Konsertke Astana qalasy memlekettik fılarmonıasynyń akademıalyq sımfonıalyq orkestri, kameralyq hory, jeke oryndaýshylar jáne Pavlodar qalasynan arnaıy kelgen vokaldyq kvıntet (ánshiler toby) qatysty.
«Hıkmetter» sımfonıalyq dastany uly babamyzdyń «Dıýanı hıkmet» kitabyn oqý barysynda týǵan tolǵanystarda jáne «Máńgilik» daýys pen sımfonıalyq orkestrge arnalǵan shyǵarmada sazger Iasaýı iliminiń rýhanı mańyzdylyǵyna, tereńdigine kóńil bólingen. «Ýa, jaratqan» daýys pen orkestrge arnalǵan romansta Jaratqannyń haq ekendigin, kúnálarynyń keshýin, jaýapty kúnniń keletindigi týraly tolǵansa, «Qoja Ahmet Iasaýı» týyndysy aqyn jáne sımfonıalyq orkestrge arnalǵan. Beıt-sımfonıada avtor jeke oryndaýshy retinde aqyndy tańdady. Sebebi ol uly babanyń óz beınesi ispettes. Tyńdarmandarǵa uly ustaz, aqyn ózi til qatyp, hıkmetterin halqyna ózi oqyp turǵandaı áser beredi.
Qazaqstanda alǵashqy ret kásibı mýzyka tilimen hıkmetterdi nasıhattaıtyn shyǵarmashylyq kesh – Qoja Ahmet Iasaýıdiń sońynda qalǵan telegeı-teńiz rýhanı murasyn jańǵyrtýdy maqsat tutqan.
Keshte Q.A. Iasaýıdiń hıkmetterine jazylǵan kóptegen shyǵarmalar oryndaldy. Olardyń qatarynda dástúrli ánshilerdiń - «Eı, sopy», «Rasýldyń rızalyǵy», Pavlodar qalasynan kelgen vokaldyq kvıntettiń - «Salaýat», «Ash, eı momyn kózińdi» shyǵarmalary, qylqobyzben - «Dıýanı hıkmet», baıanmen– «Arystanbab», «Abyz», skrıpka aspaptarymen – «Kúı-tolǵaý», daýys jáne orkestrmen – «Ýa, jaratqan», «Máńgilik», orkestrmen - «Súıinshi», «Balbal», daýys, fleıta jáne hormen – «Iassy», sımfonıalyq dastan - «Hıkmetter», aqyn jáne sımfonıalyq orkestrmen – «Qoja Ahmet Iassaýı» shyǵarmalary bar.
– Jýyrda ǵana Elbasy Nursultan Ábishuly Nazarbaev "Uly dalanyń jeti qyry" maqalasynda Túrkistan jaıly erekshe toqtalǵany belgili. Qazaqstan Respýblıkasynyń Tuńǵysh Prezıdenti kúnine oraı uıymdastyrylǵan konsertte izgilik pen jaqsylyqqa jol siltep, rýhanı ustaz atanǵan tulǵalar jaıly tolǵanymdar men ómir joldaryn mýzyka arqyly dáripteý maqsat etilgen. Elimizge belgili kompozıtor, aǵaıyndy Ábdinurovtar kásibı mýzyka men rýhanı qundylyqqa baı hıkmetterdi úndestirip, jańasha jumys jasady. Kesh aıasynda Elbasymyz Nursultan Ábishulynyń Túrkistanǵa jasaǵan saparlary men rýhanı astana jáne Qoja Ahmet Iasaýı muralary men qoljazbalary jóninde kórme de uıymdastyryldy. Kórmede qoljazbalarmen tanysqan astanalyqtar sahnada túrli aspaptar únimen hıkmetter jaıly tyńdady, – dedi "Áziret Sultan" memlekettik tarıhı-mádenı qoryq-mýzeıiniń dırektory Ahmetjanov Nurbolat Qadyruly.
Astana konsert zalynyń foıesinde 1 jeltoqsan – Qazaqstan Respýblıkasy Tuńǵysh Prezıdent kúni merekesine oraı uıymdastyrylǵan «Elbasy jáne Túrkistan» kórmege qoryq-mýzeı qorynan 60-tan astam jádiger qoıylyp, úsh bólimge toptastyryldy. Kórmeniń birinshi bóliminde Elbasy N.Á.Nazarbaevtyń 1985 jyly Qazaq SSR Mınıstrler kabınetiniń basshysy, egemendi, táýelsiz Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdenti tusyndaǵy, baýyrlas Túrkıa Respýblıkasynyń Prezıdentteri Turǵyt Ozal, Súleımen Demırel, Ahmet Sezar, Abdýlla Gúl, Redjep Taıyp Erdoǵan, Ózbekstan Respýblıkasynyń Prezıdenti I.Karımovpen, 2018 jylǵy Túrkistandaǵy resmı saparlarynan syr shertetin fotosýretteri ekspozısıadan oryn aldy.
