SHEN. ATAQ. NAGRADA... «OLARDYŃ ÓZDERİ KELDİ...»
– Namys, ar-uıat týraly aıtqanda, Sizdiń jiger janyǵan jalyndy sózderińiz eske túsedi. Sizdiń túısigińizdegi namys degen ne?
– Namys – azamattyń altyn týy.
– Al osy namystyń ólshemi qaısy? Sıpaty nede?
– Áke-sheshesin syılaǵan balada ǵana namys bolady. Olardy uıaltpaıyn, súıegine tańba túsirmeıin, ólsem óleıin, biraq ata-anamdy aǵaıyn-jurtymdy jerge qaratpaıyn deıdi.
– Sizdiń ómirlik uranyńyz qandaı boldy?
– Qaıda, qandaı qyzmette júrsem de júrektegi uranym qazaqtyń: «Erdi namys óltiredi, qoıandy qamys óltiredi», – degen maqaly boldy. El namysy er namysy dep bildim.
– Al armanyńyz she?
– Armanym halqymnyń namysyna daq túsirmeý boldy.
– Ataqqa qyzyqqan sátińiz boldy ma?
– Aqyndyqqa, shenge, ataqqa eshqashan da qyzyqqan emespin. Olardyń ózderi keldi... General bolsam, marshal bolsam, geroı bolsam degen emespin. Osy ataǵym da jetedi. Men nagrada qýǵamyn joq. Eshkimnen nagrada suraǵanym joq. Men nagrada úshin emes, elimizdiń táýelsizdigi, halqymyzdyń namysy úshin soǵystym.
– Adam qandaı sıpatymen syıly bolmaq?
– Adam qansha kókke kóterilgenimen top etip tómennen bir-aq shyǵady. Óıtkeni, árkim jetken jerine deıin barady, jyǵylǵan jerinde qalady. Ataǵyńa atyń saı kelse ǵana syıly bolasyń.
– Qandaı adamdy ardaqtaısyz? Neni unatpaısyz?
– Ardaqty anany qadirleımin. Ary bar azamatty ardaqtaımyn. Talaby bar jasty qurmetteımin. Mańǵazsynǵan aǵany unatpaımyn. «Baýke, myna sózińiz qudaıskıı, siz danyshpansyz» dep kózge maqtap kólgirsıtin inini jek kóremin. Shyn dos syrtyńnan maqtaıdy. Saıqal ǵana betińe qarap qylmyńdaıdy. Áıeldiń saıqaly birdi ǵana arbaıdy, ádebıet saıqalynyń myńǵa zıany tıedi.
– Sizdi bireýler maqtaǵan kezde nemese synaǵan sátte qandaı sezimde boldyńyz?
– Men ómirimde eki túrli ańyzdy basymnan keshirdim. Bir kezde meni jer-kókke syıǵyzbaı ańyzǵa aınaldyra maqtady. Keıingi kezde árkimder ańyzǵa aınaldyra jamandady. Maqtady dep tasqamyn joq, jamandady dep jasyǵamyn joq. Qara qyldy qaq jarǵandy maqtaıdy da, boqtaıdy da ǵoı, qaraǵym.
– Neni jaqsy kóresiz?
– Qazaqtyń qonaqjaılyǵyn jaqsy kóremin. Qazaqtyń dosqa degen meıirbandyǵyn unatamyn. Qazaqtyń qas-jaýǵa qaharmandyǵyn qadirleımin. Munda Otandy qorǵaýdyń qasıetti sezimi saqtalǵan. Úlkenge jol berip, qurmet kórsetetin, sol sıaqty kishige kómektesip, izet isteıtin sypaıylyǵyn súıemin. Jastardyń ata-analary aldyndaǵy perzenttik boryshqa adaldyǵyn ardaqtaımyn. Bul – adamgershilik negizi. Jas semádaǵy jarastyqty janym súıedi. Bul – semá – memlekettiń qaýipsizdiginiń negizi. Kári-jasynyń erinbeıtin eńbekshildigin jaratamyn. Bul – jan-jaqty órkendetýdiń sıpaty. Áke men balanyń, aǵaıyn arasynyń uıymshyldyǵyn unatamyn. Bul – memlekettik birliktiń basy. Taǵysyn taǵylar...
