin montajdaý jáne paıdalaný, elektromehanıkalyq jabdyqtarǵa tehnıkalyq qyzmet kórsetý, jóndeý jáne paıdalaný, dánekerleý isi, jyljymaıtyn múlikti basqarý jáne arhıtektýra.
Kásibı maman tárbıeleýde negizgi basymdyqtarǵa toqtalsaq, sapaly bilim beretin pedagogıkalyq kadr, zamanaýı sheberhanalar, áleýmettik seriktester men jumys berýshilermen tyǵyz baılanys ornatylǵan. Kolej bazasynda sheberhanalar ár mamandyqty tereń ıgerý úshin barlyq jaǵynan qamtamasyz etilgen. Oqý orny teorıalyq bilimdi 60% praktıkalyq oqytýmen tıimdi úılestire otyryp, dýaldy oqytýdy belsendi túrde damytady. Osy tásildiń arqasynda bizdiń stýdentter qajetti kásibı daǵdylardy ıgerip, eńbek naryǵynda básekege qabilettiligin arttyrady. Áleýmettik seriktestiktermen tyǵyz qarym-qatynas ornata otyryp, ınvestısıa ákelý arqyly kolejiń materıaldyq-tehnıkalyq bazasyn nyǵaıtýda jumys úzdiksiz júrgizilýde.
Orta kásibı bilimniń artyqshylyqtary
– Jas mamandardy daıarlaýda kolejder men joǵary oqý oryndarynyń ereksheligi qandaı?
– Mamandardy daıarlaýda joǵary oqý oryndaryna qaraǵanda orta kásibı bilim berýdiń birqatar erekshelikteri bar. Biraq, orta arnaıy bilim alý odan artyq bolmasa, esh kem emes. Atap aıtar bolsaq, bizdiń stýdentter 9 synyptan soń bilim alýǵa keledi. 1-kýrsta teorıalyq sabaq pen praktıkalyq sabaq qatar júredi. Kolejde 3 jyl oqýdan keıin jasóspirimniń naqty mamandyǵy bolady, ıaǵnı ol belgili bir salada jumys isteý úshin qajetti bilimder men daǵdylardy tolyq meńgeredi. Sonymen qatar, respýblıkalyq, halyqaralyq chempıonattarda boı kórsetip, ózderin kásibı maman retinde daıyndaıdy.
Mysaly, jyl saıyn stýdentterimiz WorldSkills bedeldi kásibı jarystarynda joǵary nátıje kórsetip, túrli quzyretter boıynsha júldeli oryndardy ıelenedi. Ótken jyly «WorldSkills Kazakhstan 2024» IX Respýblıkalyq chempıonatyna qatysyp stýdentterimiz altyn, kúmis, qola jáne medalón alyp tolyq komplekt jınady. «WorldSkills» álemdik chempıonatynda Qazaqstan Respýblıkasy atynan óner kórsetken maqtanyshtarymyz bar. Olar AQSH-tyń Klıvlend qalasynda «Dánekerleý isi» quzyrettiligi, Germanıanyń Lar qalasynda «Santehnıka jáne jylytý» quzyrettilikteri boıynsha óner kórsetip, álemniń 10 úzdik sheberleriniń qataryna kirdi. Búgingi kúnde óz tańdaýlaryn jasap qalaǵan jumys oryndarynda qyzmet etýde.
Polshada ótken halyqaralyq «EuroSkills Gdansk 2023» chempıonatynda kolejimizdiń stýdentteri eki quzyrettilik boıynsha óz sheberlikterin kórsetti.
Fransıada ótken 47-shi WorldSkills Lyon-2024 álemdik kásibı sheberlik chempıonatynyń «Qurǵaq qurylys jáne sylaq jumystary" quzyrettiligi boıynsha "ÚZDİK MEDALÓN" ıegeri 4 kýrs stýdentimiz – Popov Mıhaıl atandy.
– Stýdentterdi oqý bitirgen soń jumyspen qamtý jaǵy qalaı bolyp jatyr?
– Tájirıbeden ótý barysynda stýdentterimiz óndiris oryndarynda jaqsy kózge túsip, kóp jaǵdaıda sol kásiporynda jumyspen qamtamasyz etiledi. Almaty qurylys-tehnıkalyq kolejiniń túlekteri barlyq mamandyqtar boıynsha eńbek naryǵynda básekege qabiletti jáne suranysqa ıe. Germanıanyń Lar qalasynda «Santehnıka jáne jylytý» quzyrettiligi boıynsha ótken Álem chempıonatynyń qatysýshylary Galıev Rıshad jáne Ablıkımov Rasýl qazir iri kompanıada tehnıkalyq maman laýazymynda tabysty eńbek etýde. «Dánekerleý isi» mamandyǵy boıynsha kolejdi bitirgen birqatar túlekterimiz Germanıanyń Qazaqstandaǵy «Krones» kompanıasynda jumys isteıdi. Osyndaı mysaldar óte kóp.
– Zaman aǵymyna saı dep qandaı mamandyqtardy atar edińiz?
– Zaman men ǵalamnyń túrlenýine baılanysty túrli mamandyqtar qatary bar. Búginde kásiptik-tehnıkalyq baǵyttaǵy mamandyqtar úlken suranysqa ıe. Mysalǵa alsaq, kez kelgen memlekettiń qurylys salasyna qarap, onyń damýyna baǵa berýge bolady. Jyldar ǵana emes, ǵasyrlar boıy adamzatpen birge jasasyp kele jatqan nysandar, ǵımarattar bar. Solardyń árqaısysynda qurylysshylardyń, dánekerleýshilerdiń, tehnıkalyq mamandardyń, arhıtektorlardyń qoltańbasy qalǵan. Bıikpen talasqan záýlim saraılardyń kirpishin qalap, halyqtyń áleýmettik turmysyn jaqsartýǵa súbeli úles qosyp júrgen qurylys salasynyń mamandaryn qashanda zaman aǵymyna saı dep ataýǵa bolady.
– Balanyń qabileti men ıkemine qaraı kásip tańdaýdyń mańyzdylyǵy qandaı?
– Ár balanyń qabileti men qyzyǵýshylyǵyna sáıkes mamandyq tańdaý óte mańyzdy. Joǵary bilim alýǵa umtylys durys bolǵanymen, eńbekqorlyq pen naqty kásibı daǵdylardy ıgerý de baǵalanýy kerek. Orta kásibı bilimniń artyqshylyqtaryn túsiný – qoǵam úshin mańyzdy. Ár ata-ana balamen aqyldasa otyryp, onyń ıkemin, qabiletin eskerip mamandyq tańdasa eken degen tilegim bar. Ár otbasynda eńbekqor jáne naǵyz maman bolý ıdeıasy nasıhattala otyryp, qoǵamda eńbekqorlyq, kásibılik sıaqty qasıetter óte joǵary baǵalanýy tıis.
– Suhbatyńyzǵa raqmet!
Suhbattasqan Merýert RAIYM
