Bilim mınıstrligi jazalaıtyn organ emes. Eger sybaılas jemqorlyqqa qarsy quzyrly organnyń basshysy osylaı dese túsinýge bolar edi. Al bilim salasynyń bildeı vıse-mınıstri qarapaıym ustazdarǵa azýyn aqsıtqansha, «muǵalimder nelikten aqsha jınaıdy» degen máselege bas aýyrtpaı ma? Elmıra hanym belindegi shoqparyna jarmasyp, alaqanyn usqylaýdan árige asa almaǵany ókinishti.
Endi vıse-mınıstrge muǵalimderdiń aqsha jınaýǵa ıtermeleıtin sebepterdiń birin aıtsaq. Birden aıtý kerek, qarapaıym muǵalimniń oqýshylardan aqsha jınaýǵa eshqandaı qulqy joq. Olardyń aqsha jınaýǵa májbúrleıtin birqansha sebepter bar.
Almatyda balamyz oqıtyn mektepte ótken jyly arnaıy kúzet qyzmeterlerin ustaý úshin ata-analardan jylyna bir ret 5 myń teńgeden aqsha jınaldy. Mekteptiń kiretin birneshe esigi bolǵan soń, mektep ujymy ata-analardyń kúshimen qosymsha kireberisterdi baqylaıtyn kúzetshiler ustady.
Bıyl bir ata-ana aýdandyq bilim bólimine kúzetshilerge tólenetin aqy nelikten jurttyń qaltasynan jınalatyny aıtyp, aryz jazǵan soń, mektep dırektory kúzet qyzmetinen bas tartypty.
Iá, shyǵam aıtqan ata-ananyń oıy durys. Biraq qalaly jerde neshe túrli jaǵdaı bolyp turatyndyqtan ár esikke bir kúzetshi kerek ekenin de túsinýge bolady.
Jalpy, mektepke qajet mundaı aqshalar qarapaıym muǵalimderdiń qolymen jınalatyny jasyryn emes. Al ony jınatatyn mektep dırektory. Soqyr kórgeninen jazbaıdy demekshi, ata-ana aqshasyn muǵalimge bergen soń, aqshany qarapaıym muǵalim jınaıdy dep oılaıdy.
Almatydaǵy mektepterdiń bárine bolmasa da birazyna kúzetshi kerek (dál osyndaı jaǵdaı ózge qalalarda da kezdesýi múmkin). Mundaı máseleniń bar ekenin mektep dırektory, aýdandyq bilim basqarmasy, tipti Bilim mınıstriligindegi basshylar da biletin shyǵar.
Mektep dırektory joǵaryǵa ózderine qosymsha kúzetshi qajet ekenin aıtýdan jasqanady. Sodan keıin ustazdardyń qolymen ata-analardan aqsha jınaýǵa májbúr. Eger mektep dırektorlary batyly jetip, joǵarydan aqsha surasa, bilim salasyna jaýapty basshylary aqshany qaltasynan sanap beretindeı qabaǵyn túıip, aýzyn qý shóppen súrtýi múmkin. Sondyqtan mektep dırektorlary joǵaryǵa shaǵynyp, jamanatty bolǵansha mundaı «usaq-túıek» máseleni ata-analardyń kúshimen sheshkendi jón sanaıdy.
Al bul máseleni bir ata-ana qoldasa, endi biri qarsy bolatyny anyq. Osydan keıin daý taýyndap, sońynda basshylar «jazalaımyz», «jumystan qaýamyz» dep muǵalimderdiń jaǵasynan alady.
Qazir muǵalimderdiń aqsha jınaýǵa ıtermeleıtindeı sebepter óte kóp. Oqýlyq máselesi de qıyn soǵyp tur. Memleket qyrýar qarjy bólip shyǵarǵan oqýlyqtardyń birazy bazarda nege saýdalanady? Keńes zamanyndaǵydaı bir oqýlyqty 3-4 jyl nege paıdalanbaımyz? Búginde oqýlyq degenińiz úlken bıznestiń ózegi bolyp tur. Menińshe, Bilim salasyna jaýapty shendiler muǵalimderdi jazalaýǵa umtylǵansha, aqsha jınaýǵa sebep bolǵan osyndaı saldarmen kúrespeı me? Qarapaıym halyqqa vıse-mınıstrdiń muǵalimdi jazalaǵany emes, naqty máseleni sheshkeni kerek.
Jarbol KENTULY, ata-ana.