«Qylysh qaıqy bolsa da óz qyzmetin túzý atqarady!»
– Ómirbaıanyńyz týraly jazylǵan derekterge qarasaq, kóp bastyqtarmen syıyspaı, qyzmetpen qosh aıtysyp, ketip qala beripsiz? Nege?
– Memleket múddesin júzege asyrýda prınsıpsizdik kórsetetin, qaramaǵyndaǵy adamdardyń durys isin qorǵaı almaıtyn bastyqtyń qaraýynda jumys istegenshe qańǵyp ketýdi artyq kóremin.
– Sonda bastyq qandaı bolý kerek? Basshynyń boıynan qandaı sıpatty kórgińiz keledi?
– Jaqsy bastyq – jarty baqyt qoı, shirkin! Óıtkeni, oıly bastyq uqypty qyzmetkerdi adam etedi. Oısyz bastyq oqyp kelgen mamandy nadan etedi. Al meniń qolymnan keletini uqyptylyq, yjdaǵattylyq qana. Tapsyrylǵan isti tapjyltpaı oryndaý ǵana. Uǵysyp istesken qyzmetten tátti tirshilik joq-aý tegi dep túıdim sonda.
Aýylda synyqty sıpap otyryp ornyna túsiretin synyqshylar bolady. Sol sıaqty aqyldy komandırler de aqyrmaı-aq seni yrqyna kóndirip, túzetip alady. Túzetpese sol qısyq kúıinde kádege jaratady. Óıtkeni, olar qylysh qaıqy bolsa da óz qyzmetin túzý atqaratynyn biledi.
– Siz soǵysta óz jaýyngerlerińizge buıryq bergende qandaı ádisti qoldandyńyz?
– Komandırdiń aıtqan sózi aıqyn, bergen buıryǵy naqpa-naq bolýy kerek. Jaýynger komandır sóziniń bolbyr bolǵanyn unatpaıdy. Óıtkeni, jaýynger komandırden buıryq qana emes, sol buıryqty oryndaıtyn jigerdi qosa alýy kerek.
– Adam jigerin janý jaýyngerdi qanshalyqty batyr etedi?
– Ataqty Holm joryǵynda, bir derevnáda aldynan tank shyǵa kelgende taısaqtap keıin shegingen jaýyngerge: «Anańnan ul bop týǵanyń ras bolsa, ana tankti qurtqyn!» dep buıryq bergenim esimde. Sodan keıin ol jigit qaıta ilgeri umtylyp, tankti qurtty.
Minekı, sóz shyndyǵynyń kúshi degen osy. Men onyń anasyn aıtqanda alǵashynda qaımyǵyp qalǵan jaýynger jigerlenip ketti. Sóıtti de tankti qurtty. Buıryǵyńdy aıtyp, onyń ústine jańaǵydaı jandy janıtyn jigerli sózderdi qossań, jaýyngerge sol jetedi.
Buıryqty oryndaýǵa ketip bara jatqan ol seniń qaıratty sóziń esine túskende, kúlip te alady. Al kúlki kisige qaırat beredi. Jaýǵa qarsy jylap jyljyǵan soldat jyraqqa jete almaıdy. Kúlip ilgerilegen soldat qana ıgilikti is tyndyrady. «Kúlip» degenniń soldattyń jyndanǵan kisishe óz-ózinen qarqyldap kúlýi emes, buıryqty oryndaýǵa ishteı jigerlenip, qaırattanyp barýy degen sóz ekeni túsinikti ǵoı saǵan?
