ASHAT- ÁLEMDEGİ 50 ÚZDİK USTAZ QATARYNDA
«Men «Álem muǵalimi» jahandyq syılyǵyna qatysýdy 2020 jyldyń kúzinde bastaǵanmyn. Baıqaý birneshe kezeńderden turdy. Álemniń ár qıyrynan myńdaǵan ótinish qabyldandy. Osydan-aq sharany uıymdastyrýshylardyń atqarǵan jumystarynyń az bolmaǵanyn kórýimizge bolady. «Varke» qoryna meni úzdik 50 muǵalimniń qataryna qosqandary jáne ustazdarǵa dál osyndaı múmkindik bergenderi úshin alǵysymdy bildirgim keledi» deıdi Ashat. Jasta bolsa elimizdegi bilikti ustazdardyń biri. Bolashaq baǵdarlamasynyń túlegi búginde Semeı qalasyndaǵy fızıka-matematıka baǵytyndaǵy Nazarbaev Zıatkerlik mektebiniń fızıka pániniń muǵalimi bolyp eńbek etýde.
Talantty, bastamashyl muǵalimniń sabaqtary oqýshylar árdaıym ózderine jańa jáne qyzyq jańalyqtar ashatyndaı, zertteıtindeı, praktıka jasap, taldaı alatyndaı jáne qorytyndy jasaıtyndaı, óz jumysyn baǵalaı alatyndaı etip josparlanyp ótkiziledi.
Bul óz kezeginde oqýshylardyń boıynda táýelsiz oılaý stılin qalyptastyrý men qabiletterin damytýǵa yqpal etere sózsiz. Shákirtteri «Týımaada», Jáýtikov, Daryn, Ońtústik Koreıada ótken «Molodoı ýchónyı» syndy respýblıkalyq, halyqaralyq olımpıadalardyń,ǵylymı jobalardyń júldegerleri. Ol dáris bergen túlekterdiń arasynda Nazarbaev ýnıversıteti,Gonkong polıtehnıkalyq ýnıversıteti, Abý-dabıdegi Nú-Iork ýnıversıtetinen bólek AQSH pen Reseı, Eýropanyń tanymal oqý oryndarynyń grant ıegerleri bar.
ǴYLYM MEN BİLİMDİ USHTASTYRǴAN USTAZ
«Ustazdyq etken jalyqpas, úıretýden balaǵa» deıdi hakim Abaı. Búginde bar bilgenimdi oqýshylarǵa úıretip kelemin.
«Osymen toqtap qalmaımyz. Áli alda iste asyrmaq josparlarymyz az emes. Qazirgi ýaqytta mektepter aldynda HHİ ǵasyrdyń jańa kóshbasshylaryn qalyptastyrý jáne olardyń shyǵarmashylyq belsendiligin arttyrý mindeti tur.
Muǵalimder oqýshylardyń oı-órisin damytyp, ǵylymǵa degen qyzýǵýshylyqtaryn arttyrý kerek dep sanaımyn. Qazir ǵylymmen tehnıkanyń qaryshtaǵan ýaqyty. Bir sát ǵylymı jańalyqtardan qur qalmaýǵa tyrysamyz. Óziń olarǵa barlyq jaǵynan úlgi bolý kereksiń. Baıqaýlarǵa qatysyp, ǵylymı maqalalar jazyp júrgenim sodan da bolar» deıdi Ashat Sovethanuly.
