Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń habarlaýynsha, UTC+5 beldeýine kóshý tabıǵı kún sıkli men eldiń geogra­fıalyq jaǵdaıyna saı keledi, bıologıalyq yrǵaqqa, den­­saýlyqqa jaqsy áser etedi. Ja­­qynda Saýda jáne ıntegra­sıa mınıstrligi UTC+5 beldeýinde qalý kerektigin, ýaqyttyń ózgerýi densaýlyqqa, elektr energıasynyń shyǵynyna áser etpe­genin málim etti. Bıyl jyl basynan beri adam basyna shaqqandaǵy elektr energıasyn tutyný kólemi byltyrmen salystyrǵanda tómendegeni baıqalǵan. Úkimet otyrysynda Saýda jáne ıntegrasıa mınıstri Arman Shaqqalıev UTC+5 beldeýi el turǵyndaryna eń ońtaıly jaǵ­daı ekenin atap ótti.

"1930-1931 jyldary el aýma­ǵy­nyń kóp bóligi besinshi ýaqyt beldeýinde bolǵanyna qaramastan, UTC+6 beldeýi dekrettik ýaqytty paıdalaný arqyly engizildi. Jalpy, keńestik kezeńde elimizde komandalyq-josparly ekonomıka múddesi úshin tabıǵı ýaqyt beldeýi buıryq tártibimen segiz ret ózgerdi. Nátıjesinde, tabıǵı sıklge sáıkes kelmeıtin ýaqyt bel­deýlerinde turdyq. Sol tur­ǵyda UTC+5 elimizge jańa bel­deý nemese tyń tájirıbe emes, shyn máninde tarıhı negizdelgen ýaqytqa oralý", dedi mınıstr.

Ýaqyt beldeýine qatysty derekterdi zerttep júrgen qol­dan­baly hronobıologıa mamany Bolat Nurqojaev ýaqyt tek tańnyń atýy, kúnniń batýymen ólshenbeıtinin aıtady. Sebebi kún men túnniń uzaqtyǵy tabıǵı qubylys, jyl boıy almasyp, ózge­ris­ke ushyraıdy.

"Biz kún men túnniń jıiligine saǵat tilin qansha jyljytsaq ta aralasa almaımyz. Sondyqtan ýaqyt ólshemi tańnyń atýymen tirshilik etýge tıis. Iaǵnı tańerteń kún jaryq, keshte qarańǵylaý bolǵany adamǵa fızıologıalyq jaǵynan tıimdi ári turmys-tir­shilikke qolaıly. Biryńǵaı ýaqyt beldeýine qatysty dálel-dáıeksiz áńgimeler aıtylyp júr. Sýbektıvti pikir kóp. Sonyń biri – eldiń shyǵysyndaǵy oblys­tar eldiń batysyndaǵy ýaqytqa aýysty dep qate oılaıtyndar bar. Anyǵynda olaı emes, Shyǵys Qazaq­stan oblysyndaǵy ólkeler óziniń áýeldegi ýaqyttyq beldeýine qaıtaryldy. Shyntýaıtyna kel­­­gende, jurttyń kóbi kesh­qu­rym kún jaryq bolǵanyn qa­laı­­dy. Jazdygúni serýendep, ýa­qyt ótkizgisi keledi. Biraq kesh uıyq­­taýdyń aǵzaǵa zıan ekenin túsinbeıdi. Basqa-basqa, balalardyń densaýlyǵyna tań atqannan keıin baryp uıqydan oıaný mańyzdy. Muny oıdan shyǵaryp otyrǵanymyz joq, medısına solaı deıdi. Túnniń erte kelýi adam­­dardy erte jatýǵa, erte tu­rýǵa qalyptastyrady. Biz buryn sodan aýytqyp ketken edik, qa­zir bar­lyǵy qalpyna kelip otyr", – deıdi ol.

B.Nurqojaev kópshiliktiń "balalar sabaqtan qas qaraıa qaıtady" degen pikirine qatysty da óz oıyn aıtty.