– Túsinikti! Endeshe, búgingi Táýelsiz Qazaqstannyń sarbazyna qandaı aqyl-keńes aıtasyz?
– Ofıser psıholog, adam janyn sezgish bolýy qajet. Ideıalyq jaǵynan sýaatty, jan-jaqty bilimdi bolý – árıne, onyń óz boryshy. Shen alý men shekpen jańartý jaǵyn eń aldymen oılamaı, óziniń áskerı jáne saıası salada ósýi úshin kúsh salýy kerek. Al shen men laýazym ofıserdiń jeke iskerligine berilgen ádil baǵa esebinde ózinen-ózi keledi.
Óziniń qolyndaǵy tehnıkany, dastarqan ústindegi qasyqty jumsaǵanyndaı, jaqsy ıgerip, jumsaı alatyn sanaly, namysker, ınısıatıvty, belsendi jaýynger – mine, naǵyz jaýynger tulǵasy osy.
– Siz óz boıyńyzdaǵy taǵy qandaı minezdi, nendeı jaqsy sıpatty maqtanysh etesiz?
– Minez degen basy qatty júırik qoı, qaraǵym. Ár adamnyń minezi – astyndaǵy tulpary. Sonyń aǵynymen adamdar ómirden zymyrap ótip jatady ǵoı, áıteýir.
Erkekti buzatyn eki qumarlyq – araq pen áıel bolsa, jas kezimde osy ekeýinen de aýlaq bolǵanymdy maqtanyshpen aıta alamyn.
– Bir sózińizde erlik eseptiń yrqyna kónbeıtinin aıtypsyz? Munyń syry nede?
– «Saqtyqta qorlyq joq» degen qazaqtyń máteli bar. Bul ras sóz. Biraq erlik saqtyqtyń jeteginde júrmeıdi. Óıtkeni saqtyq – esep. Erlik eseppen istelmeıdi. Erlik eshqandaı esepke kónbeıdi. Erlikti santımetrlep ólshep, gramdap salmaqtap, sekýndtap sanaı almaısyń. Erlik adam janynyń lap etken jalyny, jarq etken naızaǵaıy.
Erliktiń negizi súıispenshilik. Kisi súıgeniniń quly da, qurbany da bolady. Otanyn súıgen soldat ol úshin otqa da, sýǵa da túsedi. Sóıtip sanaly túrde erlik jasaıdy. Biraq soldat ony erlik jasadym dep eseptemeıdi. Azamattyq mindetimdi atqardym, Otan aldyndaǵy perzenttik boryshymdy ótedim dep qana biledi. Erlik jasaǵan sátte soldattyń basyndaǵy oı osy ǵana bolady. Óziniń erlik jasaǵanyn ólgen soldat bilmeı ketedi, tiri qalǵan artynan uǵady. Onda da alǵashynda ol ondaı erlik jasaǵan men emes, basqa bireý bolar dep oılaıdy. Minekı, erliktiń eshqandaı esepke kónbeıtini de sondyqtan!
ÓZ PÁTERİN KEIÝANAǴA BERGEN...
Baýyrjan Momyshulyna: «Kimdi qadirleısiz?» – degen saýal qoıylǵanda: «Ardaqty anany qadirleımin», – dep jaýap bergeni bar. Batyr Baýyrjan atamyz bul sózin isimen de dáleldegen biz bilip-bilmeıtin ǵıbratty oqıǵalar kóp. Sonyń biri – ózine alǵan páterdi keıýanaǵa bergeni týraly oqıǵa jazýshy Ázilhan Nurshaıyqovtyń «Aqıqat pen ańyzynda» (qarańyz: 32,33-better) baıandalǵan. Oqyp kórelik:
«Baýyrjan buryn Dzerjınskıı kóshesinde, shaǵyndaý páterde tursa kerek. Qalalyq sovetten keńirek páter suraıdy. Bir kúni oǵan qalalyq sovettiń qyzmetkeri telefon soǵyp, sizdiń ótinishińiz oryndaldy, kelip keń páterdiń orderin alyńyz deıdi. Páterimdi kóreıin dep jańa úıge barsa, esik aldynda muńaıyp turǵan qartań orys áıeline kezdesedi.
