Sońǵy aptalarda Reseıdiń áskerı belsendiligi Eýropada ǵana emes, Ortalyq Azıa men Kavkaz óńirinde de kúsheıip keledi. Sarapshylar Máskeýdiń Ýkraınadaǵy soǵystan keıingi jańa strategıasy — “jasyryn yqpal men aqparattyq soǵys” kezeńine ótkenin aıtady, dep habarlaıdy Dalanews.kz "Washington Post"-qa silteme jasap.
NATO keńistigindegi provokasıalar
Sońǵy ýaqytta Reseıdiń áskerı ushaqtary NATO men Eýropalyq odaq elderiniń áýe keńistigine jıi kirip, Brússel bul áreketterdi “otpen oınaý” dep baǵalady.
Bul jaǵdaı Ýkraına shekarasynan tys aımaqtarda jańa geosaıası shıelenis oshaqtarynyń paıda bolý qaýpin kúsheıtip otyr.
Nazar negizinen Baltyq elderine aýyp jatqanda, Máskeý óz shekarasyna jaqyn óńirlerde, mysaly Ortalyq Azıa men Ońtústik Kavkazda aqparattyq soǵystardy jandandyryp jatyr.
Ýkraınadan keıingi jańa taktıka
2022 jyly Ýkraınaǵa basyp kirgennen keıin Reseıdiń bedeli aıtarlyqtaı tómendedi.
Fınlándıa NATO-ǵa qosyldy, Moldova gıbrıdtik shabýyldarǵa daıyndala bastady, al Polsha shyǵys shekarasyn nyǵaıtty deýge bolady.
Biraq jaýlap alynǵan aýmaqtardy ustap turý Máskeýge tym qymbatqa túsip otyr. Sondyqtan Kreml endi tikeleı soǵys emes, “jasyryn yqpal etý, dezınformasıa taratý jáne turaqsyzdyq týdyrý” taktıkasyna qaıta oraldy, deıdi sarapshylar.
Moldova — Reseıdiń jańa «synaq alańy»
Moldova prezıdenti Maııa Sandý Máskeýdi eldiń ishki saıasatyna aralasýǵa júzdegen mıllıon eýro jumsady dep aıyptady.
Sol sıaqty Reseıdiń Chehıa men Rýmynıadaǵy saılaý prosesterine de yqpal etýge tyrysqany aıtylyp júr. Qazir osyndaı gıbrıdtik yqpal belgileri Qazaqstan men Armenıada baıqala bastaǵan degen boljamdar aıtyla bastady.
Máskeýdiń ýaıymy - Ortalyq Azıa men Kavkaz
Bul eki aımaq burynnan Reseıdiń yqpalyndaǵy keńistik sanalǵanymen, Ýkraınadaǵy soǵys bastalǵaly Qazaqstan men Armenıa Máskeýden birtindep alystaı bastady. Aıtalyq, 2024 jyly premer-mınıstr Mıhaıl Mıshýstın usynǵan qupıa baıandamada “Reseıdiń Ortalyq Azıa men Kavkazdaǵy pozısıasy álsirep barady” degen qorytyndy jasalǵan.
Bul Kreml úshin álbette dabyl qaǵýǵa negiz bolatyny sózsiz.
Geosaıası múdde men resýrstyq esepter
AQSH úshin de bul aımaqtyń mańyzy artyp keledi. Sırek kezdesetin metaldardyń álemdik qorynyń eleýli bóligi Qazaqstan men Ortalyq Azıada shoǵyrlanǵan. Búginde AQSH ımportynyń 70%-y Qytaıǵa táýeldi, al Qazaqstan — álem boıynsha sırek metaldar qory jóninen úshinshi orynda degen aqparat aıtylady. Sonymen qatar, aımaq Azıa men Eýropany baılanystyratyn “dálizdiń” negizgi bóligi, ol Reseı men Irandy aınalyp ótetin mańyzdy kólik-logıstıkalyq baǵyt ekeni de ras.
Turaqsyzdyq týdyratyn áreketter qandaı?
Sońǵy ýaqytta Máskeýdiń osy óńirlerde destrýktıvti belsendiligi jıilegen. Qazaqstanda reseılik agentter eldiń soltústiginde (orys tildi óńirlerde) tártipsizdik uıymdastyrýǵa tyrysqany týraly habar tarady, dep jazady batystyq BAQ. Al Armenıada bılik Kremlge jaqyn kásipkerdi memlekettik tóńkeris jasamaq boldy degen kúdikpen ustady.
Armán shirkeýine Reseı barlaý qyzmetimen baılanysy bar degen aıyptaýlar aıtylyp qaldy. Bul Ýkraınadaǵy senarıdiń aına-qatesiz qaıtalanýyna negiz bola ma? Al orys tildi aımaqtardaǵy narazylyqty qozdyrý, Kremlge adal tulǵalardy qarjylandyrý, din ınstıtýttaryn paıdalaný derekteri she?
Qazaqstan — basty nazarda
Qazaqstan — Reseımen eń uzyn qurlyqtyq shekarasy bar el jáne munda eń iri orys dıasporasy turady. Keı reseılik saıasatkerler men BAQ Qazaqstannyń aýmaqtyq tutastyǵyna kúmán keltirýdi burynnan aıtyp júr. Pýtınniń álgi bir aıtqan sózin de umytýǵa bolmaıdy. Ol “Qazaqstanda eshqashan memlekettik bolmaǵan”,- dedi emes pe? Reseıdiń buqaralyq aqparat quraldary qazaqstandyq bılikti jıi rýsofobıa úshin aıyptap, etnıkalyq orystardy “qorǵaý” qajettigin alǵa tartady. Bul — Máskeýdiń Qyrym men Donbasta qoldanǵan syltaýynyń týra kóshirmesi deýge de keledi.
Qoryta aıtqanda keıbir saıasattanýshylar Reseı Ýkraınadaǵy sátsizdigin Ortalyq Azıa men Kavkazda aqparattyq jáne saıası yqpalmen óteýge tyrysyp otyr.Bul óńirlerde turaqtylyqtyń shaıqalýy kelesi jyldary jańa geosaıası teketirestiń negizgi alańyna aınalýy múmkin, deıdi. Bul pikirlerdi basylymǵa AQSH áskerı-teńiz kúshteri mınıstriniń eks-orynbasary Set Kropsı men Turan zertteý ortalyǵynyń dırektory Józef Epshteın aıtyp bergen.
