سوڭعى اپتالاردا رەسەيدىڭ اسكەري بەلسەندىلىگى ەۋروپادا عانا ەمەس، ورتالىق ازيا مەن كاۆكاز وڭىرىندە دە كۇشەيىپ كەلەدى. ساراپشىلار ماسكەۋدىڭ ۋكرايناداعى سوعىستان كەيىنگى جاڭا ستراتەگياسى — “جاسىرىن ىقپال مەن اقپاراتتىق سوعىس” كەزەڭىنە وتكەنىن ايتادى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz "Washington Post"-قا سىلتەمە جاساپ.

ناتو كەڭىستىگىندەگى پروۆوكاسيالار

سوڭعى ۋاقىتتا رەسەيدىڭ اسكەري ۇشاقتارى ناتو مەن ەۋروپالىق وداق ەلدەرىنىڭ اۋە كەڭىستىگىنە ءجيى كىرىپ، بريۋسسەل بۇل ارەكەتتەردى “وتپەن ويناۋ” دەپ باعالادى.

بۇل جاعداي ۋكراينا شەكاراسىنان تىس ايماقتاردا جاڭا گەوساياسي شيەلەنىس وشاقتارىنىڭ پايدا بولۋ ءقاۋپىن كۇشەيتىپ وتىر.

نازار نەگىزىنەن بالتىق ەلدەرىنە اۋىپ جاتقاندا، ماسكەۋ ءوز شەكاراسىنا جاقىن وڭىرلەردە، مىسالى ورتالىق ازيا مەن وڭتۇستىك كاۆكازدا اقپاراتتىق سوعىستاردى جانداندىرىپ جاتىر.

ۋكراينادان كەيىنگى جاڭا تاكتيكا

2022 جىلى ۋكرايناعا باسىپ كىرگەننەن كەيىن رەسەيدىڭ بەدەلى ايتارلىقتاي تومەندەدى.

فينليانديا ناتو-عا قوسىلدى، مولدوۆا گيبريدتىك شابۋىلدارعا دايىندالا باستادى، ال پولشا شىعىس شەكاراسىن نىعايتتى دەۋگە بولادى.

ءبىراق جاۋلاپ الىنعان اۋماقتاردى ۇستاپ تۇرۋ ماسكەۋگە تىم قىمباتقا ءتۇسىپ وتىر. سوندىقتان كرەمل ەندى تىكەلەي سوعىس ەمەس، “جاسىرىن ىقپال ەتۋ، دەزينفورماسيا تاراتۋ جانە تۇراقسىزدىق تۋدىرۋ” تاكتيكاسىنا قايتا ورالدى، دەيدى ساراپشىلار.

مولدوۆا — رەسەيدىڭ جاڭا «سىناق الاڭى»

مولدوۆا پرەزيدەنتى ماييا ساندۋ ماسكەۋدى ەلدىڭ ىشكى ساياساتىنا ارالاسۋعا جۇزدەگەن ميلليون ەۋرو جۇمسادى دەپ ايىپتادى.

سول سياقتى رەسەيدىڭ چەحيا مەن رۋمىنياداعى سايلاۋ پروسەستەرىنە دە ىقپال ەتۋگە تىرىسقانى ايتىلىپ ءجۇر. ءقازىر وسىنداي گيبريدتىك ىقپال بەلگىلەرى قازاقستان مەن ارمەنيادا بايقالا باستاعان دەگەن بولجامدار ايتىلا باستادى.

ماسكەۋدىڭ ۋايىمى - ورتالىق ازيا مەن كاۆكاز

بۇل ەكى ايماق بۇرىننان رەسەيدىڭ ىقپالىنداعى كەڭىستىك سانالعانىمەن، ۋكرايناداعى سوعىس باستالعالى قازاقستان مەن ارمەنيا ماسكەۋدەن بىرتىندەپ الىستاي باستادى. ايتالىق، 2024 جىلى پرەمەر-مينيستر ميحايل ميشۋستين ۇسىنعان قۇپيا باياندامادا “رەسەيدىڭ ورتالىق ازيا مەن كاۆكازداعى پوزيسياسى السىرەپ بارادى” دەگەن قورىتىندى جاسالعان.

بۇل كرەمل ءۇشىن البەتتە دابىل قاعۋعا نەگىز بولاتىنى ءسوزسىز.

