«Haq Nazar» qory «Respýblıkalyq psıhıkalyq densaýlyq ǵylymı-praktıkalyq ortalyǵymen» birlesip, respýblıka boıynsha aýqymdy zertteý júrgizip, qumar oıyndarǵa táýeldilerdiń sanyn anyqtamaqshy.
– Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń aýrý kartasyna kirgenimen, qumar oıyndarǵa táýeldilikke qatysty Qazaqstanda eshqandaı statısıka júrgizilmeıdi.
Jyl sońyna deıin biz zertteýimizdi aıaqtaýdy josparlap otyrmyz, onda eldegi lýdomandar sanyn, olardyń psıhotıpin, eń bastysy aýrýdyń sebepterin kórgimiz keledi. Bizde bul máseleni sheshýdiń naqty joldary, soǵan sáıkes usynystar da bar, – dep atap ótti spıker.
Qoǵam belsendisiniń aıtýynsha, qumar oıyndarǵa táýeldilik áleýmettik qana emes, ekonomıkalyq saldary da bar másele. Másele zardabyna kóp jaǵdaıda lýdomandardyń jaqyndary shaldyǵady. Mysaly, ata-anasy, jubaıy, týystary qaryzdy jabý úshin nesıe alady.
Osyǵan baılanysty qoǵam qaıratkerleri býkmekerlik keńselerdi de jaýapqa tartýǵa shaqyrady. Máselen, olar jeke tulǵalardyń jáne olardyń shottarynyń esebin júrgizýi kerek, ári ol jóninde lýdomandardyń týystary men dostaryna habarlaýy kerek. Al býkmekerlik keńselerdi jabý týraly usynystar máseleni sheshpeıdi, deıdi maman.
– Bizde ortasha qaryz týraly aqparat joq. Qazir qumar oıyndardyń eldiń ekonomıkalyq jáne áleýmettik ál-aýqatyna qanshalyqty nuqsan keltiretini týraly naqty aqparat joq.
Sonymen qatar, qumar oıyndarǵa táýeldilik emi joq aýrý ekenin atap ótkim keledi. Bul otbasylyq ekojúıeniń aýrýy. Biz ne usynamyz? Qazaqstanda býkmekerlik keńseler qaýymdastyǵy bar.
Árbir býkmekerlik keńsede oıynshylar týraly málimetter bazasy bar. Olar qansha aqsha saldy, qansha joǵaltty degen málimetti jaqsy biledi. Belgili bir somany alaıyq, úsh ortasha jalaqy, mysaly, 700 myń teńge delik. Eger adam 700 myń teńgege utylatyn bolsa, onda bizdiń oıymyzsha, býkmekerlik keńse otbasy múshelerine bul týraly habarlap, qarsy emestigine kóz jetkizip, olardyń ruqsatyn notarıaldy túrde kýálandyrýy tıis, – deıdi N Jaqypov.
Bul rette qoǵamdyq belsendiler kóptegen elde taraǵan «salaýatty qumar oıyndar» tájirıbesin jáne qumar oıyndarǵa beıim emes kásibı oıynshylardy tirkeýdi de usynady.
Maman qumar oıynnyń sońyna túskenderdi ońaltý máselesinde de ózekti máseleler baryn atap ótti. Emdeýdiń kóp bóligin jeke ortalyqtar júzege asyrady, onda halyqtyń basym bóligi úshin baǵa óte joǵary.
– Qazaqstanda jekemenshik ońaltý ortalyqtary kóp, degenmende olar kadrlyq biliktilik, keıbir sanıtarlyq-epıdemıologıalyq normalar boıynsha zamanaýı talaptarǵa saı kele bermeıdi. Eń bastysy, mundaı ortalyqtardy kóbine biliktiligi joq mamandar basqarady, olar kóbinese sondaı ortalyqtardyń burynǵy emdelýshileri. Mundaı ortalyqta turý aıyna 500 myń teńge turady. Emdeýdiń ortasha kýrsy alty aı. Nátıjesinde bir kýrs úsh mıllıon turady. Mundaı ortalyqtardyń qyzmetin eshkim qadaǵalamaıdy, rettemeıdi, – dedi N. Jaqypov.
Qorytyndylaı kele, spıker qumar oıynǵa táýeldiliktiń erte aldyn alý boıynsha usynysymen bólisti. Onyń sózinshe, táýeldi minez-qulyq formalary bala bes-alty jasta bolǵanynda qalyptasady, osyǵan baılanysty ata-analardy osy ýaqytta balalardyń minez-qulqyna erekshe nazar aýdarýǵa shaqyrdy.
