Álemniń AQSH, Ulybrıtanıa, Japonıa, Kanada men Eýropa syndy alpaýyt elderinde qoǵamnyń damý tendensıalaryna baılanysty polısıa reformasy da ýaqyt talabyna saı úzdiksiz júrgizip otyrady.
Polısıa – elishilik turaqtylyq pen qoǵamnyń qaýipsizdigin qamtamasyz etýge tikeleı jaýapta organ. Endeshe onyń jumysyn jetildirip, zaman talabyna saı reformalap otyrý kezek kúttirmeıtin másele.
Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev óziniń «Egemen Qazaqstan» gazetinde jarıalaǵan «Táýelsizdik bárinen qymbat» atty maqalasynda el Táýelsizdiginiń aldaǵy tórtinshi onjyldyǵynda atqarylýy tıis saıası reformalardyń mańyzdylyǵy týraly atap aıtty.
«Aldaǵy tórtinshi onjyldyqtyń bizge júkteıtin mindeti – qýatty eldiń ıesi jáne kemel halyq bolý. Bul jolda saıası-ekonomıkalyq reformalardy jáne sanany jańǵyrtý úderisin jalǵastyryp, zaman talabyna beıimdelgen ulttyń jańa bolmysyn qalyptastyrýymyz qajet» degen bolatyn Memleket basshysy.
Jasyrary joq, búgingi tańda Qazaqstan polısıasynyń ımıjine, el ishindegi bet-beınesi men bedeline qatysty ártúrli pikirler aıtylady. Aıtylar syn da az emes. Qazaqstan polısıasyna qatysty qoǵam pikirin aıtpaǵanda, sol polısıa ókilderiniń ózderi de – «basty mindetimiz – qylmyspen kúresý ǵana» degen túsinikpen júrgeni jasyryn emes.
Qazaqta «Ákim bol, halqyńa jaqyn bol» degen sóz bar. Sony búgingi tańda «Polısıa bolsań, halqyńa jaqyn bol» dep aıtýǵa bolady.
Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń «Halyq únine qulaq asatyn memleket» tujyrymdamasynda aıtylǵan basty mindet te osy. Ádiletti qoǵam. Tıimdi memleket. Halyqqa jaqyn polısıa. Mine, osy úshtaǵan krıterııdi – polısıa reformasynyń ózegi dep túsinýimiz kerek.
Joǵaryda aıtqanymyzdaı, İshki ister organdaryn reformalaý bastalyp ta ketti. Memleket basshysy İshki ister mınıstrliginiń alqa májilisinde polısıa reformasyna qatysty birqatar mańyzdy tapsyrmalar men mindetter júktegeni belgili.
Sonyń biri – kadr saıasaty. Polısıa qyzmetin jańǵyrtýdyń jol kartasy aıasynda vedimistik oqý mekemeleri qaıta uıymdastyrylýy kerektigin, qyzmetkerlerdi qaıta daıarlyqtan ótkizý arqyly irikteý júrgizilýi kerektigin aıtqan bolatyn.
Osy baǵyttaǵy atqarylyp jatqan sharalar týraly azdy-kem aıta ketsem, QR İİM Maqan Esbolatov atyndaǵy Almaty akademıasynda qazir vedimistik bilim berý jumysyn jetildirý boıynsha İshki ister organdarynyń qyzmetkerleri qaıta daıarlyq kýrstarynan ótkizip jatyr.
2021 jylǵy aqpanda ótken Qaýipsizdik Keńesiniń otyrysynda Elbasy Nursultan Nazarbaev: «Ulttyń áleýeti tómendese, memlekettiń, ulttyń qaýipsizdigine de qater tónedi» degen bolatyn.
Qazirgi ýaqytta, bizdiń akademıanyń kafedra basshylarymen birlesip, servıstik polısıa modeli men qylmystyq sot óndirisiniń úsh býyndy modeli, osy boıynsha sotqa deıingi is júrgizýdegi qadamdar men olardy sheshý syndy ózekti mindetter, vedimistik bilim berý júıesin jetildirip jatyrmyz.
Bizdiń akademıanyń basty maqsaty – bul polısıa qyzmetkerlerin jan-jaqty bilim, ǵylym men praktıkalyq qyzmette qazirgi zaman talabyna saı ozyq tájirbıelerge daıarlaý. Maqan Esbolatov atyndaǵy Almaty akademıasynyń bilim berý praktıkasynda İİM ardagerleriniń taǵylymdamalaryn tyńdatý arqyly jas polıseıler men ardagerler arasynda urpaq sabaqtastyǵy dástúrin qalyptastyrdyq.
Bul degenińiz – eń aldymen, urpaqtar sabaqtastyǵyn saqtap, sonymen qatar bilim berýdiń ınovasıalyq ádisterin de engizip, kásibı maman daıyndap shyǵarý degen sóz. Mysaly, atalǵan baǵytta bizdiń Akademıanyń qabyrǵasynda «Qylmystyq sot tóreleginiń úsh býyndy modeli – azamattardyń quqytary men bostandyqtarynyń kepili» atty halyqaralyq ǵylymı-praktıkalyq konferensıa uıymdastyryldy.
