Túrkistan oblysynyń aýyl sharýashylyǵy kásipkerleri qýańshylyq máselesin sheshý úshin Prezıdentke úndeý joldady. Olar bul turǵyda Altaı Aınabektiń jetekshiligimen júzege asyrylyp jatqan “jasandy jaýyn” jobasynyń tıimdiligin erekshe atap ótti, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Sharýalar eldegi sý tapshylyǵy men ekologıalyq daǵdarys máselelerin sheshý maqsatynda, Ekologıa jáne tabıǵı resýrstar mınıstri men Sý jáne ırrıgasıa mınıstriniń otstavkaǵa ketýin talap etti.
“Qurmetti QR Prezıdenti Qasym-Jomart Kemeluly, siz "Ádiletti Qazaqstan" men "Jańa Qazaqstandy" quryp, halyq únine qulaq asatyn Úkimetti basqaryp otyrsyz. Alaıda sý tapshylyǵyn aldyn alý jáne ekologıalyq daǵdarysty sheshý jolynda atalǵan mınıstrlikterdiń nátıjesi kóńil kónshitpeıdi”, — dedi olar.
Osy tusta olar Altaı Aınabek jetekshilik etetin "jasandy jaýyn" jobasynyń utymdylyǵyna toqtaldy.
“Altaı myrzanyń eńbegi men jańa tehnologıalary arqasynda jaýyn-shashyn molaıyp, aýyl sharýashylyǵy kásipkerleriniń eginderi eki ese kóbeıdi. Onyń jobasy sý tapshylyǵyn sheshýge úlken septigin tıgizdi. Biz osy jobanyń ári qaraı damýyn jáne Altaı myrzaǵa memleket tarapynan qarjylaı kómek kórsetilýin talap etemiz”, – delingen úndeýde.
Sharýalar, eger osy úndeýlerine jaýap bolmasa, halyq únine qulaq asatyn úkimet zańnamasy boıynsha beıbit sherýge shyǵatynyn da málimdedi.
“Biz, dán-tuzymen qamtamasyz etip otyrǵan sharýalar, sý men ekologıa máselelerin sheshýde naqty sharalar qabyldaýdy jáne óz úndeýimizdiń oryndalýyn talap etemiz”, – deıdi olar.
Aıta keteıik, qoldan jańbyr jaýǵyzyp júrgen qazaqstandyq ǵalym Altaı Aınabek álemjelide "jańbyr adam", "qazaqtyń Tonı Stárki" degen laqap attarymen tanylyp keledi. Altaı - Klımatty ózgertý tehnologıalary halyqaralyq ortalyǵynyń (International Center of Climate Change Technologies) basshysy, “Jasandy jańbyr jaýǵyzý” tehnologıasynyń avtory. Birneshe jyl buryn Mańǵystaýdaǵy qýańshylyq máselesin sheshýge atsalysqan maman keıingi ýaqytta Araldyń jaı-kúıine de erekshe nazar aýdarǵan edi.
Buǵan deıin ol áleýmettik jelidegi paraqshasynda aýqymdy ıdeıasyn júzege asyrýda joǵary laýazymdy shendiler men bılikten eshbir qoldaý tappaǵanyn tilge tıek etken edi.
Aıtýynsha, bul jobany iske asyrýda memleketten arnaıy qarjy bólinbegen. Al aldaǵy ýaqytta el tarapynan belgili bir deńgeıde qoldaý bolmasa, shetel asyp ketetinin jasyrmady.
"Bizde adam balasymyz, qoldaý bolmasa, árıne, shetelge ketemin. Túsinikti ǵoı, barlyq adam aılyq alady, shyǵarǵan ónimin satady. Aralǵa qanshama bılik ókilderi, qoǵamdyq uıymdar kelip júr. Olardyń barlyǵy aılyq alady ári is-saparǵa ketken shyǵyndaryn óndirip alady.
Ókinishke qaraı, naqty eshnárse sheshilmeı keledi. Bizge eshkim qarjy bólip jatqan joq. Qazir tipti AQSH pen EO elderinde úlken problema bar, jerde qalmaımyz. Birneshe memlekettermen kelisimderimiz de bar", - deıdi ǵalym.
Tutas bir eldiń júgin arqalaýǵa sheshim qabyldaǵan ǵalym atalmysh istiń qıyndyqtaryna da toqtalyp ótti.
Ǵalymnyń sózinshe, sý resýrstaryn saıası qural oıyndary etip otyrǵan toptar da joq emes.
"Biraq biz saıasatpen aınalyspaımyz. Bizge tek ǵylymı, tehnologıalyq kvanttyq skachek jasaý kerek ekenin uǵyndyrǵymyz keledi. Sondaı-aq S5 elderiniń qazirgi jahandyq jylyný kezeńinde sý qaýipsizdigin, klımat, ulttyq jáne azyq túlik qaýipsizdigin qamtamasyz etýge óz úlesimizdi qosqymyz keledi", - dedi ǵalym.
Eske salaıyq, 2021 jyly qýanshylyq saldarynan Mańǵystaý oblysynda shóp shyqpaı, sharýalarǵa qıyn soqqan edi. Osydan keıin jasandy jańbyr jaýdyrý týraly bastama kóterilgen bolatyn.
Sol maqsatty júzege asyrý úshin "Grant Qazaqstan" korporatıvtik qorynyń "Central Asian Center of Climate Change Technologies" seriktestigi men Mańǵystaý oblysynyń ákimdigi arasynda 3 jaqty kelisim jasaldy. Osy tusta joba jetekshisi Altaı Aınabek ornatqan qondyrǵylar nátıjesinde Mańǵystaýǵa jasandy jańbyr jaýǵan edi.
Al 2024 jyldyń jazynda Aral óńirinde jasandy jańbyr jaýǵyzý jobasy qolǵa alyndy. Qýańshylyqtan kóz ashpaı, ekologıalyq ahýaldy bastan keship otyrǵan Aral turǵyndary úshin bul kútpegen jańalyq boldy.