گەوساياسي مۇددە مەن رەسۋرستىق ەسەپتەر

اقش ءۇشىن دە بۇل ايماقتىڭ ماڭىزى ارتىپ كەلەدى. سيرەك كەزدەسەتىن مەتالداردىڭ الەمدىك قورىنىڭ ەلەۋلى بولىگى قازاقستان مەن ورتالىق ازيادا شوعىرلانعان. بۇگىندە اقش يمپورتىنىڭ 70%-ى قىتايعا تاۋەلدى، ال قازاقستان — الەم بويىنشا سيرەك مەتالدار قورى جونىنەن ءۇشىنشى ورىندا دەگەن اقپارات ايتىلادى. سونىمەن قاتار، ايماق ازيا مەن ەۋروپانى بايلانىستىراتىن “ءدالىزدىڭ” نەگىزگى بولىگى، ول رەسەي مەن يراندى اينالىپ وتەتىن ماڭىزدى كولىك-لوگيستيكالىق باعىت ەكەنى دە راس.

تۇراقسىزدىق تۋدىراتىن ارەكەتتەر قانداي؟

سوڭعى ۋاقىتتا ماسكەۋدىڭ وسى وڭىرلەردە دەسترۋكتيۆتى بەلسەندىلىگى جيىلەگەن. قازاقستاندا رەسەيلىك اگەنتتەر ەلدىڭ سولتۇستىگىندە (ورىس ءتىلدى وڭىرلەردە) تارتىپسىزدىك ۇيىمداستىرۋعا تىرىسقانى تۋرالى حابار تارادى، دەپ جازادى باتىستىق ب ا ق. ال ارمەنيادا بيلىك كرەملگە جاقىن كاسىپكەردى مەملەكەتتىك توڭكەرىس جاساماق بولدى دەگەن كۇدىكپەن ۇستادى.

ارميان شىركەۋىنە رەسەي بارلاۋ قىزمەتىمەن بايلانىسى بار دەگەن ايىپتاۋلار ايتىلىپ قالدى. بۇل ۋكرايناداعى سەنارييدىڭ اينا-قاتەسىز قايتالانۋىنا نەگىز بولا ما؟ ال ورىس ءتىلدى ايماقتارداعى نارازىلىقتى قوزدىرۋ، كرەملگە ادال تۇلعالاردى قارجىلاندىرۋ، ءدىن ينستيتۋتتارىن پايدالانۋ دەرەكتەرى شە؟

قازاقستان — باستى نازاردا

قازاقستان — رەسەيمەن ەڭ ۇزىن قۇرلىقتىق شەكاراسى بار ەل جانە مۇندا ەڭ ءىرى ورىس دياسپوراسى تۇرادى. كەي رەسەيلىك ساياساتكەرلەر مەن ب ا ق قازاقستاننىڭ اۋماقتىق تۇتاستىعىنا كۇمان كەلتىرۋدى بۇرىننان ايتىپ ءجۇر. ءپۋتيننىڭ الگى ءبىر ايتقان ءسوزىن دە ۇمىتۋعا بولمايدى. ول “قازاقستاندا ەشقاشان مەملەكەتتىك بولماعان”،- دەدى ەمەس پە؟ رەسەيدىڭ بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى قازاقستاندىق بيلىكتى ءجيى رۋسوفوبيا ءۇشىن ايىپتاپ، ەتنيكالىق ورىستاردى “قورعاۋ” قاجەتتىگىن العا تارتادى. بۇل — ماسكەۋدىڭ قىرىم مەن دونباستا قولدانعان سىلتاۋىنىڭ تۋرا كوشىرمەسى دەۋگە دە كەلەدى.

قورىتا ايتقاندا كەيبىر ساياساتتانۋشىلار رەسەي ۋكرايناداعى ساتسىزدىگىن ورتالىق ازيا مەن كاۆكازدا اقپاراتتىق جانە ساياسي ىقپالمەن وتەۋگە تىرىسىپ وتىر.بۇل وڭىرلەردە تۇراقتىلىقتىڭ شايقالۋى كەلەسى جىلدارى جاڭا گەوساياسي تەكەتىرەستىڭ نەگىزگى الاڭىنا اينالۋى مۇمكىن، دەيدى. بۇل پىكىرلەردى باسىلىمعا اقش اسكەري-تەڭىز كۇشتەرى ءمينيسترىنىڭ ەكس-ورىنباسارى سەت كروپسي مەن Turan زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى جوزەف ەپشتەين ايتىپ بەرگەن.