– Nege muńaıyp tursyz, shesheı? – deıdi oıynda eshteńe joq Baýyrjan áıeldiń qasyna toqtap.
Áıel qalalyq sovettiń osydan eki bólmeli páter bermek bop ýáde etip kelgenin, biraq dál order bererde ol ýádelerinen taıyp qalǵandyǵyn aıtady.
– Maǵan degen úıdi bir úsh bólmelik pátermen biriktirip, bir polkovnıkke beripti. Qaıteıin, meniń de balam soǵysta ólip edi. Árıne, ol soldat edi, – deıdi.
Muny estigende Baýyrjannyń barlyq túgi syrtyna teýip shyǵa keledi. Jıren murty edireıip, elektr symynyń birine birin jaqyndatqan eki ushyndaı bolyp, shytyr-shytyr ete qalady.
Muńaımańyz, sheshe, qazir order beretin jerge baryńyz – páterińiz ózińizge tıedi, – deıdi de Baýyrjan minip kelgen mashınasyna otyryp alyp, qaıtadan qalalyq sovetke tartady.
– Men maǵan bireýge berilgen páterlerdi ber degen joqpyn, – deıdi ol baǵana qolyna order ustatqan qyzmetkerge kelip. – Myna orderdi jyrtyńyz da, páterde buryn ýáde etilgen adamdarǵa berińiz!
Osylaı dep ol qolyndaǵy orderdi qaıtaryp beredi. Qalalyq sovet qyzmetkeri qalbalaqtap:
– Ol adamdarǵa páter keıinirek berýge uıǵarylǵan edi. Siz páter suraǵan soń sol ekeýin qosyp, sizge qamqorlyq jasaıyq degen edik...
– Molchat! – deıdi Baýyrjan kózi ejireıip, murty odan saıyn tikireıe túsip. – Maǵan mundaı qamqorlyqtyń keregi joq. Jıyrma mınýttan keıin maǵan telefon soǵyp, bul páterdiń burynǵy ıelerine berilgendigin habarlańyz. Ponátno vam?!
– Túsinikti, túsinikti, joldas Momyshuly. Tek sizdiń bergen páterden nege bas tartyp turǵanyńyz túsiniksiz.
– Ol soldattyń anasy ǵoı!.. Endi uǵynyqty ma sizge?
Qyzmetker basyn ızeıdi. Rasynda da ol birsypyra ýaqyttan keıin Baýyrjannyń úıine telefon soǵyp, jańa páterdiń burynǵy ıelerine order jazylyp bergenin habarlaıdy.
– Order alǵanda olardyń qýanyshynda shek bolǵan joq, – deıdi qyzmetker. – Ásirese qart ana qatty qýandy. Sizdiń Baýyrjan Momyshuly ekenińizdi bilgende... ol jylap jiberdi...» dedi.
Sodan birsypyra ýaqyt ótkennen keıin Baýyrjanǵa Fýrmanov kóshesinen basqa páter berilgen eken...»
Alla Taǵala ózgege meıirim kórsetken pendesin Óz meıirimine bóleıdi degeni osy.
JAÝDY QONAQ ETKEN...
– Kimge qaryzdarsyz?
– Qazir kóshede jupyny kıingen múgedek jandy, baldaqqa súıengen aqsaqal azamatty nemese bilegine qara protez jalǵaǵan sholaq qol adamdy kórsem, solarǵa qanshama qaryzdar ekenimdi oılap, basymdy ızep, ıilip ótemin. Óıtkeni, soǵystan meniń on eki múshem aman bolǵanymen, men úshin basqalar jaralandy. Men aman kelgenimmen, men úshin ózgeler opat boldy.