Oǵan QR İshki ister mınıstri Erlan Turǵymbaev bastaǵan İİM ókilderi men depýtattar, sarapshylar qatysty. Bul Halyqaralyq konferensıa – İshki ister organdarynyń jumysyn jetildirýde erekshe mańyzǵa ıe.
Óıtkeni, bizge el azamattarynyń quqyqtary men bostandyqtaryn qamtamasyz etý kepildigi retinde sot tóreliginiń úsh býyndy modeline arnalǵan birinshi halyqaralyq ǵylymı-praktıkalyq konferensıany ótkizýge júkteldi. Bul sonymen qatar, erteńgi Qazaqstan polısıasyn transformasıalaýda akademıalyq kýrstardyń yqpaly orasan zor ekenin bildiredi.
Sonymen qatar, mádenıet jáne óner qyzmetkerleri kúni qarsańynda bizdiń Akademıada daıarlyqtan ótip jatqan İİM qyzmetkerlerin Almatydaǵy Abaı atyndaǵy opera jáne balet teatryna, sonan soń M.Áýezov atyndaǵy Memlekettik akdemıalyq teatrǵa apardyq. Qazaqstannyń Halyq ártisi Asanáli Áshimovpen aranıy kezdesý ótkizdik.
Bıyl naýryz aıynda QR İİM Erlan Turǵymbaev myrza ózi arnaıy kelip, Almaty Akademıasynda ashǵashqy fakýltetti ashty. Qazirgi tańda Respýblıkamyzdyń ár oblysynan, Almaty, Nur-Sultan, Shymkent qalalarynan departament basshylarynyń orynbasarlary kelip, oqyp jatyr. Bul fakýltette búkil Qazaqstan boıynsha basshylyq quram daıyndalady. Qazir 19 adam keldi. Olar úsh aı osynda oqıdy.
Maqsat – polısıa basshylaryn daıandap shyǵarý.
Árıne, olar óz jumystaryn jaqsy biledi. Jıyrma jyl boıy qyzmet etken, oqyǵan, bilim alǵan azamattar. Biraq, kásibı toqyraý degen bar. Muǵalim qartaıǵanda aqyl aıtqysy keledi degen sıaqty, bir jumysty uzaq ýaqyt isteı bergen soń, sol jumys adamdy keıde «buzady». Ol da adam ǵoı. Onyń da januıasy bar. Jan-jaǵynda qoǵam bar, dos-joldasy bar. Mine, sondaı bolyp ketpesi úshin, bizdegi oqý isinde osyndaı mádenı is-sharalar qarastyrylǵan. Teatr men kınoǵa barý.
Qazir jurt bir negatıvti aqparatty kórip alsaq, ony jeldeı estirip, jer-jahanǵa japatarmaǵaı taratyp jiberedi. Sóıtin, bir adamnyń arqasynda bári jamanatty bolyp shyǵa keledi. Sonyń aldyn alý úshin árıne – polısıa halyqqa jaqyn boýy kerek. Ol úshin osyndaı is-sharalardyń mańyzy erekshe.
Onan soń, QR İİM Maqan Esbolatov atyndaǵy Almaty akademıasy men M.Áýezov atyndaǵy Memlekettik akademıalyq teatr arasynda yntymaqtastyq týraly kelisimge qol qoıyldy.
Sondaı-aq, bizdiń Akademıada polısıa qyzmetkerlerine kópshilikpen dıalog ornatý, kópshilik aldynda sóıleý ónerine qatysty daıarlyq kýrstaryn uıymdastyrýda. Bul da óz kezeginde QR Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev aıtqan İİM qyzmetkerlerin jańǵyrtý boıynsha atqarylyp jatqan jumystar desek bolady.
Sóz sońynda, qazirgi Qazaqstan polısıasynyń saıası mádenıetin kóterý úshin – áýeli olardyń sanasyn jańǵyrtý mańyzdy. Búgingi polısıa qandaı bolýy kerek? Qazaqstan polısıasy – qoǵam senimine ıe me? Qoǵam aldyndaǵy «jaqsy polısıa» obrazy qandaı? Jaýap bireý – ol qoǵammen tyǵyz ıntegrasıalanǵan polısıa! Endeshe, aldymyzǵa qoıǵan maqsatymyz bar. Álemdik is-tájirıbeni súzgiden ótkizdik. Biz ashyqpyz. Qol jetimdimiz. Yntymaqtasyp jumys júrgizýge de daıynbyz. Biz úshin Akademıa jumysyn jetildirýde túıtkildi máselelerdi sheshýde qoǵam pikiri mańyzdy.
Aıdar SAITBEKOV, QR İİM M.Esbolatov atyndaǵy Almaty akademıasynyń bastyǵy, zań ǵylymdarynyń kandıdaty, qaýymdastyrylǵan profesor polısıa polkovnıgi.