Bolashaq stıpendıasynyń túlegi ustazdyqtan bólek, ǵylymı jumystarǵa den qoıǵan. Nátıjesinde fındik, reseılik áriptesterimen birlese otyryp ǵylymı jumystar jazsa, endi birde STEM baǵyty boıynsha elimizde 4 birdeı Nazarbaev Zıatkerlik mektepterinde jeke –dara zertteýler júrgizgen. Úzdiksiz izdenis ústinde júrip 3 kitaptyń, 5 avtorlyq quqyqtyń 50 –den astam ǵylymı jumystar men maqalalardyń avtory. Eńbekteri Qazaqstan, Reseı, Fınlándıa, Ulybrıtanıa, Ýkraına memleketterindegi jınaqtarda, gazetterde, maqalalary halyqaralyq «IOP Science» ımpakt-faktor jýrnalynda jaryq kórgen. Sondaı-aq jerimizge 40 jyl qaıǵy-qasiret ákelgen ıadrolyq synaqtardyń qorshaǵan ortaǵa áserine kóńil bólip, óńir ekologıasyn ǵylymı-zertteý jumystaryna óziniń oqýshylarynda tartyp otyr. Nátıjesinde Álıa Tumanbaeva, Dıana Kýlgýskına esimdi shákirtteri respýblıkalyq “Bolashaqqa qadam” atty ǵylym festıvali jáne IýNESKO-nyń ulttyq saıysynda laýreat atandy. Osy aýqymdy úlken jumystarynyń nátıjesinde “Nevada – Semeı” qozǵalysynyń qamqorlyǵynyń arqasynda “The Kazakhstan Way of a Nuclear-Free World” – “Kazahstanskıı pýt bez ıadernogo orýjıa” atty kitaby jaryq kórdi. Atalǵan kitap elimizdegi antıadrolyq qozǵalystyń tanymal belsendisi, “Nevada-Semeı” halyqaralyq qozǵalysynyń vıse-prezıdenti Sultan Kartoevpen birlese otyryp jazyldy. Eńbek Germanıa Ulttyq kitaphanasynyń baspasynda basylyp shyqty.
«Muǵalimder oqýshylardyń oı-órisin damytyp, ǵylymǵa degen qyzýǵýshylyqtaryn arttyrý kerek dep sanaımyn. 11-shy synypta oqyǵan shákirtterim Bek Kadesov jáne Álisher Rymqanmen birge obyrdyń emdeý salasyn zertteıtin, onkoterapıada qoldanylatyn altyn nanobólshekterdiń qurylymyn zertteýge arnalǵan avtorlyq jumystary úshin sertıfıkatqa ıe boldy. Al jobany iske asyrýǵa 1 jarym jyldaı ýaqyt ketti. Bul zertteý hımıoterapıa jáne sáýlelik terapıanyń dástúrli quraldaryna balama tabý maqsatynda júrgizilgen. Kózdegen maqsatqa jetý úshin oqýshylar fızıka, hımıa, matematıka, bıologıa jáne kompúterlik modeldeý pánderin qatar qarastyrdy. Bolashaqta obyrdy emdeý salasyn ári qarata zertteıtin bolamyz. Ol úshin Semeı qalasyndaǵy ıadrolyq medısına jáne onkologıa ǵylymı-zertteý ınstıtýtymen memorandým jasaý oıymyzda bar.» deıdi Ashat Sovethanuly. Sonymen qatar ol Qazaqstanda ınklúzıvti bilim berý salasyn zertteýdi qolǵa alǵan sanaýly mamandardyń biri. Halyqaralyq «Bolashaq» stıpendıasynyń ǵylymı taǵylymdama baǵdarlamasy boıynsha Fınlándıa memleketinde oqý oqyp júrgen kezde múmkindigi shekteýli balalardy oqytý ǵana emes, «erekshe balalardyń» qoǵamǵa enýine kómektesý jaıly oı týyndapty. Zertteı, zerdeleı kele tyń dúnıelerge qanyq bolyp, 5 jyl kóleminde elimizde osy máselemen aınalysyp, bul jumysqa shákirtterin de jumyldyryp júr. Ol Reseı jáne Fınlándıa sarapshylarymen tyǵyz baılanysynyń arqasynda atalmysh jobany óz betinshe júrgizip, oqytý semınarlaryn, koýchıngter jáne sheberlik synyptaryn ótkizýde. Bilimdi, oıy ushqyr, jan-jaqty, ónertapqyshqa ustazǵa qarap, qazirgi tańda bilim ordalaryna Ashat sıaqty muǵalimder kerek degen oıǵa qalasyń. Ár sabaǵyn qyzyqty ótkizip jáne oqýshylardy ǵylymǵa qulshynysyn oıata bilgen jannan úırener dúnıeler kóp eken.
USTAZ-OQÝSHYLARDAN ÓZİN JOǴARY SANAMAÝY KEREK
«Jetistikke jetýime oqýshylarymnyń septigi kóp tıdi. Qazir balalar jan-jaqty. Tipti keıbir ustazdardan artyq bilse, kem bilmeıdi. Biz eski uǵymdardan arylyp, jańasha bilim berý júıesin keńinen qoldaný kerekpiz. Ásirese jańa tehnologıalardy paıdalaný arqyly, aldymyzdan zor múmkindikter aıqara ashylady. Ustaz únemi óz-ózimen, qarym-qatynas stılimen, oqýshylardyń tóńiregindegi minez-qulyqpen jumys isteýge tıis. Muǵalimder oqýshylardan ózderin joǵary, bilimdi sanamaýy kerek.