Al men de ózgeler úshin qan tóktim, solar úshin jaralandym. Adamdar bir-birine ózara qaryzdarlyǵyn árqashan da oılaı júrýleri kerek. Ásirese, Otan soǵysy ardagerleriniń eńbegin erekshe baǵalaı bilýi qajet.
– Siz soǵysta ne úshin jaýdy qonaq ettińiz?
– Olar bizge kóp qorlyq kórsetti. Biraq biz tutqyndardy qorlamadyq. «taspen atqandy aspen at» degen. Men nemistiń jıyrma jeti generalynyń aldyna halqymyzdyń aq dastarqanyn jaıyp, qonaqasy berdim. Endi elimizge tıisseńder dám ursyn! – dedim.
– Naın, naın! – dep olar bastaryn shaıqap, kózderin jypylyqtatty. Arıı qandy zıaly generaldar aldaryndaǵy asty ash qasqyrdaı tútip, jep jatty.
– Adam qatelespes úshin ne isteý kerek?
– Úlken ózenderde parohod júzip kele jatqanda arnaýly adam sýdyń tereńdigin únemi ólshep otyrady. Óıtpese, parohod qaıyrlap, bógelip qalady. Nemese onyń vıntine zaqym kelip, isten shyǵady. Alǵan júgin tıisti jerine ýaqytynda jetkize almaıdy. Adam da parohod sıaqty. Ol da óziniń aldyn únemi oımen ólshep otyrýy kerek. Oılanbaǵan orǵa jyǵylady, opyq jeıdi. Oǵan ózińniń ór kókirektigiń, ózimshildigiń ǵana kináli. Bul seniń aqylsyzdyǵyńnan isteletin is emes. Aqyl da oılaǵandy unatady. Oılanyp-tolǵanǵan adamǵa ǵana aqyl durys jol kórsetedi.
– Qatty qatelesken kezińiz boldy ma?
– GÝK-tyń bastyǵy armıa generaly Fılıpp Ivanovıch Golıkov maǵan aldymen Kavkazǵa brıgada komandıri bolyp barýdy usyndy.
– Men dıvızıa komandırimin. Onyń ústine akademıa bitirdim. Brıgada komandıri bolyp barmaımyn, – dedim Golıkovke. Soǵysty bitirip, akademıany taýysyp, keýdege nan pisip júrgen kez edi ǵoı ol, qaraǵym. Generalǵa týra osylaı dedim. – Onda korpýs shtabynyń bastyǵy bolyp baryńyz dedi.
Bul úlken qyzmet edi. Jaman aǵań aqylsyzdyq jasady, qaraǵym. Jaraıdy, raqmet deýdiń ornyna Golıkovke:
– Men sap komandırimin. Eshqashanda shtabta otyrǵan emespin, – dedim.
Golıkov betime qarap otyrdy da:
– Joldas polkovnık, Siz asqaqtyqtyń sazaıyn tartasyz. Bara berińiz, – dedi.
Aǵat ketkenimdi artynan bildim. Biraq qaıta baryp, generaldan keshirim suraýǵa órlik moıyn burǵyzbady. Orynsyz órlik adamdy ókindirmeı qoımaıdy ǵoı, qaraǵym.
– Bul qatelikten qandaı sabaq aldyńyz, ne túıdińiz?
– «Semizdikti qoı ǵana kóteredi» degen danalyq sózdi halyq tegin aıtpaǵan ǵoı. Meniń ómirimde jibergen eń úlken qateligim osy boldy. Osy qatemdi oılasam kúni búginge deıin eki betim dýyldap qoıa beredi. Adamgershilik, azamattyq arym ózimdi ómir boıy osy úshin aıyptaýmen keledi.Ómiriniń qatesin eshkim de óz aýzynan aıtyp bermeıdi. Óıtkeni, ony moıyndaý qıyn, ózgege móldiretip aıtyp berý odan da aýyr. Men saǵan ımandaı syrymdy aıtyp otyrmyn, qaraǵym. Onyń sebebi meniń durysymdy kórgen jurt burysymdy da bilsin. Bir adamnyń ómiri myń adamǵa sabaq. Jas urpaq meniń de jaqsymnan úırenip, jamanymnan jırensin.