"Balalardyń sabaǵy segizde bastalsa, eresekter jumysqa toǵyzda barady. Eresekterdiń ózine segizde jumysqa barý qıyn. Qazirgi UTC+5 biryńǵaı ýaqyt beldeýinde sabaqqa segizde baryp júrgen balalar buryn tańǵy jetide baratyn. Jetide sabaqqa barý úshin olar shamamen 6.00-de nemese 5.30-da oıanyp kelgen. Iaǵnı balalar fızıologıalyq turǵyda qansha erte jatsa da erte oıana qoıýy qıyn. Ýaqyt beldeýiniń ár aımaqta ártúrli bolýy densaýlyqqa zıan ekeni dáleldengen. Sondyqtan biz qalaı degende de tabıǵattyń ýaqytyna beıimdelýimiz kerek", – dep túıindedi B. Nurqojaev.

Genetıka jáne fızıolo­gıa ınstıtýtynyń ǵylymı qyz­met­keri, bıologıa ǵylym­da­ry­nyń kandıdaty Asqar Qalekeshov ta­bıǵı ýaqyt beldeýin­­de kesh erte batatynyn aıtady. Ol qazir "Mektep oqýshylarynyń psıho­fızıologıalyq jaǵdaıyna ákim­shilik ýaqyt pen áleýmettik fak­torlardyń áseri" degen joba aıasynda taqyrypty tereń zertteý­ge kirisken.

"Atyraýda 7.45-te dala tas qarań­ǵy. Balalar sol ýaqytta sabaqqa ketip barady. Almatyda dál osy ýaqytta balalar kúnniń jaryǵymen mektepke barady. Al keshtiń batýy qaı jerde de tabıǵı ýaqyttan erte júredi. Mysaly, Aýstrıa, Majarstanda 16.30-da qarańǵy túsedi. Bizde, ókinishke qaraı, muny kóbi uǵyna bermeıdi. Jalpy, eldiń shyǵysy UTC+6 ýaqyt beldeýinde jatyr. Onda turǵyndardyń sany az. Eldiń ortalyǵyna deıingi aımaqtar UTC +5, ortalyqtan batysqa deıingi aralyq UTC +4, Oral qalasynyń birneshe aýyly UTC+3 ýaqyt beldeýinde jatyr. Tipti bolmasa, keshi tym erte batatyn aımaqtarda jumys ýaqytyn bir saǵat, jarty saǵatqa almastyrýǵa bolady. Mysaly, Shyǵys Qazaqstandaǵy keıbir aýyldarda kúndelikti sharýany erte, al Batys Qazaqstanda kesh bastaýǵa jergilikti ákimdikpen kelisip otyryp múmkindik berse shyǵystaǵy keıbir aýyldyń turǵyndary jumysqa segizde baryp, beste qaıtar edi. Al basqa óńirler óziniń tabıǵı ýaqyt beldeýinde jatyr", – deıdi Asqar Qalekeshov.

"Amanat" partıasynyń tóraǵasy Erlan Qoshanov Úkimet múshe­­­leriniń qatysýymen ótken frak­sıanyń keńeıtilgen otyrysynda biryńǵaı ýaqyt beldeýine qatys­ty ǵylymı zertteý jumy­syn keler jylǵy naýryzǵa deıin aıaqtaýdy usyndy. Májilis spıkeri ýaqyt beldeýin ózgertý qoǵamda jıi talqylanatyn taqy­ryptyń biri bolǵan soń, sheshimdi aldyn ala egjeı-tegjeı taldap, talqylap baryp qabyldaý keregin aıtty. Qazirde zertteý jumystary men aqparattandyrý saıasaty qatar júrip jatyr. Biz de ǵalymdar, mamandar tıimdiligin rastaǵan biryńǵaı ýaqyt beldeýi barlyq jaǵynan yńǵaıly bolsa eken deımiz.