Mundaı stıl ótkenniń sarqynshaǵy. Óıtkeni bizdiń balalar kóp jaǵdaıda bizden artyq biledi. Olarǵa kez-kelgen aqparat qoljetimdi. Sol arqyly kóp biledi. Bul bilimdi sabaqta qoldaný kerek. Tipti ózińdi damytý úshin de. Ustaz barlyq múmkindikterdi paıdalaný kerek. Sondaı-aq, balalardy belsendi jumysqa tartý arqyly, olardyń uıyqyda jatqan qabiletterin oıata almyz. Munda oqýshylarǵa dıfferensıaldy kózqaras qajet. Daryndy balalarǵa muǵalimniń kómekshileri retinde qatysý óte qyzyqty. Olar qalǵan balalarǵa taqyrypty túsinýge kómektesedi,ótken materıaldy bir ýaqytta bekite otyryp, olardyń qatelikterin kórsetedi. Bul óz kezeginde oqýshylardyń boıynda táýelsiz oılaý stılin qalyptastyrý men qabiletterin damytýǵa yqpal etpek» dep búgingi bilim júıesine de qatysty oıyn bildirdi Ashat Jumabekov.
Global Teacher Prize-USTAZDAR ARASYNDA NOBEL SYILYǴYMEN TEŃ
Global Teacher Prize óz mamandyǵyna aıryqsha úles qosqan muǵalimge 1 mıllıon aqsh dollar syılyǵyn beretin jyl saıynǵy halyqaralyq baıqaý. Ustazdar arasynda Nobel syılyǵymen para-par. Bıyl Álemniń 121 memleketinen 8000 –nan asa ustazdar baq synap, Global Teacher Prize 2021 syılyǵyna úzdik dep 50 muǵalim iriktelip alyndy. Qatarynda qazaq balasy da bar. Ashat Jumabekovtyń eńbegi elenip, jer sharynda mamandyǵy boıynsha aldyńǵy qatarda bolýy kezdeısoq emes. Aldymen «Nazarbaev Zıatkerlik mektepteri» DBBU qarasty 20 mektep ustazdarynyń arasynda1 –shi oryndy jeńip alyp, respýblıkalyq kezeńge ótip , elimizde «Úzdik pedagog» ataǵyna ıe boldy. Al 2019 jyly «Álem muǵalimi» jahandyq syılyǵynyń nomınanty atandy. «Sońǵy 8 jyldan beri meniń kásibı maman bolyp qalyptasýyma, damýyma úles qosyp kele jatqan mektebime erekshe alǵysymdy aıtqym keledi. Búginde Zıatkerlik mektep óz shákirtterimen birge ustazdarynyń da birge ósetindigin dáleldedi. Meniń oqýshylarym –meniń qoldaýshylarym. Maǵan senim artyp, kásibı ósýime múmkindik bergen QR BǴM, basqarma uıymyna, mektep ákimshiligine alǵysym sheksiz. Olarsyz jeńiske jetý múmkin emes. Otandyq bilim salasynyń ózge elderden esh kem emes ekenin senimdi túrde aıta alamyn. Bul synǵa qatysý men úshin pedagogtik qyzmetimniń jańa bir belesi dep bilemin.» - deıdi Ashat Jumabekov óz sózinde. Jýyrda ol ustazdarǵa arnalǵan Nobel syılyǵynyń balamasy bolyp sanalatyn «Global Teacher Prize» jahandyq syılyǵynyń Ambassadory atanǵan bolatyn.
«Bilim-ınemen qudyq qazǵandaı». Qıyn da qyzyqty jolda aıanbaı eńbek etip, bilimdi jas urpaq tárbıeleýde zor úles qosyp júrgen Ashat Sovethanuly óziniń eńbekqorlyǵy men, izdenimpazdyǵy men ár janǵa úlgi bolsa kerek. «Jas kelse iske» dep tegin aıtylmasa kerekti.
Qýanysh Rahmetollauly