– Siz ózińizge synmen qaraısyz ba?
– Ózine ózi synmen qaraý – ońaı is emes. Óziniń qatelerinen sabaq alý árkimniń qolynan kele bermeıdi. Úlken bastyqtyń ońdyrmaı sókkeninen adamdy óz arynyń sókkeni áldeqaıda kúshti.
– Ómirde ne nársege kóz jetkizdińiz?
– Áıeldi qorlaǵan erkekti ómir ókinishsiz jibermeıdi. Óıtkeni, áıel – ómirdiń anasy, al asyl perzent anasyn eshkimge de qorlatpaıdy. Óıtkeni, áıel – kıeli halyq. Onyń kıesi ózin qorlaǵan erkekti bir atpaı ketpeıdi... Meniń kózim osyǵan jetti.
Uzyn boı qysqarady. Úlken dene kishireıedi, adam aqyry óledi. Ol – tabıǵat zańy. Adam ólgenimen onyń eńbegi ólmeıdi, erligi ólmeıdi, ol atqarǵan uly is ólmeıdi. Uly is Otanǵa degen súıispenshilikten, halyqqa degen qurmetten, osy ekeýi úshin aıaýsyz etken eńbek pen erlikten týady. Ótken Otan soǵysynda on toǵyz-jıyrma jasar azamattar erekshe erlik kórsetti. Jıyrma jas tarıhı erlikter jasaıtyn jas. Osyǵan árqashan da ázir bolý kerek.
«ADAMDY BUZATYN NÁRSE: ATAQ, AQSHA, ARAQ...»
– Adamdy ne nárse buzady?
– Adamdy buzatyn ne? Taǵy da sol ataq, aqsha, araq. Osy úsheýi. Tórtinshisi áıel demeımin. Alǵashqy úsheýiniń býyna bórtip, áıelderdi biz – erkekter buzamyz.
– Rasynda, kezinde Sizdiń zamandastaryńyz, jalpy halqymyz araqtyń kesirinen rýhanı qundylyǵynan aıyryla jazdady emes pe? Halyqty ımany men teginen aıyrý úshin araqty barynsha paıdalandy. Biz áli kúnge deıin osynyń zardabyn sezip kelemiz emes pe?..
– Jastar araqqa úıir bolmaýy kerek. Araq adamgershiliktiń, azamattyqtyń, aqyldyń jaýy. Araq azǵyndyqqa jeteleıdi. Araqqa bir úırenip alsań, odan qashyp qutyla almaısyń. Eń aldymen osydan saqtaný kerek. Araq – adamnyń ishki jaýy. Syrtqy jaýdy tehnıkanyń kúshimen qurtýǵa bolady. Al ishki jaýdy eshqandaı raketamen atyp túsire almaısyń. Nápsiqumarlyqqa bir salynyp alsań, ony toqtatýǵa ǵylymnyń da, bilimniń de shamasy jetpeıdi.
– Siz ótirik aıtasyz ba?
– Men ótirik aıta almaımyn
– Bir sózińizde adamdy tabıǵat tárbıelep turǵan tárizdi depsiz...
– Tabıǵattyń ózi-aq adamǵa alýan túrli sabaq berip turǵan tárizdenedi. Qaraǵaıdyń túzýligi saǵan eki ıyǵyńdy salbyratpaı tik júrýdi úıretedi. Aspanǵa shapshı atylǵan aq sútteı aq qaıyńdar seni adaldyq pen páktikke shaqyrady. Aýzyn arandaı ashqan ash aıdahardyń jutqynshaǵyndaı mı batpaǵy ólim degenniń ne ekenin kóz aldyńa elestetip, ómir úshin jantalasa kúresýdiń tásilin jáne uqtyrady.