Kórmeniń ekinshi bóliminde áýlıelerdiń Sultany atanǵan Qoja Ahmet Iasaýı murasyna arnalady. Qoja Ahmet Iasaýıdiń artynda qalǵan baǵa jetpes muralary HVİİİ ǵasyrǵa tán «Dıýanı hıkmet» kitabynyń qoljazba jáne baspa nusqalary, HİH ǵasyrda qaıta kóshirilgen «Rısollá dár adabı tarıqat», «Nasabnama» shejiresi, uly tulǵanyń shákirtteri S.Baqyrǵanıdiń «Dıýan» qoljazba eńbegi, Sheıh Hýdaıdad Tash-Mýhammed ál-Býharıdiń «Býstan ýl Mýhıbbınniń» túrki tilinde jazylǵan qoljazba eńbegi, Á.Naýaıdiń «Ǵazaldary», Sofy Allaıardyń «Mýslık al-Mýttakın», «Áýlıeniń ósıetteri» eńbegi, Qoja Hafızdiń «Dıýany», Imam Maǵrýdıdiń «Qıssalary», Áýlıe Bıdeldiń «Dıýan» eńbekteri qoıyldy.
Kórmeniń úshinshi bóliminde Túrkistan óńirindegi kıeli oryndar men tarıhı eskertkishter jaıynda fotosýretter kópshilik nazaryna usynyldy. Qazirgi tańda, 24000-nan asa jádigeri bar "Áziret Sultan" memlekettik tarıhı-mádenı qoryq-mýzeıi Qoja Ahmet Iasaýı muralaryn saqtap, jınaqtap kelýshilerge úzdiksiz qyzmet kórsetýmen aınalysady.
Aıta ketsek, Elbasymyz N.Á.Nazarbaevtyń «Bolashaqqa baǵdar: rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamalyq maqalasy men kúni keshe ǵana jarıalanǵan «Uly dalanyń jeti qyry» atty maqalasynda Altaı men Atyraýdyń arasyn, Ertis pen Esildiń jaǵasyn mekendep, Qarataýdan Ulytaýǵa deıingi Uly dalany jaılaǵan ultymyzdyń ulylyǵyna, babalarymyzdyń batyrlyǵyna el taǵy da bir márte qanyqty. Uly dalanyń uly esimderin halyq jadynda máńgi saqtaý arqyly uly babamyz Qoja Ahmet Iasaýıdiń rýhanı murasy men ilimin halyq sanasynda jańǵyrtyp qana qoımaı, qarǵa tamyrly qazaqtyń ǵana emes túbi túrki dúnıesiniń rýhanı tarıhynyń jańa betterin tanýǵa jol ashyldy deýge tolyq negiz bar.
Túrkistannyń rýhanı ortalyqqa jáne oblystyq mártebege ıe bolýy Qoja Ahmet Iasaýı esimimen baılanysty ekendigi belgili. Óz zamanynda-aq halyqtyń erekshe iltıpatyna ıe bolyp, «Áýlıeler Sultany» atanǵan, keıingi urpaqtyń da rýhanıat álemindegi baǵdaryn aıqyndaýda jetekshi ról atqarǵan Qoja Ahmet Iasaýı artyna baǵa jetpes baılyq, óshpes mura qaldyrdy. Aýyzbirligine syzat túspeı, qandaı qıyn qystaý jaǵdaıda nıet biriktire alǵan qazaq halqynyń tutastyǵy Iasaýı siltegen tatýlyq, meıirimdilik jolynan bastaý alady. Elbasymyz N.Á.Nazarbaevtyń «Túrkistannan taraǵan asa qýatty rýhanı sáýlemen nurlanǵan Qoja Ahmet Iasaýı Ortalyq Azıadaǵy onyń ishinde Qazaqstanda da, barlyq túrki halyqtarynyń ulttyq rýhanı ilim júıesin órnektep berdi» – deýi Ázireti Sultannyń rýhanı tulǵasyn aıqyndaı túsedi.
Arystanbabtyń Otyrardaǵy kesenesi men Qoja Ahmet Iasaýıdiń Túrkistandaǵy keseneleri – qazaqtyń ulttyq rýhanıatynyń asa mańyzdy ortalyqtary. Ata jolyn ardaqtaǵan áýlıe babalarymyz da «Haq Rasýldyń súnnetin, Qoja Ahmettiń mindetin – óshire kórme júrekten!» dep bizderge amanattaıdy.
Qoja Ahmet Iasaýı jalpy túriktik mádenı jáne dúnıetanymdyq keńistiktegi ishki tutastyqty qalyptap, ıslamdyq qundylyqtarǵa negizdelgen fılosofıalyq-etıkalyq ar-ojdan ilimin júıelegen rýhanı tulǵa.
Dalanews.kz