– Otanshyldyq, Otan qorǵaý, patrıotızm, ultty súıý... Osy uǵymdar jaıly Sizdiń uqqanyńyz, túısikke túıgenińiz ne?
– Otanshyldyq – ár adamǵa kerekti eń uly qasıet. Al otanshyldyq óz úıińnen bastalady. Kimde-kim ata-anasyn ardaqtasa, sol ata-anadan birge týǵan baýyrlarymen tatý bolsa, óziniń ósken aýyl, qalasyn, týǵan ultyn syılap, qadirlese sol adam otanshyl bolady. Óıtkeni, óz áke-sheshesin ardaqtamaǵan, ózgeniń ata-anasyn qurmettemeıdi. Óz aýylynyń tasyn syılamaǵan, ózge aýyldyń taýyn qadirlemeıdi. Óz ultyn jaqsy kórmegen, ózge ulttardy unatpaıdy. Muny ultshyldyqpen shatastyrmaý kerek. Ekeýi aspan men jerdeı ekenin jastar ajyrata bilýi shart.
Patrıotızm – «Otanym seni súıemin. Sen úshin qurban bolýǵa ázirmin» dep qurǵaq sózdi gúmpildete berý emes. Ol – formalızm. Eldi, jerdi, Otandy súıetindigińdi sózben emes, ispen dálelde. Ata-anasyn syılaǵan shákirt, stýdent sabaǵyn da jaqsy oqıdy, tártibin de durys ustaıdy, sharýaker, adal, ádil bolyp ósedi. İs degen osy, patrıotızm osydan bastalady. Kimde kim áskerı qyzmetten jaltarsa, ol patrıot emes. Namysker emes adam – erlik jasaýǵa qabiletsiz. Erlik – uzaqqa sozylǵan tárbıeniń jemisi.
Jastardyń Otan qorǵaý qyzmetin atqaryp qaıtýy – adamgershiliktiń eń asyl paryzy. Áskerde basbuzarlyqqa oryn joq. Óıtkeni, onyń qolynda eldiń taǵdyry – qýatty tehnıka bar. Al jaýyngerdiń ol tehnıkany tastap qydyryp, qyz qýalap, araq ańdyp, qańǵyp ketýine bolmaıdy.
– «Aq júrek bolyp joldasyń, adaldyq seni qoldasyn. Jaqsylyq úshin tiresseń, janyńdy aryń qorǵasyn. Aryndy bolsyn shabysyń, alymdy bolsyn tabysyń, naızadaı bolsyn namysyń. Er jigitke bári syn. Qıyndyq kórseń muqalma, aýyrlyq kórseń juqarma, qamqorshy bol kishige, úlkendi úlgi tut alǵa!»
Bul qart ákeńizdiń Sizge bergen batasy eken. Ata-ananyń balasyna jasaǵan duǵasy qabyl bolady deıdi...
– Osy aq batany júregime jazyp alyp men kettim. Ákemniń aq batasyn meniń arymnyń, azamattyǵymnyń, adamgershiligimniń aq týyndaı etip, kúni búginge deıin tóbeme kóterip kelemin, qaraǵym.
– Sizden de bata suraımyz...
– Adal bolmaı azamatpyn demegin. Oıran salsań oılap salǵyn. Elin súıgen jaýynger er bolady. Jerge terińdi tókseń, jemiske kenelesiń.
Otandy súıińder, ony qorǵańdar, oǵan qyzmet etińder! Barlyq balǵyndarǵa aq nıetpen aq batamdy beremin!
Retrospektıvalyq suhbatty daıyndaǵan
Aǵabek QONARBAIULY,
Qazaqstan musylmandary dinı
basqarmasy Baspasóz bóliminiń meńgerýshisi
